Лексиканы қайталау

Презентация қосу

Қазақ тілінің “Лексика” тарауын қайталауға
байланысты тапсырмалар 5-сыныпқа
арналған. Лексиканы қайталауға байланысты
ұсынылған түрлі тапсырмалар беру арқылы
жаңа кезең талабына сай ана тілінің қоғамдықәлеуметтік мәнін түсінген,тілдің қызметін жүйелі
түрде меңгерген,өз ана тілі-қазақ тілінің
ерекшеліктерін білетін,тіл білімі салалары
бойынша талдай алатын тұлға қалыптастыру
көзделеді.

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Мақсаты:
•Қазақ тілінің лексика тарауын ақпараттық-компьютерлік
технология көмегімен меңгерту;
Міндеті:
•Оқушылардың танымдық белсенділіктерін арттыру;
•Логикалық ойлау қабілеттерін қалыптастыру;
•Оқу процесінде өздігінен жұмыс істеу дағдысын
қалыптастыру;

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Сөзжұмбақ
Республикамыздағы бір өзеннің аты батыр сөзінің синонимі мен
бастағы бір мүше атынан құралған. Ол қай өзен?
2. Өздерің оқыған бір жұмбақ төрт сөзден құралған. Оның біріншісісарай сөзінің синонимі, екіншісі- астында сөзінің антонимі,
үшіншісі-ірі сөзінің антонимі, төртініші сөз- тау жынысты қатты
заттың аты. Ол не деген жұмбақ?
3. Өздеріңе таныс И.Байзақовтың бір өлеңінің аты жазғытұрым сөзінің
синонимімен, ал Ғ.Мүсіреповтың бір шығармасы батыр және
шеше сөздерінің синонимдерімен аталады. Ол қай шығармалар?
4. Бірінші сөзі- көп сөзінің антонимі, екінші сөзі-сөйлемнің ең кішкене
бөлшегі, үшінші сөзі- қымбат металл аты болып келетін қай мақал
еді?

Сөз және оның мағынасы
№

Мысалдар

Тура
мағына

Ашық есік

+

+

Жылы сөз

+

+

Темір тәртіп

+

Темір күрек

+

Ауыр жүк

+

Ауыр сөз

Қара қалам
Қара хабар

Сөйлем құраңыздар
Мысық ашық есіктен үйге кірді.

Ашық мінез
Жылы су

Ауыспалы
мағына

+
+
+

Менің анам –ашық мінезді кісі.

Қайталау – оқу анасы .
Диалект сөздерді Қазақстан картасына орналастыру

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Ойлап көріңдер
Төмендегі
тұрақты
тіркестердің
қайсысы
қайсысына
қарама-қарсы
мағынада
қолданылатынын
тап.

1-сыңары

2-сыңары

Жақсы көру

Қолы тимеу

Жаны ашу

Көңілін табу

Қолы босау

Бүйрегі бүлк етпеу

Жүрегі мұздау

Жек көру

Бетінен алу

Бетімен жіберу

Көңілі тасу

Іші жылу

Қолға алу

Құлақ қою

Құлақ аспау

Беті шімірікпеу

Көңілін қалдыру

Көңілі басылу

Есеп
Төмендегі сөздерге синонимдес сөздер тауып жазыңдар. Тауып
жазған сөздеріңнің басқы әріптерінен синоним деген сөз шығатын
болсын. Көркем, жақсылық,келбет, епсіз,сенім, жасқану,қоныс.
2. Басқы әріптерінен Қазақстан деген сөз құралатындай етіп,төмендегі
сөздерге синонимдес сөздер ойлап жазыңдар. Әскер, маңай, жұбай,
көрік, мейман, жақ, ас, кідіріс, ар.
3. Төмендегі сөздердің әрқайсысымен синонимдес қанша сөз тауып
жазуға болады?
Егде. Маңғаз. Тентек. Алаңғасар. Қу. Дана. Құштар. Көп.
4. Әрқайсысы 3 түрлі мағына білдіретін бірнеше омоним сөздер ойлап
жазыңдар.

Терминдер
(Төмендегі үлгі бойынша берілген әріптерден басталатын
түрлі терминдер тауып жазыңдар.)
Берілген
әріптер
А
Б
Г
Д
Ж
К
М

Грамматик Математик Интернаци География
а
а
о
лық
лық
лық
налдық

Кәсіби сөздер
(Әрқайсысына алты мысал)
А) Ауыл шаруашылығы кәсібімен байланысты алты сөз.
Ә) Мал бағу кәсібімен байланысты алты сөз.
Б) Аңшылық кәсібімен байланысты алты сөз.

Кім жылдам?
(Берілген сөзбен неғұрлым көп тұрақты сөз тіркестерін құрау
тапсырылады?)
Бет

Іш

Көз

Сөз

Ат

Бетінен оты
шығу

Іш тарту

Көз салу

Сөзін жерге
тастамау

Ат салысу

Бет пердесін
жұлып алу

Іші пысу

Көзі жету

Сөзге қалу

Ат ойнату

Бетке айту

Іші тар

Көзге ілмеу

Сөздің майын
тамызу

Ат ізін салмау

Көз байлау

Сөзінің жаны
бар

Ат-тонын ала
қашу

Бет бақтырмау Іші түтін,
сырты бүтін

Ойна да ойла
Мына сұрақтарды ойластырып, мақалмен
жауап беріңдер.

1.Қандай ас тәтті?
2.Адамды көкке жеткізетін не?
3.Ердің атын не шығарады?
4. Өзін-өзі мақтаған жақсы ма?
5. Аурудың жаманы не?

Төмендегі іс-әрекет, құбылыстар, ұғымдар
қандай мақал-мәтелдермен бейнеленеді?
Өнердің пайдасы.
Еңбектің пайдасы.
Отанды сүю.
Ананың балаға деген мейірімі.
Ұрлық, өтіріктің зияны.
Тілдің құдыреттілігі.
Сөздің күші.
Оқудың оңайлықпен
табылмайтындығы.
Баланың жақсы ісі мен жаман ісі.

Тұрақты тіркестердің
мағынасын ажырат

1. Санын соғып қалу

А) қуану

Б) ұялу

В) өкіну

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

2. Ит өлген жер
А) жақын

Б) орталық

В) алыс

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

3. Аузына құм құйылды
А) сөйледі

Б) үндемеді

В) айқайлады

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

4. Кіндік қаны тамған жер
А) өскен жер

Б) туған жер

В) барған жер

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

5. Көзді ашып - жұмғанша

А) ақырын

Б)баяу

В) жылдам

6. Ат ізін салмады
А) келмеді

Б) әкелді

В) көрмеді

113.04.17

Кемпрекова
Ж.Ж.

113.04.17

Кемпрекова
Ж.Ж.

Тапқыр болсаң, тауып көр
Тұрақты тіркестердегі жіберілген қатені тап
Жерден алты қоян тапқандай
Басын көкке көтеру
Ешкі аузынан шөп алмас
Сабағына балта шабу
Екі аяғын екі етікке тығу
Маңдайы жерге тию
Жаңа жараның аузын ашу
Отқа су құю
Жегені жүрегінен шықты
Сөздің бояуын тамызу
13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Тұрақты тіркестердің
синонимін және антонимін тап

Синоним

Антоним

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Ит арқасы қиянда

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Төбесі
көкке
жету
Төбесі көкке
жету

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Қоғамның
Су жүрек
әлеуметтік
құрлымы неше
топқа бөлінеді?
13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Мұрнының ұшында

13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Аузы –аузына
Қазақстан
жұқпады
қоғамының
ұлттық - этникалық
құрамы қандай?
13.04.17

Кемпрекова Ж.Ж.

Әзіл аралас сұрақтар
Төмендегі сұрақтарға тиісті тұрақты сөз
тіркестерімен жауап беріңдер.
1. Көз сатыла ма?
2. Адамның төбесі аспанға жете ме?
3. Сөйлегенде сөз ауыздан түсіп қала ма?
4. Екі аяқ бір етікке сыя ма?
5. Жұмыстың аяғы бола ма?
6. Адамның қай жеріне нан піседі?

Төмендегі сұрақтарға мақал-мәтелмен
жауап беріңдер.
1. Түкіріктен көл құрала ма?
2. Адамның қай мүшесі қорқақ, қай мүшесі батыр?
3. Ер неше рет өледі? Қорқақ неше рет өледі?
4.Көрдім деген неше сөз? Көрмедім деген неше сөз?
5. Адамның қанаты бар ма? Болса, ол не?
6. Тауық түс көре ме екен?
7. Қандай кілт аспанда болады?
8. Қандай бала сүйкімді?
9. Сиырдың сүті қай жерінде?
10. Кімге жан жуымайды?
11. Қайтсең, тегін ішесің?

•
•
•
•
•
•

•
•

1.Қазақ тілі Ш.К.Бектұров
Атамұра 2006ж
2.Қазіргі қазақ тілі Қ.Қ.Қасабек
Алматы 2004ж
3.Қазақ тілінен пысықтау жаттығулары
Қ.Т. Мұхамади . Алматы 2004ж
4. Қызықты грамматика
Ә. Ишмұхамедов. Алматы “Рауан” 1995ж
5.Қазақ тілін тереңдетіп оқыту
С. Құрманалиева . Алматы 2001ж
8.Лексиканы оқытуда қолданылатын
деңгейлік тапсырмалар
Н. Шадиева ,Ф.Оразбаева Алматы 2007ж
9.Қазақ тілінен дидактикалық материалдар
М.Мұқышева , С.Исаева Атамұра 2006ж
10.Қазақ тілін оқыту әдістемесі
Ш.Дәулетбекова Атамұра 2006ж

Ұқсас жұмыстар

Орта мерзімді жоспар және Smart мақсаттары

Қазақ тілін оқыту әдістемесі туралы

Лексиканы қайталауға байланысты ұсынылған түрлі тапсырмалар

ЛЕКСИКОЛОГИЯ, ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ

Психолингвистиканың қысқаша тарихы

Тұрмыстық қолданыстағы сөздер

МАҚСАТТЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Сөз мағыналарын үйрету

Интернационал және псевдоинтернационал лексиканы аудару ерекшеліктері

Готфрид Вильгельм Лейбниц өмірбаяны

Пәндер