Биологиялық алға басу табыстары ретінде ағзалардың бейімделуі

Презентация қосу

О.Қ.О. Шымкент қаласы. Қазығұрт мөлтек ауданы
“Қазығұрт” №66 жалпы орта мектебі
Сыныбы: 9 “Ә”
Пәні: Биология
Пән мұғалімі:Қарынбаева Г.Е.

Сабақтың тақырыбы:
Бейімділік. Қорғаушы рең.
Жасырушы рең.
Мимикрия. Сақтандырушы рең.
бейімділіктің жетілдірілуі
және оның салыстырмалы сипаты.

Мақсаты:
Білімділік: Тірі ағзалардың қоршаған ортаға
бейімделуін және бейімделудің түрлері
туралы түсініктерін қалыптастыру.
Дамытушылық: «Эволюциялық табыс»
және
«эволюциялық сәтсіздік » туралы
теориялық білімдерін әр түрлі
мысалдар
келтіре отырып,
биологиялық білімдерін
дамыту.
Тәрбиелік: Табиғаттың тылсым сырын түсіне
білуге,оны қорғауға, ізденімпаздыққа,
еңбекқорлыққа, білімділікке тәрбиелеу.
Түрі: жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақтың барысы
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
ІІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
ІV. Қорытындылау.
V. бағалау

Ағзалардың қоршаған ортаға бейімделуі.

Адаптация дегеніміз – тірі
ағзалардың қоршаған орта
жағдайларына
құбылыстарына бейімделіп
өмір сүруі. Ламарктың
тұжырымдамасынша тірі
ағзалар өзі өмір сүретін
қоршаған ортаға бейімделуге
мәжбүр болған.

Климаттық
бейімделу

Қорғаныш реңдер

Қорек
талғауға
бейімделу
Бейімделгішті
к

Гүлді
өсімдіктер
дің айқас
тозаңдануы

Қорек талдауға бейімделу

Қорек талғауға бейімделу
Тіршілік үшін күрестің түр ішінде шиеленісуінен пайда болады

Климаттық бейімделу

Көлегейлеу
реңі
Бүркемелеу
реңі
Қорғаныш
реңдер

Еліктеу реңі

Көрнекілеу
реңі

Бөлшектену
реңі

Қорғаныш реңдер
Бүркемелеу реңі
Қоршаған ая түсіне ену

Бөлшектену реңі - денедегі
рең тұтастығы жойылады

Көлегейлеу реңі
жарық пен көлеңкенің құбыла көрінуі

Еліктеу реңі (мимикрия)
-қорғанышсыз жануарлар немесе
өсімдіктердің біреуі екінші бір
едәуір қорғанышы бар немесе жеуге
жарамсыз түрге ұқсас болу
нәтижесі

Қанқыз

Көрнекілеу реңі
- бұл қарсыласын үркіту
немесе
абдырату жолы

Гүлді өсімдіктердің айқас
тозаңдандыруға бейімделуі

Сәйкестік тест
1Қайтадан бейімделгіштік

а) бұл қарсыласын
абдырату жолы

үркіту немесе

2.қорек талғауға бейімделу ә) қорғанышсыз жануарлар немесе
өсімдіктердің біреуі екінші бір едәуір
қорғанышы бар немесе жеуге жарамсыз
түрге ұқсас болу нәтижесі
3. Климаттық бейімделу

б) қоршаған ая түсіне ену

4. Еліктеу реңі

в) денедегі рең тұтастығы жойылады

5.Бүркемелеу реңі

г) жарық пен көлеңкенің құбыла көрінуі

6. Бөлшектену реңі

д) Жағдай өзгергенде ағзалардың қайта
бейімделуі

7.Көлегейлену реңі

е) тіршілік үшін күрестің түр ішінде
шиеленісуінен пайда болады

8.көрнекілеу реңі

ж) Табиғи жағдайлардағы тіршілікке
байланысты кең өрісті бейімделу

Үй тапсырмасын сұрау

Қайталау білім анасы

Органикалық әлем эвалюциясының дәлелдемелері.
Полиантологиялық дәлелдеме.
Табиғи сұрыпталу.
Сұрыптауда еңбек еткен ғалымдар.
Өсімдіктер мен жануарларды сұрыптау әдістері.
Генетикалық дәлелдемелер.
Түр өлшемдері.
Популяция.
Биологиялық алға басу және кері кету.
Өзгергіштік маңызы түрлері.

Ойлан тап
Ғалымдар

Г.Мендель
Г.Де Фриз
Ч.Р.Дарвин
Ж.Б.ламарк
К.Линней
Н.И.Вавилов
И.В.мичурин

Ашқан жаңалықтары

__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________
__________________________

Қолдан сұрыптау мен табиғи сұрыптауды
салыстыр?
Қолдан
сұрыптау

Табиғи сұрыпталу

Кестені толтыр
Органикалық дүние эвалюциясының
дәлелдемелері

СҰРЫПТАУ

Түр өлшемдері

Дарвиннің эвалюциялық
теориясы

ТІРШІЛІК ҮШІН КҮРЕС

Ой қозғау
Құралайдың салқыны .Мамыр айының аяғында болатын
суық жел. Осы желге қарсы киік өз құралайларын
аяқтандырып,жүгіртіп,өргізеді. Киік қанша көп болса да ,
олар 2-3 күн ішінде түгелдей төлдеп болады. Киіктің тағы
бір айта кетерлік ерекше қасиеті – оның енелігі кез келген
құралайды емізіп,бауырына ала береді.Киік құралайының
далада жетім, жалғыз қалмауы осыдан.
Сұрақ:
Бұл халық болжамы
тіршілік үшін күрестің
қандай формасына
келеді?

Қазақ халқында аңшылық-саятшылық өнері ертеден
бар,ал аңшы аңға тек астында жүйрік аты,қолында қыран
құсын ғана емес,сонымен қатар тазы итін де алып
шығатын еді.
Сұрақ: Біздің ата-бабамыз жүйрік тазыны қандай
эволюциялық жолмен алды?

«Эволюция » тобына
1 кг киік мүйізінің халық аралық құны 600 доллар.Бөкен мүйізі өкпе
қабыну,жүрек сусамыр ауруларына таптырмайтын ем.Киік 300 түрлі
дәрілік қасиеті бар шөппен азықтанады екен.Киік даламыздың
көркі, табиғатымыздың байлығы,Еуразия материгінің жазық
аймақтарында тіршілік еткен олардың біздің республика- мызда
ғана сақталуы еліміздің ұлттық мақтанышы. Десекте,қазіргі таңда
олардың саны жойылу алдында тұр.Сол себепті де мемлекет
тарапынан қорғауға алынған жануар болып саналады.Қазақтың
бетпақ даласын мекен еткен киіктің жүйріктігі арқасында жауынан
қашып құтылады,алыс суатқа да әлділері жетіп, әлсіздері
жыртқыштарға жем болады.

Сұрақ:
Киіктердің тек біздің
жерімізде сақталуы
дарвинизм бойынша
қалай аталады?

Жаңа терминдер
• Бейімделгіштік-адаптация дегеніміз –
• Тірі ағзалардың қоршаған ортаның нақтылы
жағдайларында құбылысында,мінез-құлқы мен
физиологиясында тірі қалуды жоғарылататын
ерекшеліктерді иемдену қасиеті.
• Ағзалардың бейімделуін Ч.Дарвин осылай
түсіндіреді.
• Қайтадан бейімделгіштік• Жағдай өзгергенде ағзалардың қайта бейімделуі

Түйін.
Табиғаттан бабамыз ала берген секілді,
Дарқандықты қазаққа дала берген секілді.
Еркелікті,ерлікті желден алған секілді,
Мөлдірлікті көгілдір көлден алған секілді.

(Қадыр Мырза Әлі)

Үйге тапсырма:

§44.Әр түрлі ағзалардың
бейімделгіштігіне зерттеу
жұмыстарын дайындап келу

Назарларыңызға рахмет

Ұқсас жұмыстар

Қорғаныш реңдер бейімделуі

ЖАНУАРЛАРДЫҢ ЖҮРІС-ТҰРЫС ЭВОЛЮЦИЯСЫ ҒЫЛЫМНЫҢ ДАМУЫНА Ч. ДАРВИННІҢ ҚОСҚАН ҮЛЕСІ

Макроэволюция жолдары: конвергенция,параллелизм

Биологиялық прогрестің жолдары

Биологиялық эволюция түсінігі

Макроэволюция жолдары: дивергенция,конвергенция, параллелизм

Гомеостаздың физиологиялық механизмдері

Макроэвалюция,жолдары:конвергенция,параллелизм.Бұл процестердің биологиялық маңызы

Эмоциялық-ерік сферасының бұзылыстары

Тіршіліктің тарихи дамуы туралы ілім тарауы бойынша қорытындылау

Пәндер