Үлкен және кіші қанайналым шеңберлері

Презентация қосу

Сабақтың тақырыбы:
Үлкен және кіші қанайналым шеңберлері,
қанның қан тамырларымен қозғалуы

• Сабақтың мақсаты:
• Білімділік: Оқушыларға ағзадағы қан айналымының
маңызын, жүректің құрылысы және қантамырлар туралы
білімді меңгерту, ғылыми көзқарастарын қалыптастыру
• Дамытушылық: Оқушылардың алған білімдерін жадында
сақтау қабілетін дамытып жетілдіру, зейін қойып тыңдауға
үйрету, өз беттерінше ізденуін қалыптастыру. Сабаққа
белсенділіктері мен қызығушылықтарын арттыру.
• Тәрбиелік: Оқушылар арасында ұйымшылдықты және
сыйластықты ояту. Тұлғалық ізгілік қасиеттерге баулу
және ұқыптылыққа, салауатты өмірге тәрбиелеу.

• Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту.
• Сабақтың типі: Аралас сабақ.
• Сабақтың әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап,
СТО.
• Көрнекілігі: интерактивті тақта, слайдтар,
муляж, тірек-сызбалар, электронды оқулық.

1. Ұйымдастыру кезеңі:
1) Оқушыларды түгелдеу.
2) Сабаққа дайындықтырын
байқау.
3) Сынып тазалығын қадағалау.

Сабақтың жоспары:
І.Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Жаңа сабақ
1) Ой қозғау
2) Мағынаны тану
ІІІ. Үй тапсырмасын сұрау
1) Қызығушылығын ояту
2) Бөшкедегі басқатырғылар
3) Сәйкестік тесті
4) Жұмбақтар шешу
5) Есептер шығару
6) Сіз білесіз бе?
7. Сергіту сәті

ІV. Сабақты бекіту
V. Қорытынды
1) Кеңес
VI.Бағалау
VII. Үйге тапсырма.

• Қанның жүрек
арқылы қан
тамырлары
бойымен
қозғалысын қан
айналым жүйесі
деп атайды. Қан
26 секунд ішінде
адамның бүкіл
ағзасын толық
айналып
шығады.

Үлкен қанайналым шеңбері
Үлкен қанайналым шеңбері – жүректің сол жақ
қарыншасынан қолқа сала
қантамырынан басталады. Оттегіне қаныққан қан алдымен
қолқаға, одан ірі және ұсақ сала
қантамырларына жеткізіледі. Қан ұсақ сала
қантамырларымен ішкі мүшелерге, жүректің
өзіне, бұлшықеттерге, сүйектерге барады.

Кіші қанайналым шеңбері
• Кіші қанайналым шеңбері – жүректің оң жақ қарыншасынан
өкпе сала қантамырынан басталады. Ондағы вена қаны өкпе
сала қантамыры арқылы өкпеге келеді.
• Өкпеде сала қантамырларынан түзілген қылтамырлар торында
газ алмасады. Қан оттегіне қанығып, көмірқышқыл газынан
тазартылады да, вена қаны артерия қанына айналады. Одан
• төрт өкпе көк қантамырлары арқылы артерия қаны жүректің сол
жақ жүрекшесіне құйылады.

Қан айналым
жүйесі

Жүре
к

Арт
ери
яла
р

Қанды жүректен
алып шығып
мүшелерге
таратады.
Қабырғасы
қалың біріңғай
салалы бұлшық
ет ұлпасынан
түзілген

лар
р
ы
ам
Қант

Вен

ала
р

Кап
илл
ярл
ар

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Қанды
мүшелерден
жүрекке алып
келеді.
Қабырғасындағы
бұлшық ет
талшықтары
жұқалау.

Ұсақ артериялар
мен веналарды
өзара байланыстырады.Қабырғас
ы
бір қабатты
эпителлий
ұлпасынан
түзілген

Қан қысымының өзгеруінен болатын аурулар

Гипертония
(артерия, вена
тамырларында қан
қысымының
көтерілуі)

Инфаркт-миокард
(жүрек бұлшық
еттерінің өлі еттенуі)

Гипертония
(қан қысымының
төмендеуі)

Инсульт
(миға қан құйылуы)

2. Үй тапсырмасы: “Қызығушылығын ояту”
1 кезең. Қанның құрамын зерттеу.
Қан құрамы
Қан жасушалары

Қан плазмасы
Мин. Тұз.

Су

Орг. заттар

Нәруыз
Альбумин

Глобулин

Май

Эритроци
т
глюкоза

Фибриноген

Лейкоцит

Тромбоцит

II гейм.

Бөшкеден шыққан
бас қатырғылар
Топ мүшелері бөшкеден нөмірлері бар
шарларды таңдайды. Жүргізуші әр нөмірге
сай есеп береді. Өз ішінде талқылаған соң, топ
мүшелері жауап береді.

3 кезең.
1. Иммунитет
2. Эритроциттер
3. Лейкоциттер
4. Тромбоциттер
5. Гематолог
6. Гемофилия
7. Гемоглобин
8. Фагоциттер
9. Глобулин

Сәйкестік тесті (дәптермен жұмыс)
а. оттекті тасымалдайды.
ә. қан ұйымайтын ауру
б. қанның қызыл түсті жасушалары
в. ақ түсті ядролы жасушалары
г. Ағзаның ауруға қарсы тұру қабілеті
ғ. қан ауруын емдейтін дәрігер
д. плазмадағы нәруыз
ж. қанның ұйығыштығын қамтамасыз
ететін жасушалар
з. обыр жасушалар

Дұрыс жауаптары:
1-г; 2-б; 3-в; 4-ж; 5-ғ; 6-ә; 7-а; 8-з; 9-д;

“Жұмбақтар”
1. Жанды мотор сынбайды,
Күні-түні тынбайды.
Кейде оның жүрісін,
Дөрігерлер тыңдайды.
(Жүрек)

Тарам-тарам бір ғалам,
Айқыш-ұйқыш шырғалаң.
Толған ағыс тоқтаса,
Жоғалады бірге адам.
(Қантамырлар)

Соғады күні-түні алмай тыным,
Құлайды ол тоқтаса таудай тілің.
(Жүрек)

Сен бізді білесің бе?

КАПИЛЛЯР

АРТЕРИЯ

ВЕНА

Сергіту сәті.
Оқушылардың ақпарат қабылдау қабілеттерін дамыту мақсатында

қолданылатын әдіс. Мұғалім бұл сөздерді тез-тез оқиды, оқушылар сөздерді
тез айырып, қажетті қатардың астына жазу қажет. Кестеде бес қатар бар. 32 сөз
оқылады, қайталауға болмайды.

Қанайнал
ым жүйесі

Тірекқимыл
жүйесі

Тыныс алу Ас қорыту
жүйесі
жүйесі

Жүйке
жүйесі

Атлант, 250-300г, перикард, көмей, бауыр, өкпе, бицепс, синапс, 28-32,
дендрит, 1300-1400г, капилляр, бронхы, дизентерия, рефлекстік доға, оссейн,
қарынша, конус, танау, аппендикс, 31 жұп, сколиоз, қолқа, 33-34, туберкулез,
сілекей, миокард, сымбат, тонометр, мишық, витамин, тұмау.
Оқушылар жазып үлгерген сөздерді санайды. Егер жазылған сөздер саны 32
болса- ақпарат қабылдауы өте жақсы, 31-29 болса- ақпарат қабылдауы орташа,
28-ден төмен болса- ақпарат қабылдауы қиындаған.

ІVтапсырма. Есеп шығару
1 есеп. Қалыпты жағдайда жүрек 1 минут ішінде орта есеппен 6л.
Қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта және 1 тәулікте қанша
мөлшерде қан айдайды?
Жауабы: 60*6=360рет, яғни 1сағатта 360рет
360*24сағ.=8640литр, яғни 1тәулікте
8640литр қан айдайды.
2 есеп. Қалыпты жағдайда жүрек орта есеппен 1 минутта 70рет
жиырылып кеңейетін болса, 1тәулікте қанша рет соғады?
Жауабы: 60*70=4200рет, яғни 1сағ.4200рет.
4200*24сағ=100800рет немесе
1тәулікте 100800рет.
3 есеп. 1 минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы екі рет өтеді. Сонда
тәулігіне қанша рет өтеді?
Жауабы: 60мин*2=120рет, яғни 1сағ. 120рет.

Пайдалы кеңестер
Жүрек – жалқаулықты, енжарлықты сүймейтін мүше. Күнделікті
таңертеңгілік жаттығу жасап ой еңбегін алмастырып отыру керек.
Тамақтану режимін сақтаудың да мәні ерекше.Жүрек – қантамыр
жүйесіне пайдалы тағамдардың
құрамында алма, апельсин, лимон сынды
жемістер бар. Мысалы алма қандағы
гемоглобиннің құрамындағы темірдің
көбеюіне қажет болса. Апельсин шырынын
ішу қан тамырлардың жұмысын жақсартады.
Цитрусты өсімдіктердің барлығы қан тамырлардың
қабырғасын қатайтып,серпімділігін арттырады.
Жемістерден қуат алып, жүзіміз жадырай берсін!

• Бағалау.
• Үйге тапсырма: §37 оқып келу және
қосымша мәліметтер дайындап келу.

"Жүрек арызы"

Мұқағали Мақатаев

Оу, ием менің,
Өзіңнен бұрын жаралғам
Алдымен менмін
Сонан соң – сенсің жаралған
Басың мен миың, ақылың, есің, қимылың
Аяқ пен қолың –
Барлығы менен нәр алған.
Келеді сенің кей кейде мені мұз еткің
Бәріне көндім
Қателігіңді түзеттім.
Төсек тартқызып, төнгенде қатер басыңа
Айнымай соқтым, аялап сені күзеттім.
Жалындым саған жақыны бол деп баршаның
Жан ием, сенің жақсылығыңды аңсадым.
Өткіздім сені қаншама қауіп қатерден
Ал, енді маған демалыс берші шаршадым.
Қақың жоқ сенің дем алмауға да, соқпауға.
Қарсы барамыз оттарға, әрі оқтарға
Қақым жоқ менің демалыс саған беруге
Қақың жоқ сенің қалдырып мені тоқтауға!

Назарларыңызға
рахмет!

Қанды қабылдайтын адам?
Рецепиент

Егу арқылы қалыптасатын
иммунитет
Жасанды

Жасушалардың негізгі қуат көзі

Глюкоза

Шешекке қарсы егуді алғаш рет
қолданған ағылшын дәрігері?
Эдуард Дженнер

Ағзаның ішкі ортасына не жатады?

Қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы

3

Жаңа туған нәрестенің 1 мм
қанында қанша эритроцит бар?

6-7млн

ЖИТС ауруы алғаш рет тіркелген
мемлекет

АҚШ

Адамдардың қаншасының қанында
оң-резус (Rh+) фактор бар

85%

Ұқсас жұмыстар

Ұрықтық қан айналу ерекшеліктері

Қан қысымы

Жүрек және қан айналымы патологиясы

Қанайналым шеңберлері

Қан айналым иннервациясы Жыныстық гормондар және олардың қызметі

Жүрек камералары

Жүрек қақпақшалары

Ұрықтың және нәрестенің гемодинамикасы

Жүректің қызметі

Қан плазмасы Қан жасушалары

Пәндер