Жүйке жүйесінің құрылысы

Презентация қосу

Сабақтың тақырыбы:
§12.Жүйке жүйесінің
құрылысы мен қызметі.
§13.Жүйке жүйесінің
бөлімдері.

Адамда жүйке жүйесі оның психикалық іс-әрекетінің

материалдық негізін:ойлау және сөйлеу, әлеуметтік
мінез-құлқының күрделі формаларын құрайды.
Жүйке ұлпасының негізін жүйке жасушаларынейрондар түзеді.
Олар ақпаратты қабылдау,беру және сақтау
қызметін атқарады.
Нейрондар:сезімтал,қозғалтқыш және
аралық болып бөлінеді.

Жүйке
жасушалары.

денесін
ен

өсіндід
ен

тұрады.

Жүйке
ұштарын
ан

Нейронның қы
сқа өсінділері
-дендриттер,
ал ұзын өсін іл
д ері -аксондар
деп
аталады.
Нейрон денел
ері мен қысқа
өсінділердің т
оптасуы
ми мен жұлын
ның сұр затты
н
түзеді.
Май қабығыме
н қапталған ұз
ын
өсінділер
ақ затты түзед
і.
Нейронның ұзы
н өсінділерінің
тармақталуы
жүйке ұштары
н-рецепторды
құрайды.

Организмнің тітіркендіргішке жауап реакциясырефлекс деп аталады.

Рефлекс латын тілінен аударғанда –
жауап қайтару деген мағына береді.
Рефлекс рефлекс доғасы арқылы іске
асырылады.

Рефлекс
доғасы.

рецепторд
ан

жүйке
талшығына
н

Орталық
жүйке
жүйесінің
бөлігінен

тұрады

қозғалтқыш
жүйке
талшықтар
ынан

Жүйке импульстері-жүйке талшықтарының бойымен 0,5-тен
120 м/с-ке дейінгі жылдамдықпен аралатын әлсіз биоэлектрлік ток.

Жүйке жасушаларының қысқа өсінділері қосылып жүйке
синапсын түзеді.
Бұлшық ет синапсы қозғалтқыш талшықтың бұлшық
етпен түйісуі арқылы жұмыс мүшесіне беріледі.
Қозғалтқыш нейрон талшықтары безге баратын жерде
безді синапс түзеді.
Синапс арқылы сигналдардың берілуі химиялық заттармедиаторлардың көмегімен іске асырылады.

Бүгу рефлексі

Ең қарапайым рефлекс - тізе рефлексі.
Рефлекс доғасының бір бөлігі орталық жүйке
жүйесінің белгілі бөлігінде орналасады.
Жүйке орталығы - белгілі бір рефлекс әрекетін
орындауға қатысуға, қандай да бір мүшенің немесе
мүшелер жүйесінің іс-әрекетін басқаруға арналған
нейрондардың бірігуі.

Жүйке жасушасының
құрылысы.

Жүйке
жүйесінің
бөлімдері.

Жүйке жүйесі

Орталық

ми
Жұлын

Шеткі

Жүйкелер
Жүйке ұштары

Жүйке түйіндері

Жүйке деп ми мен жұлыннан
шығатын жүйке
жасушаларының ұзын өсінділерінің
шоғырын
айтады.
Шоғыр жүйке қабығын түзетін
дәнекер ұлпасымен жабылған .
Жүйке түйіндері – орталық жүйке
жүйесінен тыс нейрон денелерінің
шоғырлануы.
Жүйке жүйесінің бір бөлігі қанқа
бұлшық еттерінің жұмысын реттейді,
бұл сомалық деп аталады.
Жүйке жүйесінің вегативтік деп

Жұлын
құрылысы.

Жүйке
құрылысы.

Деңгейлік
тапсырмалар.

I.деңгей:
Биология
лық
диктант.

1.Жүйке жасушалары-________________.
2.____________-жүйке импульсі өтетін жол.
3. Жүйке орталығы - ________________
_________________________________
4. Рефлекс - _______________________
__________________________________
5. Бұлшық ет синапсы- ______________
__________________________________
6. Дендрит - _______________________
__________________________________
7. Рецептор - _______________________
_________________________________

CҰРАҚ –
ЖАУАП.

1. Рефлекс сөзі латын тілінен аударғанда қандай мағына береді?
2. Синапстар неше түрге бөлінеді?
3. Нейрондар неше топқа бөлінеді?
4. Жүйке жасушалары неден тұрады?
5. Сұр зат дегеніміз не?
6. Жүйке жүйесі дегеніміз не?
7. Рефлекс не арқылы іске асырылады?
8. Жүйке жүйесінің қызметі қандай?
9. Ең қарапайым рефлекс қалай аталады?
10.Жүйке синапсын нелер түзеді?

ТЕСТ
1.Жүйке жүйесі орналасуына қарай нешеге
бөлінеді?
А) екі Б) үш В) төрт
2.Қаңқа бұлшық еттерінің жұмысын
реттейтін жүйке жүйесінің бір бөлігі?
А) сомалық б) жұлын в) нейрон
3. Омыртқа жотасының өзегінде орналасқан
не?
А) сезімтал талшық Б) жүйке түйіндері В)
жұлын
4. Жұлын неше сигменттен тұрады?
А) 53 Б) 46 В)31
5. Орталық жүйке жүйесінен тыс нейрон
денелерінің шоғырлануы?
А) жүйке қабығы Б) жүйке түйіндері В)
ақ зат

6. Майлы қабықпен қапталған ұзын
өсінділер не деп аталады?
А) сұр зат Б) миелин В) ақ зат
7. Рефлекс доғасы жұлынның қай
бөлігі арқылы өтеді?
А) жүйке орталығы Б) жүйке түйіндері
В) сезімтал талшықтар
8.Орталық жүйке жүйесіне нелер
жатады?
А)жүйкелер мен жүйке ұштары Б) ми
мен жұлын В) ақ зат пен сұр зат
9. Ішкі мүшелердің жұмысын реттейтін
жүйке жүйесінің бір бөлігі?
А) сомалақ Б) вегетативтік В)
бороздалар
10. Ақпаратты қабылдау, беру және
сақтау қызметін атқаратын не?

ҮЙГЕ ТАПСЫРМА.
Жүйке жүйесінің
қызметі және
оның бөлімдері.
Жүйке жасушасының суретін
Жүйке жасушасының суретін
салу. Кесте толтыру.

Шымкент қаласы.
№66 «Қазығұрт» жалпы орта мектебі
биология пәнінің мұғалімі:
Қарынбаева Гүлнұр

Ұқсас жұмыстар

Жұптық Биология жабдықтармен құрылысы және дамыту

Жүйке жасушалары

ОРТАҒА БЕЙІМДЕЛУІН РЕТТЕЙТІН ЖҮЙЕ

Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері, олардың құрылысы мен қызметі

Нерв ұлпасының құрылысы мен маңызы

ШЕТКІ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ СОМАТИКАЛЫҚ БӨЛІГІ

Жұлын жүйкесі

Жүйке жүйесінің бөлімдері. Жұлынның құрылысы мен қызметі

ЖҮЙКЕ ҰЛПАСЫ

Рефлекстік доға

Пәндер