Қысым. Қысымның қатты денелер, сұйықтар және газдар арқылы берілуі. Паскаль заңы

Физикалық шамаларды өлшем бірліктерімен тұтастырыңдар.

Еркін түсу үдеуі g

Тұрақты шамалар V 9, 8 Н/кг

Дене көлемі м3

Жылдамдық

Күш

Уақыт

Ұзындық

Тығыздық

t кг/м3

ϑ м/с

ρ м

F с

ℓ Н

Өткен тақырыпты қайталау.

Физикалық шамаларды өлшем бірліктерімен тұтастырыңдар.

Еркін түсу үдеуі g

Тұрақты шамалар V 9, 8 Н/кг

Дене көлемі м3

Жылдамдық

Күш

Уақыт

Ұзындық

Тығыздық

t кг/м3

ϑ м/с

ρ м

F с

ℓ Н

Қысым. Қысымның

қатты денелер, сұйықтар

және газдар арқылы берілуі.

Паскаль заңы.

Себебі шаңғы бетінің ауданы адамның табанының ауданынан жиырма еседей үлкен. Сондықтан ол шаңғымен тұрғанда қар бетінің ауданын шаңғысыз тұрғандағыдан гөрі жиырма еседей аз күшпен басады.

Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шаманы қысым деп атайды.

Паскаль (Па)

гектаПа (еселік) = 100 Па =102 Па

кПа = 1000 Па =103 Па

МПа = 1 000 000 Па = 106 Па

Физикалық тәжірибе.

Сіздердің алдарыңызда тәжірибе өткізу үшін бірнеше құралдар бар.

Піскен жұмыртқа, қағаз, сіріңке, бөтелке. Қағазды жағып, бөтелкенің ішіне саламыз да, үстіне жұмыртқаны қоямыз. Жұмыртқа бөтелкенің ішіне кіреді. Неліктен?

Жауабы:

Қағаз жанғанда ауа қызып, қысым ұлғаяды да, ауаның жарты бөлігі жұмыртқаға шығады.

Қатты денелер, сұйықтар және газдар өзіне

түсірілген қысымды қалай жеткізеді?

«Ойлан тап» ойыны арқылы білімдерін тексеру

Елеуішпен су әкелуге бола ма?

(Болады. Қар мен мұз күйінде)

2. Мұз қандай күйге жатады?

(Қатты күйге)

3. Егер кеседегі судың бәрін ішіп қойсақ не қалады?

(Ауа)

4. Ауа қандай күй?

(Газ күйі)

5. Қандай ыдысқа су құйылмайды?

(Су толы ыдысқа)

6. Ал су қандай күйге жатады?

(Сұйық күйге)

7. Орнынан қозғалмай не өтіп бара жатыр?

(Уақыт)

Тәжірибе жасайық

Алақаныңызды жоғары қаратып, сол қолыңызды үстелге қойыңыз. Кітапты алақаныңызға қырымен қойып, оң қолыңызбен төмен қысып басыңыз.

Сол қолыңыз қысымның артуын сезе ме?

Енді кітапты алақаныңызға емес, үстелге қойыңыз. Бір қолыңызбен кітаптың үстінен ақырын басыңыз, екінші қолыңызды кітаптың қырына тигізіп ұстап тұрыңыз.

Осы кезде қол қосымша қысымды сезе ме?

Қатты денелер өзіне түсірілген қысымды бір бағытта ғана жеткізеді

Паскал шары деп аталатын құралмен тәжірибе жасайық

Егер шарға су немесе түтін толтырып, поршеньді бассақ, шардың саңылауларынан су немесе түтін барлық бағытқа бірдей ұзындықта шапшып немесе будақтап шығатынын байқаймыз. Бұдан қысымның барлық бағытқа таралып қана қоймай, оның мәнінің де бірдей болатыны көрінеді.

Блез Паскаль - XVII-ғасырда өмір сүрген француз математигі және физигі, гидростатиканың негізгі

заңының авторы. Паскаль

12 жасынан бастап ғылыммен шұғылданды. Сол кездегі ғалымдармен бірдей ғылым туралы пікірлескен. Ол газбен сұйықтардың қасиетін

көп зертттеп, заңдылығын

тағайындаған және атмосфералық қысымның

бар екендігін өз тәжірибесімен дәлелдеп берді.

Сұйыққа немесе газға

түсірілген

қысым осы сұйықтың

немесе газдың әрбір

нүктесіне өзгеріссіз

беріледі.

ПАСКАЛЬ

ЗАҢЫ

V. Есептер

шығару

Байқау (1 шапалақ)

15-жаттығу №1

S=0, 01 м2 ауданға F=50 H күш әрекет етеді. Қысымды P анықтаңдар?

15-жаттығу №2

Қар үстінде тұрған шаңғының салмағы F=780 Н. Оның әр шаңғысының ұзындығы a=1, 95 м, ал ені b=0, 06 м. Шаңғышының қар бетіне түсіретін қысымын P табыңдар?

№565 К

Шынжыр табанды ДТ-75М тракторының массасы

m = 7710 кг, ал оның екі шынжыр табанының тіреу ауданы S=1, 8 м2. Осы трактордың топырақ бетіне түсіретін қысымын P анықтаңдар?