Импульстің сақталу заңына есептер шығару

Презентация қосу

Физика пәнінің мұғалімі: Сабаева Б. Н.

Сабақ тақырыбы:

Импульстің сақталу заңына
есептер шығару

Сабақтың барысы
ІІ

І
Тақырыбы

Мақсаты

VIІІ

III
Пән аралық
байланыс
Астрономия

Бағалау
ІV
Үй тапсырмасы

VIІ
Қорытын дылау

V
VI Ойын
Жаттығулары

Өткенді
қайталау

Мақсаты
Сабақтың мақсаты: СТО дағдысын қалыптастыра отырып,
оқушылардың теориялық білімін тәжірибемен
ұштастыру

Күтілетін нәтиже:
• Дене импульсі мен күш импульсінің физикалық
мағынасын ажырата біледі
• Импульстің сақталу заңының техникада
қолданылуын түсіндіре алады
• Заңдылықтарды есеп шығаруда қолдана біледі

Үй тапсырмасын тексеру
1. Дене импульсі дегеніміз не? Дене
импульсінің векторы қалай
бағытталған?
2. Күш импульсі дегеніміз не? Күш
импульсінің векторы қалай
бағытталған?
3. Дене импульсінің өзгеруі қандай
шамаға байланысты?
4. Тұйық жүйе деп қандай жүйені
айтамыз?
5. Импульстің сақталу заңын
тұжырымдаңдар.

Реактивті қозғалыс
импульстің сақталу
заңының қолданылуына
жарқын мысал бола
алады. Дененің бір бөлігі
одан қандай да бір
жылдамдықпен бөлінген
кездегі қозғалысын
осылай деп атайды.
Реактивті
қозғалыстың
қарапайым мысалы.

Реактивтік қозғалыс принципі бойынша: сегізаяқ,
кальмар, теңізқұрты, медуза сияқты теңіз
жәндіктері қозғалады.

Реактивті қозғалыс принципі сағатына бірнеше
мыңдаған километр жылдамдықпен қозғалатын
ұшақтарды жасауға мүмкіндік туғызды.

Планетааралық
зымыран

Жердің жасанды серіктерін, планетааралық саяхат
жасайтын ғарыш зымырандарын жасауға
мүмкіндік туғызды.

Ғарышқа ең алғашқы қадам жасаған белгілі
ғалым К. Э. Циолковский (1857-1935)

К. Э. Циолковскийдің идеялары орыс ғалымы
С. П. Королевтің басшылығымен жүзеге асырылды.

Сұрақ

Тұңғыш жасанды Жер серігі қай
жылы ұшырылды?

Тұңғыш жасанды Жер
серігі біздің еліміздегі
“Байқоңыр” ғарыш
айлағынан 1957 ж.
ұшырылған болатын.

Сұрақ

“Байқоңыр” ғарыш айлағы еліміздің
қай облысында орналасқан?

Сұрақ

Адамзаттың тұңғыш ғарышкері кім?

1961 ж. адамзаттың тұңғыш ғарышкері
Ю. А. Гагарин ғарышқа қадам басты.

Ғарышқа сапар шегіп, ғылыми-зерттеу
жұмыстарына қатысқан
ғарышкерлердің ішінде біздің екі қазақ
ғарышкерлеріміз де бар.

Сұрақ

Қазақ ғарышкерлерін ата.

Тоқтар Әубәкіров

Талғат Мұсабаев

Сұрақ

Зымыранның негізгі бөліктерін
атап бер.

Қарапайым зымыран
жану камерасы бар отын
толтырылған қабықтан
тұрады. Отынның жануы
кезінде жоғары
температураға дейін
қызған жоғары
қысымдағы газ сопло деп
аталатын ерекше пішіні
бар камерадан үлкен
жылдамдықпен (4 км/с-қа
дейінгі) атқылап шығады.

Сұрақ

Реактивті қозғалыс дегеніміз не?
Оған мысал келтір.

Есте сақта
Дененің бір бөлігі одан қандай да бір
жылдамдықпен бөлініп шыққан
кездегі қозғалысы реактивті қозғалыс
деп аталады.

Сұрақ

Қандай мақсатпен зымырандар
көпсатылы болып жасалады?

Осы күнгі
зымырандар көп
сатылы болып
жасалады, яғни
оның әр
сатысының отын
қоры,
тотықтандырғышы
және реактивті
қозғалтқышы бар
болады.

Ойланып, сәйкестігін тап
m 2

1) Дене импульсі

а)

2) Толық энергия

ә)

3) Күш импульсі

б) mgh

4) Ауырлық күші әсер
еткен дене энергиясы

в)

5) Кинетикалық энергия

г)

6) Серпімділік күші әсер
еткен дене энергиясы

ғ)

m

kx

Eк Еп
F∆ t

35 80Дж 10 2кДж 9 Дж
кгм/с
кгм/с

Ж
Б

Й
А

Н
С

Б
Ғ

А
Л

М

Н

Қ

З

С

Д

Р

Т

Е

О

Ы

К

У

Б

Ы

35 80Дж 10 2кДж 9 Дж
кгм/с
кгм/с

Б
А

С

Т
Ы

М/ с

Н
Ж

Кгм/с

Нс

Дж

М

А

Л

С

Энергияның
өлшем бірлігі

Ы

О

Е

Ұ

Б

Күштің
өлшемі

Р

И

П

У

К

Күш
импульсінің
өлшем бірлігі

Ғ

Ө

а

С

Н

Үдеудің
өлшем бірлігі

Т

Ж

Й

А

Т

Импульстің
өлшем бірлігі

Н

Кгм/с

Нс

Ұ

Энергияның
өлшем бірлігі

Күш
импульсінің
өлшем бірлігі
Үдеудің
өлшем бірлігі

М/с

М

Импульстің
өлшем бірлігі

Күштің
өлшемі

Дж

Р

а
Т

Импульс

En mgh

F∆t= ∆p

m
Ek

Энергия

A ( En2 En1 )

p m

Eк Еп Ет const

kx
En

F∆t

A Ek 2 Ek1
'

p1 p2 p p

'

Ауызша есеп
Массалары m бірдей екі шар модульдері тең
жылдамдықпен қарама-қарсы қозғалған.
Соқтығысқаннан кейін екі шарда тоқтаған. Соқтығысу
нәтижесінде екі шардың импульстерінің қосындысы?

Есеп. Бірінші дененің массасы 2 кг, жылдамдығы 6 м/с,
ал екінші дене тыныштықта тұр. Соқтығыстан кейін, екі
дене бірге 2 м/с жылдамдықпен қозғалып кетті. Екінші
дененің массасы?

1) Массасы 2 кг дене түзусызықты
қозғала отырып, өзінің жылдамдығын
10 м/с-тен 15 м/с-ке дейін өзгертеді.
Дененің импульсінің өзгерісін анықтау.
2) 5 м/с жылдамдықпен қозғалатын
массасы 3 кг дененің кинетикалық
энергиясы неге тең?
3) Массасы 6 кг денеге 10 Н күш 3
секундта әсер етті. Күш әсерінен кейінгі
импульсті табыңыз. Бастапқы
жылдамдығы 5 м/с

Ауызша есептеу
Тапсырма

720
кгм/с

1200 12
Нс
м/с

кгм/с

m= 6 кг 2 м / с

А

Н/с

С

К

Б

Д

F= 6 H

m=400 г 40 м / с

Ж
Б

і

Ф

А
С

Қ
Д

М
Л

F=20 Н ∆t=1 мин

А

К

і

П

Ә

m=500 г 30 м / с

М

И

З

К

і

∆t=120 c

Ауызша есептеу
Тапсырма
m= 6 кг
F= 6 H

720
кгм/с

Н/с

2 м / с

30 м / с

М

кгм/с

Л

і

F=20 Н ∆t=1 мин

Б

і

∆t=120 c

m=400 г
40 м / с

m=500 г

1200 12
Нс
м/с

Физикалық диктант
1) Дененің массасы мен қозғалыс
жылдамдығының көбейтіндісі________
2) Күш импульсі____________
3) Дененің немесе материялық нүктенің
күйін сипаттайтын шама_____________
4) Сыртқы күштердің әсері болмаған кезде
ішкі күштердің әсері болатын
жүйе_________деп аталады.
5) Дененің өзара әсерлесу энергиясы______
6) Қозғалыстағы дененің
энергиясы_______________
7) Реактивті қозғалыс________________________

1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)

Импульс
Дене импульсінің өзгерісіне тең
Механикалық энергия
Тұйықталған
Потенциалдық
Кинетикалық
Дененің бір бөлігінің қандай да
жылдамдықпен бөлініп
шыққан кездегі қозғалысы

5 – «3» 6 – «4» 7 – «5»

Сөзжұмбақты шешу
1. Импульстің . . . заңы
2. Ғарышты игеру мүмкіндігін
теориялық түрде дәлелдеген ғалым.
3. Планетааралық саяхат жасайтын
ғарыш . . .
4. Мұсабаевтің аты.
5. Ғарыш айлағы.
6. Циолковскийдің идеяларын жүзеге
асырған орыс ғалымы.
7. Ішкі күштер арқылы ғана
әрекеттесетін жүйе.
8. Зымыранның бір бөлігі.

қ
о
з
ғ
а
л
ы
с

Үйге тапсырма

III тарауды қайталау

Ұқсас жұмыстар

Дене импульсі. Импульстің сақталу заңы. Реактивті қозғалыс

Сақталу заңдары

Дене импульсі. Импульстің сақталу заңы. Реактивті қозғалыс. Тұйық жүйе

Энергияның сақталу және бір түрден екінші түрге айналу заңы

Ток күшінің бірлігі

Фотоэффектінің қызыл шекарасы

Инерциялық санақ жүйесі

Материалдық нүкте мен қатты дененің ілгерілемелі қозғалысының динамикасы

Деформация. Гук заңы

Дене импульсінің өзгерісі

Пәндер