Оқушылардың сыни ойлауын дамыту: сабақтағы сұрақтар мен оқыту әдістері

Ойлану үшін ойлау

Аманов Ғалымжан

ИНФОРМАЦИЯ, В ОТЛИЧИЕ ОТ РЕСУРСОВ ЗАДУМАНА, ЧТОБЫ ЕЮ ДЕЛИЛИСЬ. Роберт Киосаки

Мәліметтің, қордан айырмашылығы басқалармен бөлісу үшін беріледі.

Роберт Киосаки

1. Оқушылардың ойлау дағдысын қалыптастыру үшін сіздің іс-әрекетіңіз

2. Сыни оқытуды қолдану не үшін керек ?

3. Басқаша оқыту деген не ? 4. Сіз қалай басқаша оқытар едіңіз? Сіздіңше оқытудың 5 түрін жазып беріңізші ? 5. Сіз сабақта қандай сұрақтар қоясыз ? Нәтижесі қандай?

Білімге қойылатын сұрақтар - бұл сұрақтар тек информацияға, еске түсіруге бағытталған сұрақтар. Бұл қойылатын сұрақтардың тек бір ғана жауабы болады, көбінесе нашар оқитын оқушыларға қиындық тудыратын сұрақтар болады. Бұл сұрақ тек есте сақтау дағдысын қалыптастырады, сыни ойлауды дамытпайды.

Мысалы : Қазақстандағы ең үлкен қаланы атаңыз? «Абай жолы » романын кім жазды? Килограммда қанша грамм бар ?

Түсіну үшін қойылатын сұрақтар - түсіну сұрағында оқушылар айтылған идеямен, фактілермен, байланыс орнату үшін қажетті сұрақтар болады.

Мысалы: бұл әңгімеледі басты идея/ өзекті ой неде ? Егер мен мына үш затты қоссам не пайда болар еді? Суретте, айтып бер, өз сөзіңмен айтып бер, астын сыз, түсіндір, талқыла, салыстыр деген сөздерді қолдануға болады.

Қолдануға пайдаланылатын сұрақтар Оқушылардың білетін мәліметін жаңа алған мәліметпен байланыстыру. Осы жердегі пайдалынылған сұрақтар проблемаларды және ситуацияларды шешу үшін зерттеу жұмыстарымен айналысады. Бұл сұрақтар: қиын сұрақтар және стандарттан тыс ойланып ауқымды жауап беруді қажет ететін сұрақтар болып табылады.

Мысалы : Канаданың тұрған орнын ұзындығы мен ені бойынша (широта и долготе) арқылы қалай табуға болады? Егер осы сандары онға бөлсе қанша шығар еді? Мұнда: қолдан, пайдалан, түсіндір, көрсет, таңда, өзгерт деген сөздер пайдаланып жұмыстар орындалады.

Анализге арналған сұрақтар арқылы оқушылар талқыланған тақырып төңірегінде себебін анықтайды, ары қарай не болатынын, айтылған ойды ашуға / күрделендіруге үйренеді және өзінің жеке пікіріне келеді.

Неге? Анализ жаса, диаграмма жаса, қысқарт/ықшамда, сауалнама жүргіз, салыстыр дегенсөздерді қолдануға болады.

Синтезге арналған сұрақтар оқушының сыни ойлауын дамытуға бағытталған сұрақтар болып табылады. Бұл жерде оқушылардың өздерінің білімін қолдануға болады. Жауаптар да түрлі болады, бала өзінің ойын жинақап шығармашылыққа бағытталған жұмысқа ықпал етеді.

Мысалы: тақырыптағы бір жағдаяатты алып сол арқылы балаға егер сен болсаң не істер едің. Нақты тапсырмалар беріледі мысалы 1 метрлік мұнара салып бер, мұнара 5 блоктан түру керек. Бұл жерде құрастыр, сал, ойлан, қайта қара, өзгерт, жаса, жоспарла деген сөздерді қолдануға болады.

Бағалауға арналған сұрақтар - өздерінің іс әрекетіне баға бере отырып сабақ төңірегіндегі сезімдерін білдіреді. - Өз жұмысыңызды қалай бағалайсыз? - Қандай жаттығу көбірек ұнады? - Циолковский неге ұлы ғалым деп саналады? Бағала, салыстыр, ең жақсысы, кім дұрыс жұмыс атқарды, неге осы ең басты болып табылады деген сөздерді қолдануға болады.

1. Түсінуде жай және күрделі сөйлемдердің айырмашылығы неде? 2. Екі жай сөйлемдерден бір күрделі сөйлем жаз

Сыни тұрғыдан ойлау ойлау өнері арқылы өз пікірін ойға ұластыру ол сөз гректің - kritike “искуство судить», «критерион - средство для суждения» деген сөздерінен шыққан. Сыни ойлау арқылы позитивті және өнімді ой басқа күтпеген оймен ұштасады.