Қалмақан Әбдіқадыровтың Жиб-Жица әңгімесі негізінде Қажымұқан Мұңайтпасұлының өмірі мен ережесіз күресін оқыту сабағы

Жиб-Жица күресі

Қалмақан Әбдіқадыров

Сабақтың мақсаты: . Оқушыларға Қалмақан Әбдіқадыровтың «Жиб - Жица» әңгімесі бойынша қазақтың әлемге әйгілі палуаны Қажымұқан Мұңайтпасұлының өмірімен таныстыру, күрес түрі жайлы мәлімет беру; ә. Дұрыс оқып, өздігінен ізденіп жұмыс істеуге баулу, байланыстырып сөйлеуге, ойын тұжырымдай білу қасиетін дамыту. б. Алып күш иесін құрметтеуге және спортты сүюге тәрбиелеу.

Психологиялық ахуал туғызу

Күннің нұрын алақанға саламын,

Жүрегіме басып ұстай қаламын.

Жарық, жылы, нәзік әрі мейірімді

Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

Жетім

Мұхтар Әуезов

«Бұл дәуірде өз тілін,

әдебиетін білмеген адам

толық мәнді адам емес»

Мәтін бөлімдері

Қасымның әжесінен айырылуы

Иса мен Қадишадан көрген қорлығы

Тау ішіндегі қорқыныш

Ағашқа сүйеніп қатып қалған бала

Автор туралы мәлімет

Қалмақан Әбдіқадыров 1901 жылы 14 сәуірде Қызылорда облысы Шиелі ауданында туған. 1964 жылы 30сәуірде қайтыс болған. Оның тұңғыш шығарған өлеңі «Сырдария» деп аталды. Балалар әдебиетінің дамуына көп үлес қосқан. «Амантай», «Алатаудың бауыры», «Тәтті қауын» әне басқа да өлең, әңгімелері бар. Қ. Әбдіқадыров-ақын, жазушы, аудармашы.

Жиб - Жица күресі-ережесіз күрес. Жапонның Жиб - жица күресіне ұқсас қазір «Ережесіз күрес» деген спорт түрі бар. Бұл күреске шыққандар аяқ - қолын бірдей жұмсап күреседі. Бір - бірінің денесіне зақым келтірсе де жазаланбайды.

Дөңгелек үстел Қажымұқан туралы не білесің?

Не білесің?

Не білдің?

Не білгің келеді?

1871жылғы 7 сәуірде Ақмола уезі, Сарытерек болысына қарасты Жәдік деген жерде дүниеге келген. Мұқанның анасы Кәбира ол өмірге келгенде қайтыс болады да, оны әжесі Айсары 16 жасқа дейін өзі өсіреді. Жер шарының 24 елін аралап, талай-талай атақты палуандармен күрескен. Алтыны, күмісі бар- барлығы 48 медель алған. Берлинде жуан сым темірді мойнына галстук, беліне белбеу етіп байласа, Парижде өзі сахнаға мініп шыққан түйесін мойнына көтерген, 75 пұт жүк салынған арбаны тісімен сүйреп сахнаға шығарса, кеудесіне 20 пұт, яғни 320 кг тас қойғызып, оны 2 пұттық балғамен ұрғызып уақтаттырған. «Ғажап көпір» деген нөмір болған. Палуан көпір жасап тұрып үстіне жүк машинасын өткізген екен. 15 жасынан бастап 70 жасқа дейін күресімен әлемнің 59 еліне барып өнер көрсеткен.

Қажымұқан Мұңайтпасов- қазақтың әлемге әйгілі палуаны.

Қажымұқан балуанның 75 жасындағы дене құрылысының өлшемдері (Профессор Ә. Қоңыратбаевтың дерегі бойынша)

1. Салмағы-174 кг. 2. Бойы-195 см. 3. Кеудесінің аумағы-146 см. 4. Балтырының аумағы-49 см. 5. Мойнының жуандығы-56 см. 6. Бас аумағы-65 см. 7. Ортаңғы саусағының ұзындығы-14 см. 8. Ортаңғы саусағының жуандығы - 10 см. 9. Үстіңгі және астыңғы еріндері - 12 см. 10. Аяқ киімі-54 размер.

Алып күш иесі Қажымұқан киген көйлек

Алып күш иесі Қажымұқан кеудесіне

320 кг тас қойғызып, оны 2 пұттық балғамен ұрғызып уақтаттырған.

Балуан Шолақтың 816 кг бұқаны көтеріп келе жатқан кезі

Мәтінмен жұмыс:

Мәтінді оқушылардың іштен оқуы

Сұрақтар:

1. Сайыс қай қалада өтті?

2. Жапон палуаны Сар-Кек-Ки қандай шарт қойды?

3. Көрушілер арасында неліктен қобалжу пайда болды?

4. Жиб-Жица күресінің тәртібі қандай екен?

5. Қажымұқан сияқты тағы қандай палуанды білесіңдер?

Оқу жұмысы 1-топ 1. Сар-Кеккиге берілген мінездемені тауып оқы. 2-топ 2. Күрес алаңына шыққан Қажымұқанды көз алдыңа келтіріп көр. Сол елестетуің бойынша Қажымұқанға сипаттама бер. 3-топ 3. Мақалдың екінші бөлігін тауып, мәнін түсіндір. Қоянды қамыс өлтіреді, Жігітті . . . 4-топ 4. Әңгімедегі оқиғаның шиеленіскен жерін тауып оқы. Оқиғаның шиеленісуі дегеніміз - адамдар арасында қарым-қатынастың, қимыл-әрекеттің, яғни тартыстың қиындауы.

Жоспар құру

1 бөлім: Сар-Кек-Ки, оның күрес түрін таңдауы

2 бөлім: Қажымұқанның күреске шығуы

3 бөлім: Палуандар арасындағы сайыс

4 бөлім: Қажымұқанның жеңісі

1-топ

Білетінім

Білгенім

Білгім келеді

2-топ

Бес жол өлең

1. Зат есім

2. Сын есім ,

3. Іс-әрекетті көрсететін үш сөз, ---, ---

4. Төрт сөзден тұратын мағыналы сөйлем .

5. Мәндес сөз

3-топ Салыстыру Қажымұқан Сар-Кек-Ки

4-топ

Тақырыпқа байланысты мақал-мәтелдер жаз

Сабақты қорытындылау

Қапсалықова Сайда Қанатов Жәнібек

Дұрыс жолға қойылған дене шынықтыру ойындары оқу-білім алуға бөгет емес, қайта бойды сергітіп, ойыңа жәрдем ететін нәрсе.

Ғабит Мүсірепов

Денесін жаттықтыру арқылы адам дені сау, төзімді, епті болмақ, өз ақыл-ойыңды, өз еркіңді осылай шыңдау қажет.

М. Горький

Менің сүйікті шәкірттерім!

Сендер де болашақта осындай биіктерден көрінгілерің келсе спортпен айналысуларың керек. Әрқайсыларың атақты болуға, ел намысын қорғауға лайықтысыңдар.