Сын есімнің сөйлемдегі қызметі

Презентация қосу

Дайындаған: Бекенова Г. Қ
Сыныбы: 7 “а”
Пән аты: Қазақ тілі

2014-2015 ОҚУ ЖЫЛЫ

САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ:
А) Оқушылардың сын есімнің сөйлемдегі
қызметін игерту,сөйлем ішіндегі сын есімнің
қызметін дұрыс табуға, оқушының өзіне
талдату арқылы меңгерту.
Ә) Оқушылардың дүниетанымын, ой – өрісін
кеңейту, сөйлеу тілін, сөйлеу мәдениетін
жетілдіру.
Б) Оқушыларды бірлесіп еңбектенуге,
адамгершілікке тәрбиелеу

Сабақтың барысы
Ұйымдастыру
Оқушы назарын сабаққа аударту

Үй тапсырмасын тиянақтау
59- жаттығу

1Күшейтпелі шырайды тап
А) үп – үлкен Б) үлкен С) үлкендеу
2.Салыстырмалы шырайды тап
А) қызыл Б) қызылдау С) Қып- қызыл
3. Сын есім қандай сөз табы
А) заттың санын білдіреді Б) заттың сапасын білдіреді
С)заттың атын білдіреді
4. Туынды сын есімді тап
А) биік Б) момын С) бойшаң
5. Қосарлану, қайталану арқылы жасалған күрделі сын есімдер қалай жазылады?
А) бөлек Б) бірге С) дефис
6. Күшейткіш буын арқылы жасалған күрделі сын есімді тап.
А ) үлкен-үлкен Б) үп – үлкен С) үлкендеу
7. Бірнеше сөздің тіркесуі арқылы жасалған сын есімдер қалай жазылады
А) бөлек Б) бірге С) дефис арқылы
8. Күшейткіш үстеу арқылы жасалған күшейтпелі шырай тұлғалы сын есімді тап
А)тым жақсы Б) жақсырақ С) жақсылау
9. Негізгі сын есімді тап
А) биік Б) шыдамды С) опасыз
10. Күшейткіш буындар (Сын есімнің алғашқы буыны қандай дыбысқа бітеді)
А) п дыбысы Б) с дыбысы С) а дыбысы

Жаңа сабаққа ену кезеңі
І кезең

Талапты жас! Сен сын есімдердің түрлі
сөйлем мүшесі қызметінде кездесетінін жақсы
білесің , өзің оқыған сөйлемдерден, күнделікті
өмірден кездестіресің.
Ал оны жақсы біле түсуге бүгінгі сабақ мол
мүмкіндік туідыра түспек!

“Ойлан
тап”

Сөйлем мүшелерін ата. Тұрлаулы мүшелерді
айт. Тұрлаусыз мүшелерді атап шық

“Түсіну”

Сөйлем
мүшелері
Анықтауыш

Ережесі

Мысалдары

Сын  есім  сөйлемді  негізі
анықтауыш болады.

Баяндауыш

Сын есім  жіктік  тұлғада тұрып,
сөйлемнің  баяндауышы болады.
Сын есім  сөйлем  соңында  тұрып,
баяндауыш  болады

Көгілдір аспанда
бозторғай ән
салады
Сен  бір  артық
көркемсің.

Толықтауыш

Сын  есім  табыс,  барыс, жатыс,
шығыс, көмектес  септіктерінде
келіп, заттанып  толықтауыш
болады.

Әлсіз  адам
сүріншек
Білімдіден
шыққан  сөз,
талаптыға
болсын кез.

Бастауыш

Пысықтауыш

Заттанған  сын  есімдер  атау
септігінде  тұрып,  бастауыш
болады.
Сын  есім  сөйлемде етістіктің
алдында  тұрып,  қимыл, іс
әрекеттің сынын  білдіріп,  қалай
деген  сұраққа  жауап  беріп
пысықтауыш  болады

Ұялшақ
сыбағасынан
құр  қалады.
Ол домбырада
шебер  ойнайды

Сыпайы  сырын  сақтар

Әдепті  арын  сақтар

Жақсыдан үйрен

Жаманнан  жирен

Үлкенді  сен  сыйласаң
Жаманға  еткен  жақсылығың
Ашулыдан  алты  табан
Жақсыға  барсаң, жазылып
қайтарсың
Жаманның тілі ащы
Жақсымен  жанассаң,
жетерсің  мұратқа
Білекті  бірді  жығады

Кіші сені  сыйлайды
Жатқа  кеткен  малмен тең
Қашық тұр
Жаманға барсаң  жабығып
қайтарсың
Көк мияның  гүлі ащы
Жаманмен жанассаң, қаларсың ұятқа
Білімді  мыңды  жығады

Сөйлемдер

Қырдан
қызылсары
гүлдер
көздің
жауын
алады
Сен  менен
өткен
ақылдысың
Қорқақ
түнде
далаға
шықпайды
Ол  бүгін
көңілді жүр
Ол
алманың
қызылдауы
н таңдады

анықтауыш

баяндауыш

толықтауыш

Бастауыш

Пысықтауы
ш

ЖАТТЫҒУ ЖҰМЫСЫ

* Өздерің

жатқа білетін ақындардың өлеңдерінжатқа айтып,
ішінен сын есімдерді табыңдар.
* Табылған сын есімдердің сөйлемдегі қызметін анықтаңдар

* Сын

есімдерді қатыстырып “Біздің сынып”
тақырыбына “Ой толғау” жазу

•Берілген сын есімдерді бірнеше зат есімдермен тіркестір
•- жақсы - жасыл -ақылды

Бағалау.
Үйге тапсырма:

Ұқсас жұмыстар

Сын есімнің түрленуі

Есімше

Сөйлем мүшелерін ата

Зат есімнің жалпы сипаты

Сын есім туралы ақпарат

Зат есімді оқыту әдістері

Қазақ тілі Ағылшын тілі

Ағылшын тілінде сын есімді қазақ тілімен салыстырмалы түрде меңгерту

Морфологиялық стилистика

Көне түркі тілі: сөйлем мүшелері

Пәндер