Өсімдікті химиялық және биологиялық жүйеде қорғау әдістерінің рөлі

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік
университеті

Презентация
Тақырыбы:
Өсімдікті химиялық және биологиялық
жүйеде қорғау әдістерінің рөлі

Орындаған: Байқонысова А.
Тобы: АП-13-2к2
Жетекшісі: Алимбекова Н.

• Шымкент 2014ж.
Кіріспе
• Ауыл шаруашылығы дақылдарының зиянкестері — қолдан өсірілетін өсімдіктерді зақымдайтын
не мүлдем құртып жіберетін жәндіктер мен жануарлар. Оларға омыртқасыз жануарлардан
жұмыр құрттар, өсімдік қоректі кенелер, жәндіктер, жалаңаш шырындар және ұлулар, ал
омыртқалы жануарлардан — құстар мен сүт қоректілердің кейбір түрлері (кеміргіштер)
жатады. Зиянды жәндіктер мен кенелер қоректік заттарына байланысты монофагтар,
олигофагтар және полифагтар болып 3 топқа бөлінеді. Монофагтар өсімдіктердің бір ғана
түрімен немесе бір-біріне ұқсас бірнеше түрлерімен (бұршақтың дәнек қоңызы, таңқурай
кенесі), олигофагтар өсімдіктердің бір тұқымдасына жататын көптеген түрлерімен
(орамжапырақ тұқымдасының бүрге қоныздары мен қандалалары, түйнек бізтұмсықтары,
дәннің сұр көбелегі), полифагтар өсімдіктердің көптеген түрлерімен (шегірткелер, шыртылдақ
қоңыздар, күздік көбелек) коректенетінеді.
Жұлдызқұрттар
• Жұлдызқұрттар масақты дақылдардың дәндерін, олардан жасалған тағамдарды, жүгеріні, күрішті,
мақта тұқымын, әр түрлі жақ ғақтарды, кептірілген жемістерді, көкөністерді, саңырауқұлақтарды
және басқа да өнімдерді зақымдайды. Олардың ішінде, әсіресе ұнататын азығы - бидай ұны.
• Қоймаларда жұлдызқұрттар дәннің жармаларын немесе ұнның түйіршіктерін өрмек жіптерімен
шырмап кішкентай түтікше жасайды да, соның ішінде тіршілік етеді. Кейде түтікшеден тыс
орындарда да қоректенеді. Бір үйіндіден екінші үйіндіге көшкенде олар жаңа орында қайтадан
түтікше жасайды. Ұнның үйіндісінде жұлдызқұрттар 2 см тереңдіктен төмен бармайды. Өсіп-
жетілген жұлдызқұрттар қоректенген орындарынан піығып, қуыршақтану үшін қойманың керегелері
мен еденнің жарықтарына және сақ ылауларына енеді де, өрмек жіптерінен жеңіл піллә тоқиды.
Соңғы ұрпақтың жұлдызқұрттары сондай пілләнің ішінде қыстайды.
• Диірмен көбелегінің жұмыртқасы мен есейген жұлдызқұрттары (қуыршақтанар алдында) және
қуыршағы суьщңа төзімді болады. Оның барлық даму кезеңдері минус 1-3 °С болғанда 116 күннен
кейін өледі. Ал минус 20 °С температурада жұлдызқұрттар бір тәуліктен кейін-ақ тіршілігін жояды.
Сұр шірік

• Қоздырғышы кең бейімделген Botritis cinerea Pers.
(Deuteromycetes класы, Hyphomycetales ќатары)
саңырауқұлағы.
• Көбіне өсімдік сабағы мен бұршақтарын зақымдайды.
Өсімдіктің ауру мүшелерінде сұр кигіз сияқты өңезі бар
қоңыр дақтар түзіледі. Кейін қара түсті саңырауқұлақ
қарамықтары пайда болады. Ауру өнім түсімі мен
тұқым сапасын төмендетеді. Ауру топыраққа түскен
бұршақ дәндерінде сақталатын саңырауқұлақ мицелийі
мен қарамықтардан тарайды.
• Церкоспороз. Қоздырғышы Cercospora sojina
(Deuteromycetes класы, Hyphomycetales ќатары)
саңырауқұлағы.
• Қытай бұршағының жапырақтары мен дәндері
зақымданады. Ауру жапырақта жиегі қара, ашық сұр
түсті дақтар пайда болады. Жапырақтың астыңғы
бетінде қара-сұр түсті өңез түзіледі. Тұқымдағы дақтар
жиектелген, әрі шашырап орналасады. Қоздырғыш
тұқымда және өсімдік қалдықтарында сақталады.
Бұзаубастар
• Бұзаубастар. Жердің астында тіршілік етеді. Орта жастағы дернәсілдері және ересек жәндіктері
жердің астында 1м дейінгі тереңдікте тіршілік етеді. өмір сүру циклі 1 жылдан көп уақытқа
созылады. Мамырдың аяғында – маусым айында ұрғашылары 10-20 см тереңдікте, арнаулы
ұяларға 150-300 данадан жұмыртқа салады. Бұзаубастар алдыңғы аяқтарының көмегімен
топырақтың үстіңгі қабатында жолдар салады, 50-ден аса өсімдіктің тамырын, сабақтарының
жер асты бөлігін, өскіндерін және тұқымдарын жеп зиян келтіреді. Олар ылғалды, суармалы
жерлерді, негізінен көкөніс алқаптарын мекендейді. Жылы жайларда темекінің, көкөністердің
және т.б. өсімдіктердің көшеттеріне өте көп зиян тигізеді. Көп тараған түрлері – кәдімгі
(Gryllotalpa) және бір тікенекті (Gryllotalpa unispina Sauss.) бұзаубастар.
Шекшектер
• Шекшектер. Құрғақшылық жылдары сандары өте
көп болғанда егінге, көкөніс дақылдарына, майлық
дақылдарға және жеміс ағаштарына зиян келтіреді.
Антеналары денелерінен ұзын үлкен жәндіктер.
Жылына бір рет ұрпақ береді. Топырақта,
өсімдіктерде және олардың үлпаларында
жұмыртқалары қыстайды. Шілделіктер. Орташа
және үлкен, жалрақ денелі жәндіктер. Түнде
тіршілік етеді. Топырақ түйірлерінің астында,
жарықтарда нимфалар (ақырғы жастағы
дернәсілдер) қыстайды. Ылғалды, суармалы
жерлерде көкөністердің, майлық дақылдардың,
дәнді дақылдардың, бүлдіргеннің жапырақтары мен
сабақтарының төменгі бөліктерін жейді. Күресу
шаралары. Ерте күзде сүдігер жырту және отамалы
өсімдіктердің қатар аралықтарын өңдеу арқылы
бұзаубастардың, шекшектердің және шілделіктердің
көбейуіне жол бермеуге болады. Көкөніс өсірушілер
бұзаубастармен күресу үшін арнаулы
жырашықтарды пайдаланады.
Химиялық күресу
шаралары
• Өсімдіктердің химиялық күресу шаралары зиянкестерлерге (құрт-
құмырсқалармен, кенелермен, саңырауқұлақтармен, кемiргiштермен тағы
басқалардың) бұл организмдардың дамытуын құртып немесе тоқтатуға
қабiлеттi химиялық заттарды қолдануда негізделген. Өсiмдiктердiң химия
қорғау құралдарының кең тараған атауы – пестицидтер (лат pestis- зиян,
қирату; caedo- өлтіру). Пестицидтердiң ерекшелiгi олардың улылығында,
немесе улағыштықта болады, тағы бір ерекшелігі азғантай санымен
организмдердің нормалы тіршілік әрекетін бұзып, тіршілігін тоқтатады.
Биологиялық күресу
шаралары
• Биологиялық күресу шаралары. Табиғатта организмдердің әр түрлi
түрлердiң арасындағы антагонистiк арақатынастардың болуында
негiзделген. Әдiстiң тәжiрибесiнде олардың тiршiлiк әрекетiнiң өнiмдерi,
микроорганизмдер, сонымен бiрге энтомофагтардi қолданылады. Биоәдіске
энтомофагтардың тіршілігіне қолайлы жағдай жасау жатады. Биометод зиян
келтiрушiлер және аурулардан сатының интеграцияланған қорғауының
жүйесiндегi маңызды орында орналасады.
• Энтомофагтар (жыртқыш аңдар және арамтамақтар) және патогендiк
микроорганизмдер зиянкестерлердің санын шектейтiн табиғи факторларға
жатады. Қоректене жыртқыш аңдар, олардың жұмыртқасын, дернәсілдерін,
қуыршақтар немесе имаголарды құртады. Микроорганизмдер (бактерийлер,
вирустар, және т.б) зиянкестерлерді ауруға шалдықтырып өлімге әкеледі.
Орман зиянкестерлердің жыртқыш аңдары бунақ аяқтыларға және
омыртқалы жануарларға көбiнесе жатады.
• Бунақ аяқтылар оларға (кенелер, өрмекшiлер) өрмекшi тәрiздi және құрт-
құмырсқаларды жатады. Кенелер және питомникте кең таралған өрмекшiлер
жұмыртқаларды, майда дернәсілдерді және әртүрлi зиянкестерлердің
имаголарын құртады. Химия инсектицидтерiне үлкен орнықтылықтармен
айырмашылығы болады, микробиологиялық препараттарға қабылдағыш
емес. Жыртқыш құрт-құмырсқалар жуково отрядтарына, инелiктер, жарғақ
қанатты, тор қанатты және тағы басқалар жатады
Қолданылған әдебиеттер
тізімі
• 1. Бактериальные болезни растений /под ред. В.И. Израильского –
М.: Колос, 1979.
• 2. Методические указания по мониторингу численности
вредителей сорных растений и развития болезней
сельскохозяйственных культур. Фолиант, 2004-272С.
• 3. Власов Ю.И. Вирусные и микоплазменные болезни растений. –
М.: Колос, 1992.
• 4. Горбуля В.С. Защита сельскохозяйственных культур от
болезней /Руководство к лабораторно-практическим занятиям.-
Астана. 2007
• 5. Деменьтьева М.И. Фитопатология. – М.: Агропромиздат, 1985.
• 6. Егін шаруашылыѓы, ауыл шаруашылыњы машиналарын жасау
жєне µсімдік ќорѓау салаларына арналѓан орысша-ќазаќша сµздік
/Жетекшісі Б. Белѓара. – Астана: Елорда, 2005

Ұқсас жұмыстар

Өсімдік ауруларына қарсы қорғау шараларының жүйесі

Бактериалды биопрепараттар. Сипаттамасы

Азаматтық қорғанысының азаматтық ұйымдары

КӨПАТОМДЫ СПИРТТЕР

Орман Зиянкестері және олармен күресу тәсілдері

Райхангүл

Өсімдіктерден экономикалық маңызы зор заттарды алу

АЗАМАТТЫҚ ҚОРҒАНЫС

Орман зиянкестері, олармен күресу тәсілдері

Зертханалық зерттеудің мақсаты

Пәндер