Жеміс өсімдіктерінің вегетативтік көбеюі

Презентация қосу

Презентация
Тақырыбы:
«Жеміс өсімдіктерінің
вегетативтік көбеюі»
Орындаған: Төлбасы Г.
Тұрсынбай А.
Қадірбек Е.
Тобы: АП-12-1к2
Қабылдаған: Түймебаева Б.
Жеміс өсімдіктерінің
көбеюі
•Жеміс өсімдіктерінің
телітушілері көбею тәсілдері
себінді және вегетативті
немес клонды деп екіге
бөлінеді. Өсу күшіне қарай
телітушілерді бұл топтардың
өзінде оте биік өсетін,
орташа өсетін және аласа
өсетін деп үш түрге бөледі.
Себінді телітушілер көп
жағдайда өте өскелең
келеді. Әрине бұл
телітушілердің де аласа
өсетіндері кездеседі, бірақ
олардың оншалықты
өндірістік манызы жоқ және
де аудандастырылмаған.
•Жоғары өсімдіктер
негізінен 2 түрлі әдіспен -
Вегетативті көбейту.
• Вегетативті көбейтудің сан алуа әдістері екі топқа бөлінеді:
табиғи және жасанды.
• Табиғи әдісіне табиғатта кездесетін өздігінен көбею әдістері
жатады. Эволюция процессінде негізгі вегетативті кебею
мүшелері - жуашықтар, тамыр-сабақтар, мұрт,шалар өрмелеп
немесе асылып өсетін бұтактар т.с.с. Мысалы бүлдіргеннің
мұртшаларымен, бөрткеннің асылып өсетін сабақтарының
ұшымен, шиенің, алхорының, таңқурайдың т.б. атпа
тамырларымен көбеюін келтіруге болады.
Вегетативті жасанды
әдіс
• Жасанды әдіске калемшелерімен, сүламасабақтарымен, ұластыру
арқылы, микроклоналды жолмен т.б. адамның араласуымен
болатын көбейту тәсілдері жатады.
• Қалемшелер мен сұламасабақтары арқылы жеміс бұталары көшет
(қара қарақат, түшала), ұластыру жолымен алма, алмұрт,
шырғанақ, цитрустар, жүзім, кейде шие мен алхоры т.б. өсімдіктер
көбейтіледі.
Вегетативті көбейтілетін
телітушілер
• Вегетативті көбейтілетін
телітушілер керісінше телінушінің
өсу күшіне қараі өте биік өсетін
түрлерінен ете ергежейлі
түрлеріне дейін аса кең шамада
ауытқиды. Алас; өсетін
телітушілер - ергежейлі және
жартылай ергежейлі түрлері
анағұрлым бағалы болыг
есептеледі. ,
• Алма және алмұрт тікпе
көшеттерінің басым бөлігі біздің
елімізде соңгы уақыткг дейін
себінді телітушілерде өсіріліп
келді. Клонды телітушілердегі
бақтар еліміздің жеміс өсімдіктері
отырғызылған жалпы алаңның
1,5%-ын ғана алады.
Сүйектілердің басым кепшілігі
Себінді телітушілерге телінген
ағаштар
•Себінді телітушілерге телінген ағаштардың экологиялық
факторларга (қуаңшылыққа, суыққа т.б.) бейімділігі жоғары
және де телітушілерді тұқымынан көбейту вегетативті
көбейтумен салыстырғанда карапайым. Алайда себінді
телітушілердегі алма мен алмұрт ағаштары мардымды жеміс
шаруашылыгының қазіргі кездегі талаптарына сай келмейді.
Олар өте биік өседі және тауарлы жеміс салу маусымын кеш
бастайды. Мұндай ағаштардың өнімін жинауға шығын да көп
жұмсалады, ол баққа жұмсалған жалпы шыгынның 60%-дан
астамын қүрайды. Ергежейлі және жартылай ергежейлі
топтардан аласа өсетін клонды телітушілерді пайдалану,
қосымша еңбек пен қаржыны көп ясүмсамай-ақ аласа және тез
жеміс салатын алма мен алмұрт бақтарын өсіруге мүмкіндік
береді. Мұндай бақтарда ағаштарды шырпу және енімін жинау
секілді еңбекті кеп қажет ететін проңесстерде еңбек енімділігі
1,5-2 есе, кейде одан да кеп артады. Сондай-ақ ағаштарды жиі
отырғызу есебінен мұндай бақтарда сапасы жоғары мол енім
алынады. Алайда аласа есетін клонды телітушілер себінді
телітушілерге қарағанда экологиялық факторларга тезімділігі
нашар. Олардың тамырлары тайыз жатады, қуаңшылыққа да,
Алманың вегетативті
көбеюі
• Алма үшін клонды телітуші ретінде аласа алманың вегетативті жолмен
кебеюге бейім түрлері мен формалары пайдаланылады. Соңгы кездерде
біздің елімізде, сондай-ақ кейбір шет елдерде селекциялық жолмен
кейбір керсеткінітері бойынша алгашқы түрлерінен асып түсетін
клонды телітушілердің жаңа формалары шыгарылған.
• Телінген ағашқа әсері жағынан клонды телітушілер аласа есетін
ергежейлі, жартылай ергежейлі, биік есетін және ете биік есетін деп
белінеді.
Тұшала вегетативті тәсілмен
көбею
• Тұшала вегетативті тәсілмен және ұрық
арқылы көбейеді. Ұрық арқылы көбейту
негізінен селекцияда қолданылады, негізгі
көбею түрі вегетативті: көлденең және
дога тәрізді сүлатпа сабақтары, жасыл
және сүректелген қалемшелері арқылы.
Оның ішінде колденең сүлатпа
сабақтарымен көбейту тәсілдері кеңінен
тараған. Бұл тәсілмен 1 түптемеден 50-ге
дейін атпа сабақтар алуға болады.
Сүлатпа сабақтары арқылы көбейткенде
түптері үнемі жасарып түру мақсатында,
аналық түпте 3-4 жеміс салатын
бұтақшаларды қалдырып, қалғандарын
кесіп тастайды. Мұндай тәсілмен шырпу
жүргізгенде, жас біржылдық өркендер
жақсы дамиды. Аналық егістіктен жыл
сайын тамырланған сүлатпа
сабақтамалары бөліп алу мақсатында ол
бір орында көп жыл бойы
пайдаланылатындықтан, топырақ қоректік
затгарға кедейленіп, өсімдіктер элсіреп
қалады. Сондықтан топырақтағы қоректік
заттар қорына қарай жыл сайын әр
гектарға 40-60 т көң, 90-120 кг фосфорлы,

Ұқсас жұмыстар

Ағаштар мен бұталардың жеміс беруі. Оның ішінде алма ағашы. Орман тұқымын сақтау және тасымалдау

Миксомицеттер немесе кілегейлілер

Жеміс ағаштарының жемістеріне климаттық әсерлер

Өсімдіктердің өсімді мүшелері

Қазақстандағы дәрілік интродукциялау жолдары өсімдіктердіөсімдіктерді интродукциялау жолдары

ЖАСЫЛ БАЛДЫРЛАР

Топырақ үстілік бөлігінің морфологиясы

Саңырауқұлақтар туралы

Өсімдіктерді сауық ыру. Гаплоидтық технология

ЖЫНЫССЫЗ КӨБЕЮ ЖОЛДАРЫ

Пәндер