Бедеуліктен келетін экологиялық шығын

Презентация Тақырыбы: Бедеуліктен келетін экологиялық шығын

Орындаған: Бегайдаров Д.

Құрал Ә.

Тобы: АП-13-7к1

Қабылдаған: Абдуллаева Г.

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

Мал шаруашылығындағы бедеуліктен болатын экономикалық шығынды есептеу

Ауыл шаруашылық малдарының бедеулігінің жіктелуі

Бедеуліктің негізгі себептері мен түрлері

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Мал шаруашылығында бедеуліктен болған шығын, аурулардың басқа түрлерінен келген шығыннан жоғары болады. Сондықтан бедеулікпен күрес жүргізу ең маңызды шара болып табылады.

Бедеулік жайлы ілімде келесі көріністер мен түсініктемелерді айырады (аналықтар төлділігі және аталықтардың үзбей тұқым өндіруі), бедеулік  ұдайы өндіру қызыметінің бұзылуы, аналықтар төлділігі  бір буаздылық кезінде жатырда дамыған және туған төл саны. Ол келесі түрде белгіленуі мүмкін: а) аз төлділік  өз түріне бейімделген туу мөлшерінен аз төлдеу және б) көп төлділік  әдеттегіден көп мөлшерде төлдеу.

Бедеулік дегеніміз  үзбей тұқым өндірудің бұзылуы, ол аналық пен аталықтардың өмір сүруінің тиімсіз жағдайларына (азықтандырудағы, қолдануындағы, кемшіліктер, дұрыс ұрықтандырмау, жыныс аппараты және басқа органдар аурулары) байланысты дамиды.

Өмір сүруінің қалыпты жағдайында дені сау организм үзбей төлдеуі керек. Сондықтан бұзаулаған соң бір ай ішінде буаз болмаған ұрықтанған, не ұрықтанбаған аналық мал бедеу деп саналады.

Негізінде бедеулік деген биологиялық түсінік. Оны кейде экономикалық түсінік қысырлықпен шатастырады, ол дұрыс емес.

Мал шаруашылығындағы бедеуліктен болатын экономикалық шығынды есептеу

Жылқылардын бедеуліктен емдеудің экономикалық тиімділігін есептеу. Жылқы бедеулік ауруы мал шаруашылығына өте үлкен зиян келтіреді. Әсіресе, ет, сүт өндіретін жылқы шаруашылығының экономикасы айтарлықтай шығынға ұшырайды.

Бұл аурудың экономикалық шығынды анықтайтын көптеген тәсілдер ұсынылған. Олардың барлығының өзіндік құндылығы, ерекшеліктері және есептеу әдістері бар, бір-біріне сәйкес келе бермейді. Кейбір әдістер экономикалық шығынды толық қамтымайды. Келесілері өте көп мәліметтер жинауды талап етеді және өте күрделі формулаларды қолданып есептейді.

Жылқы бедеулікнан экономикаға келтіретін зиянын есептейтін тәсілмен танысайық.

Кей асқынған жағдайларда (жіті сепсис) жылқы малының өлім-жітімінен, оларды лажсыздан союдан болатын экономикалық шығынды (Ш') - толық қоңды малдың орташа сатылу бағасымен алынған түсімі айырмасы ретінде келесі өрнек бойынша есептеуге болады:

Ш' = М * С * Б; мұндағы

М - өлген, лажсыздан сойылған не жойылған мал саны;

С - жыныстық-жастық топтарына қарай малдың орташа тірі салмағы, кг;

Б - өнім бірлігінің сатылу бағасы, теңге;

Мысалы, жылқының метастазды түрімен асқынуынан орташа салмағы 350 кг 1 жылқы өлді деп есептегенде, ет комбинатында тірідей сатып алу бағасы 450 теңге деп алсақ, онда

Ш' =1 * 350 * 450 = 157500

2. Мал өнімділігі төмендеуінен болатын экономикалық шығынды - өнімдердің төмендеу коэффициенттерін пайдаланып немесе сау мал мен ауру мал өнімділігінің айырмасын ескеріп, мына әдіспен анықтаймыз:

Ш″ = М * (Сс-Са) * Т * Б; мұндағы

Ма - ауырған мал саны, бас;

Сс, Са - дені сау және ауырған мал өнімділігінің орташа мөлшері айырмасы, кг, л, ц;

Т - малдардың өнімділігі төмендегенін бақылау мерзімінің ұзақтығы

Б - өнім бірлігінің сатылу бағасы, теңге;

Мысалы, ауруға шалдыққан биелерден алынатын сүт мөлшері біршама төмендейді. Мысалы, егер ауырып, бедеу қалған 6 биеден алынатын сүт мөлшері орта есеппен 23л, олар шамамаен 22 тәулік бедеу болған. Ал уақытында ұрықтанған биелердің тәулігіне орташа 45 л сүт өндірілген. 1 л сүттің бағасы 150 тенге.

Ш″ = М * (Сс-Са) * Т * Б

Ш″= 6* (45-23) * 22 * 150 =435600 теңге

3. Енді бедеуліктің кесірінен туылмаған құлын санын анықтайық. Қалыпты жағдайда биенің буаз аралық уақыты 362 тәулік (340 тәулік буаз, 22 тәулік ішінде құлындағаннан кейін ұрықтанып қайта буаз болу уақыты) болады. Яғни, құлындаған бие 362 тәулік ішінде ұрық тоқтатып, қайта құлындаса мұндай биенің өсіп өнуі қалыпты, ал айтылған уақыттан асып құлындаса бедеу деп есептейді. Сауын мерзімінде 4500-5000 л сүт сауылатын биенің 1 тәулік бедеулігінің салдарынан шаруашылық 0, 003 құлын туылу мүмкіншілігінен айырылатыны дәлелденген. Онымен қоса жаңа туылған 1 құлынның бағасы 45000теңге стандарт майлылықты сүтке тең болатынын есептеп шығарған.

Туылмаған құлыннан шегілген экономикалық шығынды формуламен есептеп анықтайық:

Мысалы, 50 құлын алатын мүмкіншілігі болса, 30 туылған. Жаңа туылған құлынның бағасы орташа 45000 теңге болса, туылмаған құлыннан қанша шығынға ұшырағанын анықтайық:

Ш''' = 1 * (50 - 36) * 45000 = 42 теңге шығын шеккен.

Ең соңында, биенің бедеулігінен шаруашылыққа келтірілген жалпы экономикалық шығынды анықтайық:

ЖШ = Ш'+ Ш″+ Ш'''

ЖШ = 157500 + 435600+9 = 1493100теңге.

Бұдан қарағанда, биенің бедеулігінің салдарынан жалпы 602500 теңге шығын шегілген.