Донор мен реципиентті анықтау және оны дайындау

Презентация қосу

Презентация
Тақырыбы:
«Донор мен реципиентті
анықтау және оны дайындау»

Орындаған: Алғибайқызы М.
Аққұлы Ш.
Тобы: АП-13-7к1
Қабылдаған: Абдуллаева Г.
Донор және реципиент туралы
түсінік
• Донор – ол генетикалық бағалы ооциттер мен эмбриондарды
алатын, аналық; аталық – аналықты жабатын донор. Сондықтан бұл
мал категориясы табынның құрылуына белсенді түрде қатысады.
Пайдаланылатын мал табыны – ол генотипі аз бағалы, міндетті
түрде физиологиялық дені сау және өнімділік сапасы жақсы
малдар. Бұл категорияға рецепиенттер жатады. Рецепиент – ол
басқа төлді көтерген аналық. Пайдаланылатын малдарға сынақшы
аталықтады жатқызады, олар физиологиялық дені сау болуы керек.
Эмбрионды трансплантациялау
биотехнологиясы
• Эмбрионды трансплантациялау
биотехнологиясы келесі жұмыстардан
турады: 1. Реципиенттерді, аталықтарды,
донорларды сұрыптап алу. 2.
Аналықтарды таңдау. 3. Донорларды
ұрықтандыру. 4. Эмбрионды
трансплантациялау. 5. Жынысына қарай
трансплантанттар өсуін және дамуын
бақылау.
• Имплантация алды эмбриондарын
донорлар гениталиясынан тек қана жуу
арқылы шығаруғы болады.
Эмбриондарды репродукция мүшелерінен
шығаруын қамтамасыз етеді.
• Қолданылатын трансплантациялық
тәсілдердің /хирургиялық және
хирургиялық емес/ әр қайсысы жағымды
және жағымсыз жақтарға ие:
эмбриондарды жуу кезінде үш кезең
байқалады- дайындық, жуу кезеңі және
жуудаң кейінгі кезең.
Ұрғашы-донорлардың
суперовуляциясы
• Фолликулаға 3 қабатты түйіршікті клетка
сатысынан овуляция алды сатысына дейін
өсуіне орташа алғанда 6 ай уақыт қажет.
Қойларда антрума фолликулалар
диаметрі 0,2-0,3 мм-ге жеткенде
басталады. 0,4 мм диаметрге дейін
фолликулдар өте баяу өседі де, одан
кейін 0,7 мм диаметріне жеткенше
барынша жылдам өседі. Фолликул
мөлшері 2 мм жеткеннен кейін өсуі
төмендейді де овуляция алдындағы
фолликулда толығымен өсу тоқталады.
Фолликуланың алғашқы антрумнан
овуляция алды фазасына дейін өсуіне
орта мөлшерімен 24 күн қажет деп
тұжырымдалған. Бірақ өкінішке орай
көптеген дамушы фолликулдар атрезияға
ұшырап, тек аз ғана саны аналық безден
бөлініп шығып, көбеюге қатысады.
• Суперовуляция әдісін қолдану, ұрғашы
малдардың келесідей биологиялық
ерешектеліктері әсер етті – аналық
жыныс безіндегі фолликулдар қорының
көптігі, суперовуляцияланған
Овуляция нормалары және
суперовуляция деңгейі
• Биотехнологияның әдістері бір-бірімен өте тығыз байланысты сондықтан олармен
жұмыс істегенде өте мұқият болу қажет.
• Дамыту биотехнологиясында суперовуляция әдісі жұмыстың жауапты кезеңі деп
есептеледі, себебі оған жұмыстын 40 процентті жұмсалады.
• Бір жыныстық циклде аналық жыныс безінде қосымша фолликулдардың дамуы және
өсуіне түткі болатын экзогормондарды суперовуляция деп атаймыз.
• Мал шаруашылығында төлдегіштік қасиет өнімділікке тікелей әсер ететіндігі белгілі.
Сондықтан овуляцияланатын фолликулдер өсуі, жетілуі, қалыптасу мехиназімін білу өте
қажет. Бұл механизмді түсіну үшін овуляция нормасын білу шарт. Овуляция нормасы –
фолликулдерден ооциттердің шығу және аналықтың көбейгіштік қасиетінің көрсеткіші.
Басқаша айтқанда аналықтың көбейгіштік қасиетінің сапасын көрсететін овуляция саны.
Овуляция нормасы аналық жыныс безінің белсенділігін көрсетеді.
Ұрғашы-донорларды
ұрықтандыру
• Суперовуляция деңгейін ұсақ малдарда визуальді анықтайды, немесе аналық
жыныс безіндегі сары денешіктерді есептеу арқылы ректальді жолмен
анықтауға болады /ірі-қара малдарда/. Бұл көрсеткіш эндогенді және экзогенді
факторларға байланысты.
• Мал өсіруде донорларды ұрықтандырудың екі тәсілі бар – табиғи және қолдан
ұрықтандыру. Бұл жерде зерттеуші жуп құруды дұрыс ұйымдастыру керек.
Қолдан ұрықтандырғанда спермоны арнайы құрал-жабдықтар арқылы ендіреді.
Көбінесе, қолдан ұрықтандыруды – сиыр малында, ал табиғи ұрықтандыруды
қой малында жүргізеді.
• Эмбрионды шығарып алу үшін екі түрлі жуу әдісі қолданылады
– 1. Жатырлы, инені жатыр мүйізінің басына орнатып, шприц
арқылы жууып алатын сұйықтықты жіберу, 2. Жатырлы-
мүйізілікті, бұндағы жууатын сұйықтық мақсатына қарай екі
бағытта болады – а/ эмбрионарды жатыр мүйізінен алу, б/ ұрық
жолы воронкасынан эмбриондарды алу, яғни жуу сұйықтығын
жатыр мүйзинің түбінен ампулаға қарай жіберуін айтады.

• Жатыр мүйізінің әр жағынан кезек-кезек тесіп, ол арқылы
кататер орналастырады және сол арқылы шприцпен мүйізінен
ампула арқылы жұмыртқаныі воронкасының бағытында жіі
ерітіндісін өткізеді. Әр жатыр мүйізін жууға 15-20 мл ерітінді
кетеді, ол ерітінді, эмбриондармен, көлемі 30 мл пробиркаға
немесе Петри табақшасына жүсүі керек.

• Эмбриондарды хирургиялық алу, зигота сатысынан ерте
морула сатысына дейін, овуляциядан кейін мүмкін, ол кезде
эмбриондар жатыр мүйізінің негізіне жетеді. Қойларда
эмбриондардың осындай даму сатысында 1 ден 5-ші күн күйлеу
басталганнан кейін алуға болады.
Гаметалар мен эмбриондарды
таңдау
• Эмбриондық даму кезеңінде
эмбриондарды екіге жіктеуге болады –
трансплантацияға жарамды және
жарамсыз. Құрылымдық бағалау
бергенде жұмыс әдістері келесі
әрекеттерді міндетті түрде орындауға
негізделеді – 1. Эмбриондарды ұрғашы
малдың гениталиясынан алу, 2. 10-20
минуттан кейін 37 С термостатта
тұрақтағаннан соң, үстіңгі
қоректендіргіш қабатты алып тастап,
эмбрионқабылдағыштық түбін зерттей
бастайды. Бұнда эмбриондар
жинақталған, ұрықтанған және
ұрықтанбаған ооциттер ьірден
анықталады, 3. Эмбриондар үшін даму
кезеңі анықталады, кезеңге сай
эмбрионның құрылымдық жақтарын
қарастырады, бұл кезеңде, әсіресе,
эмбрионның пішініне, пеллюцид
аймағының бүтіндігіне, балстомерлердің
көлеміне және біркелкі дамуына
бластомерлердің пеллюцидтің ішіне
орналасуына.
Мал шаруашылығындағы
клеткалық қорытынды
•Тұқымдық малдың сапсын жақсарту
организмдегі гендер жиынтығын
дамытуда биотехнолог-селекционер
малдар арасында қатаң талдау жүргізеді,
бірақ эмбрион және гаметалар үшін
қажетті дұрыс шешімдерге талдау жасай
білу. Сол сияқты мұндай тәсілді
биотехнологиялық клеткалаға қатысты
талдама жүргізеді, ал одан кейін – белгілі
бір мекендегі жануарлардың туыс саласы
жөніндже. Бұдан былай клеткаға қатысты
талдама келесілерді жүргізеді – 1.
Гормондық өңдеу үшін донордың аналық
жыныс безінің реакцияларын оқыту. Осы
мақсатта келесі биотехнологиялық
ерекшеліктерді оқу – а/ донорды есептеу
арқылы анықтау, б/ биологиялық толық
жетілген эмбриондарды оқыту, в/
гаметаға, эмбрионға, малға және белгілі
мал топтарына эмбриопопуляциялық
биотехнологиялық тандама. 2.
•Биология бөлімі,төменгі және үстеме
Қолданылған
әдебиеттер тізімі
• 1. Аятханұлы М. Санжжавын Г. Жануарлардың
ұрығын көшіріп отырғызу. Павлодар –Улаанбаатар,
«Бембисан», 2012 ж. 9-10 бет.
• 2. Магаш Аятханұлы. Мал акушерлігі және көбею
биотехнологиясы. Павлодар.: «Политон», 2006 ж. 5-
14 бет.
• Қосымша:
• 3. Аятханұлы М., Бексеитов Т.К. Жануарлардың
ұрығын көшіріп отырғызу. Павлодар, «Кереку», 2010
ж. – 2010 12-15 бет.
• 4. Аятханұлы М. Жануарлардың өсіп-өну биологиясы
мен биотехнологиясы. Павлодар «Brand Print»
баспасы 2010ж,

Ұқсас жұмыстар

Трансплантациялық антигендер

Эмбрионды реципиентке қондыру

Қазақстандағы қан топтары

Қан бөлшектесін құю

Донорлардың күйге келгенін анықтау

Қоздырғыш тасымалдаушылардың мінездемесі

Қан топтары мен антигенді сәйкессіздік

Аса қауіпті ауру қоздырғыштардың таралуы кезіндегі халықтың іс-әрекеті

Микроорганизмдер генетикасы

Жүре пайда болған (ЖИТС, СПИД ағылш. AIDS) иммундық дефицитiнiң синдромы

Пәндер