Ешкі шаруашылығының өнімдері

Презентация Тақырыбы: «Ешкі шаруашылығының өнімдері»

Орындаған: Самет Б.

Тобы:АП-14-7к1

Қабылдаған: Қонысова С.

Жоспар

Кіріспе

1. Ешкінің жалпы сипаттамасы

2. Ешкі сүтінің тағамдық құндылығы

3. Ешкі жүні талшықтары

4. Түбіт туралы түсінік

5. Ешкі терісі туралы түсінік

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Ешкі шаруашылығы (козоводство) - мал шаруашылығының бір саласы. Ешкіні ет, сүт, түбіт, жүн, тері өндіру үшін өсіреді. Е., әсіресе лақ, серке еті дәмді, сіңімді келеді. Түбіті мен жүнінен жеңіл, әрі берік орамал, қолғап, басқа да киімдер тоқылады. Терісінен жоғары сапалы шевро, замш, лайка былғарысы жасалады. Сүйегі, мүйізі, тұяғынан желім жасайды, ішегінен музыкалық аспаптарға ішек иіреді. Ешкі сүті емшектегі балаға жұғымды, одан қаймақ, май, ірімшік, құрт, айран, т. б. тағамдар дайындалады. Ешкі өсімтал келеді, екісінің бірі егізден, үштен лақтайды. Ешкі тұқымын асылдандыру, күтімі мен азықтандыруын дұрыс ұйымдастыру арқылы оның өнімділігін арттырады. Ешкі жылына бір рет кырқылып, бес айға дейін сауылады.

Ешкінің жалпы сипаттамасы

Ешкі (Сapra hіrcus) - мүйіз қуыстылар тұқымдасына жататын жұп тұяқты, күйіс қайыратын жануар. Үй ешкілерінің бастапқы тегіне ешкілердің жабайы екі түрі (безоар ешкісі, иір мүйізді ешкі), сондай-ақ жойылып кеткен C. prіsca түрі жатады. Ешкі - қолға алғаш үйретілген жануарлардың бірі. Ешкінің мүйізі қырлы, дене бітімі жеңіл, құйрығы қысқа келеді. Оның түбіті, жүні, терісі, еті мен сүті пайдаланылады. Ешкінің сүтті (мегрель, заане, орыс ешкілері), жүндес (ангор ешкі), түбітті (придон, орынбор, башқұрт ешкілері), сүтті-етті жүндес (өзбек, қазақ-қырғыз, кавказ, бурят-моңғол ешкілері) тұқымдары бар. Ешкі тоғыз - он жыл тіршілік етеді. Ешкі бір - екі, кейде бесеуден лақтайды. Жақсылап күтсе жылына екі рет төлдейді. Текесі 60 - 65 кг-ға дейін, ешкісі 40 - 60 килограға дейін тартады. Жемденген ешкіден 20 - 28 кг ет, 4 - 6 кг май, жеті - он айлық лақтан 12 кг ет, 1, 5 кг май алынады. Сүтті ешкілер жылына 450 - 550 кг, кейбір шаруашылықтарда 1 т-ға дейін сүт береді. Сүтінің майлылығы 3, 8 - 4, 5%. Жүндес тұқымды ешкі қылшығының ұзындығы 15 - 18 см болады. Ешкілерді көктемде, жылы аудандарда екінші рет тамыз - қыркүйек айларында қырқады. Текесінен 4 - 6 кг, ешкісінен 3 - 5 кг қыл алынады. Түбітті ешкіден 0, 2 - 0, 5 кг, кейде 2 кг түбіт алынады. Ешкі терісінен сафиян, шевро сияқты бағалы былғары жасалады.

Ешкі сүтінің тағамдық құндылығы

Ешкі сүті - жоғары азықтық және биологиялық құндылығы бар ерекше тағам өніміне жатады. Өзінің физикалық-химиялық қасиеттері мен дәміне сай ешкі сүтінің сиыр немесе басқа да ауыл- шаруашылық жануарларының сүтімен салыстырғанда тиімді айырмашылықтары мол.

Халық аузындағы аңыздар ешкі сүтінің керемет сиқырлық қасиетін, ауыр науқастардан кейін ағзаға күш беріп, айықтыратын ерекшелігін жыр етеді. Авиценна жерлестеріне кәрі жасқа жеткенде ұрпақ алдында сыйлы тұрпатқа ие болу үшін ешкі сүтін ұдайы пайдалануды ұсынған. Халық медицинасы ешкі сүтіне әлсірегендер мен азықтық аллергиясы бар балаларға қолданатын өнім ретінде ерекше маңыз береді.

Ешкі жүні

Ешкі - полярға жақын аймақтардан басқа дүние жүзіне кең таралған аса өнімді үй жануары. Ұрғашысы мен еркегінің көбінің сақалы болады, денесін жүн басып тұрады. Оның ұзындығы және сапасы оның тұқымына байланысты. Мысалы ангор ешкісінің жүні ұзын әрі торғын, ал кашемир ешкісі жүн астындағы қалың түбітімен бағаланады. Олардың өңі таза ақтан қышқыл қоңыр, қара және шұбар өңді болып келед.

Ангор ешкісін көбіне олардың мохері үшін өсреді, Өте жақсы баптап баққан мохері айына 2, 5 см жылдамдықпен өседі де жылына әр ешкіден 3, 5-5, 5 кг жүн қырқып алуға болады. Жоғары сапалы мохер өндірушілер - ОАР, АҚШ, Туркия, Аргентина, Австралия жне Жаңа Зеландия. Мохер кілем, мата, жіптер өндіруге пайдаланылады. Кашемир тұқымды ешкілерін негізінен Тибет, Иран, Монголия, Орта Азия жне Солтүстк Африкада өсіреді. Кашемир ешкілері ангор ешкілерінен кішілеу болады. Олардың беттері қысқа торғын жүнмен қапталған, ал денесін жіңішке әрі жұмсақ жүн астындағы түбіт және ұзын қылшық жауып тұрады. Тоқыма өндірісінде тек түбті пайдаланылады. Оның өңі-ақ, көкшіл, сұры, көкшіл сұры, ең құндысы-ақ түбіт. Қылшық жүнінің ұзындығы 13 см, жүн астындағы талшығынікі 3, 7 см. . бұл талшықтарының диаметрі өте бір тектес, олардың көлденең қимасы дөңгелек деуге болады. Серпінділігіне байланысты кашемир түбітінен істелген бұйымдар ерекше жылы әрі жеңіл.