Ешкі шаруашылығының өнімдері

Презентация қосу

Презентация
Тақырыбы: «Ешкі
шаруашылығының өнімдері»

Орындаған: Самет Б.
Тобы:АП-14-7к1
Қабылдаған: Қонысова С.
Жоспар
• Кіріспе
• 1. Ешкінің жалпы сипаттамасы
• 2. Ешкі сүтінің тағамдық
құндылығы
• 3. Ешкі жүні талшықтары
• 4. Түбіт туралы түсінік
• 5. Ешкі терісі туралы түсінік
• Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
•Ешкі шаруашылығы (козоводство) - мал шаруашылығының бір саласы.
Ешкіні ет, сүт, түбіт, жүн, тері өндіру үшін өсіреді. Е., әсіресе лақ, серке еті
дәмді, сіңімді келеді. Түбіті мен жүнінен жеңіл, әрі берік орамал, қолғап,
басқа да киімдер тоқылады. Терісінен жоғары сапалы шевро, замш, лайка
былғарысы жасалады. Сүйегі, мүйізі, тұяғынан желім жасайды, ішегінен
музыкалық аспаптарға ішек иіреді. Ешкі сүті емшектегі балаға жұғымды,
одан қаймақ, май, ірімшік, құрт, айран, т.б. тағамдар дайындалады. Ешкі
өсімтал келеді, екісінің бірі егізден, үштен лақтайды. Ешкі тұқымын
асылдандыру, күтімі мен азықтандыруын дұрыс ұйымдастыру арқылы оның
өнімділігін арттырады. Ешкі жылына бір рет кырқылып, бес айға дейін
сауылады.
Ешкінің жалпы
сипаттамасы
• Ешкі (Сapra hіrcus) – мүйіз қуыстылар тұқымдасына
жататын жұп тұяқты, күйіс қайыратын жануар. Үй
ешкілерінің бастапқы тегіне ешкілердің жабайы екі
түрі (безоар ешкісі, иір мүйізді ешкі), сондай-ақ
жойылып кеткен C. prіsca түрі жатады. Ешкі – қолға
алғаш үйретілген жануарлардың бірі. Ешкінің мүйізі
қырлы, дене бітімі жеңіл, құйрығы қысқа келеді. Оның
түбіті, жүні, терісі, еті мен сүті пайдаланылады.
Ешкінің сүтті (мегрель, заане, орыс ешкілері), жүндес
(ангор ешкі), түбітті (придон, орынбор, башқұрт
ешкілері), сүтті-етті жүндес (өзбек, қазақ-қырғыз,
кавказ, бурят-моңғол ешкілері) тұқымдары бар. Ешкі
тоғыз – он жыл тіршілік етеді. Ешкі бір – екі, кейде
бесеуден лақтайды. Жақсылап күтсе жылына екі рет
төлдейді. Текесі 60 – 65 кг-ға дейін, ешкісі 40 – 60
килограға дейін тартады. Жемденген ешкіден 20 – 28
кг ет, 4 – 6 кг май, жеті – он айлық лақтан 12 кг ет, 1,5
кг май алынады. Сүтті ешкілер жылына 450 – 550 кг,
кейбір шаруашылықтарда 1 т-ға дейін сүт береді.
Сүтінің майлылығы 3,8 – 4,5%. Жүндес тұқымды ешкі
қылшығының ұзындығы 15 – 18 см болады. Ешкілерді
көктемде, жылы аудандарда екінші рет тамыз –
қыркүйек айларында қырқады. Текесінен 4 – 6 кг,
ешкісінен 3 – 5 кг қыл алынады. Түбітті ешкіден 0,2 –
0,5 кг, кейде 2 кг түбіт алынады. Ешкі терісінен
сафиян, шевро сияқты бағалы былғары жасалады.
Ешкі сүтінің тағамдық құндылығы
• Ешкі сүті — жоғары азықтық және
биологиялық құндылығы бар ерекше
тағам өніміне жатады. Өзінің
физикалық-химиялық қасиеттері мен
дәміне сай ешкі сүтінің сиыр немесе
басқа да ауыл- шаруашылық
жануарларының сүтімен
салыстырғанда тиімді
айырмашылықтары мол.
• Халық аузындағы аңыздар ешкі
сүтінің керемет сиқырлық қасиетін,
ауыр науқастардан кейін ағзаға күш
беріп, айықтыратын ерекшелігін жыр
етеді. Авиценна жерлестеріне кәрі
жасқа жеткенде ұрпақ алдында
сыйлы тұрпатқа ие болу үшін ешкі
сүтін ұдайы пайдалануды ұсынған.
Халық медицинасы ешкі сүтіне
әлсірегендер мен азықтық
аллергиясы бар балаларға
қолданатын өнім ретінде ерекше
маңыз береді.
Ешкі жүні
•Ешкі - полярға жақын аймақтардан басқа дүние жүзіне кең
таралған аса өнімді үй жануары. Ұрғашысы мен еркегінің көбінің
сақалы болады, денесін жүн басып тұрады. Оның ұзындығы және
сапасы оның тұқымына байланысты. Мысалы ангор ешкісінің жүні
ұзын әрі торғын, ал кашемир ешкісі жүн астындағы қалың
түбітімен бағаланады. Олардың өңі таза ақтан қышқыл қоңыр,
қара және шұбар өңді болып келед.
•Ангор ешкісін көбіне олардың мохері үшін өсреді, Өте жақсы
баптап баққан мохері айына 2,5 см жылдамдықпен өседі де
жылына әр ешкіден 3,5-5,5 кг жүн қырқып алуға болады. Жоғары
сапалы мохер өндірушілер – ОАР, АҚШ, Туркия, Аргентина,
Австралия жне Жаңа Зеландия. Мохер кілем, мата, жіптер
өндіруге пайдаланылады. Кашемир тұқымды ешкілерін негізінен
Тибет, Иран, Монголия, Орта Азия жне Солтүстк Африкада
өсіреді. Кашемир ешкілері ангор ешкілерінен кішілеу болады.
Олардың беттері қысқа торғын жүнмен қапталған, ал денесін
жіңішке әрі жұмсақ жүн астындағы түбіт және ұзын қылшық
жауып тұрады. Тоқыма өндірісінде тек түбті пайдаланылады.
Оның өңі-ақ, көкшіл, сұры, көкшіл сұры, ең құндысы-ақ түбіт.
Қылшық жүнінің ұзындығы 13 см, жүн астындағы талшығынікі 3,7
Түбіт туралы түсінік
• Түбіт – ауыл шаруашылық малдары мен аңдардың жіңішкелігі
25 мкм-ге жетпейтін, жіңішкежүн талшықтары. Биязы жүнді
қойлар мен түбітті ешкі тұқымдарының жүн жабындысы
түгелдей түбіттен тұрады. Түбіттің басты қасиеттері – жылу
сақтағыштығы, көп ылғал сіңіргіштігі, т.б. ескере отырып мата,
тоқыма киімдер, кілем, аяқ киім, киіз, т.б. бұйымдар жасауға
мүмкіндік береді. Технологиялық және тауарлық сапасы
физикалық қасиетін (жіңішкелігі, ұзындығы, беріктігі,
серпімділігі, түсі, жылтырлығы, т.б.) анықтайды. Түбіт көбіне ақ,
қара, қоңыр түсті болады. Ақ түсті түбітті кез келген түске
бояуға болатындықтан, жоғары бағаланады. Түбіттің басқа жүн
талшықтарынан (аралық талшық, қылшық, өлі және құрғақ
қылшықтар) басты морфол. айырмашылығы – құрамында бос,
ауалы кеңістіктің, елеулі өзек қабатының болмауы. Осы
ерекшелік түбіттен жіңішке де мықты жіп иірілуін, соған орай,
сапалы да әдемі мата, киім-кешек тоқылуын қамтамасыз етеді.
Асыл тұқымды биязы жүнді қой, түбітті ешкі шаруашылығында
түбіт сапасы мен мөлшері негізгі селекц. белгілердің бірі болып
табылады. Осы шаруашылықтардың эконмикалық тиімділігі де
елеулі деңгейде түбіт өнімділігінің мөлшері мен сапасына
байланысты. Соңғы уақытта әлемдік нарықта “Арнайы
талшықтар” деген атпен танымал болып отырған жіңішкелігі 17
мкм-ге дейінгі меринос қой, түйе, альпака, лама және ешкі
түбіттеріне деген сұраныс тұрақты түрде артып отыр.
Жіңішкелігі 19 мкм 1 кг түбіт 21 мкм түбітпен салыстырғанда 2
есе, ал 17 мкм түбіт 19 мкм түбітпен салыстырғанда 2 есе
қымбат. Әлемде ең қымбат түбіт – австралия мериностарының
биязы жүні.
Ешкі терісі
• Ешкі терісі (лак, козлина) - былғарылық майда шикізаттың бір түрі. Е.т.-
нің қыртыс қабаты тері қалындығының 2/3 құрайды. Е.т.-нде май бездері
қой терісіне қарағанда азырақ болатындықтан, емізікше қабатында бос
қуыстар көп болмайды, ал торлы қабаты берік, мықты болады. Өзеңді
құрайтын талшықтар тобы берік және жуандау келіп, бір-бірімен ілінісе
және көлбей орналасқандықтан, былғарыға әрі беріктік, әрі жұмсақгық
қасиет береді. Е.т. былғарылық шикізат ретінде өте жоғары
бағаланады, одан жеңіл аяқ киімге арналған өте әсем былғары - шевро
дайындалады. Е.т.-нің сапасына малдың тұқымы, жасы, сою мерзімі,
дайындалуы ж.б. себептер әсер етеді. Е.т.-н ылғалдап тұздап немесе
кептіріп сақтайды.
Пайдаланылған
әдебиеттер тізімі
1. Ә.Байжұманұлы, К.Бекболатұлы . Мал
шаруашылығы сөздігі. Алматы-2011. ISBN 978-
601-7254-21-6> Мал шаруашылығы:
2. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас
редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ
энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-
89800-123-9
3. Интернет желісі: http://avatexwool.com/kz/goat/
4. Интернет желісі:http://kk.wikipedia.org/wiki/ешкі
терісі

Ұқсас жұмыстар

Қазақстандағы мал шаруашылығы

Мал шаруашылығы өнімдері

Бизнес - жоспар Ешкі сүтін өндіретін шағын зауыт

Тамақ өнеркәсібінің шикізатты пайдалануына қарай бөлінуі

Өндірістік мал шаруашылығындағы ветеринариялық менеджмент

Ауыл шаруашылығы

ҚОЙ ЕТІ ЕШКІ СҮТІ

Ешкі сүтінің емдік қасиеті

Сингапур асханасы

Мал өсірсең, қой өсір

Пәндер