Жалпы індеттану

Презентация қосу

Презентация
Тақырыбы:
Жалпы індеттану
Орындаған: Ділдәбек Б.
Құрманәлі А.
Мархаба С.
Тобы: АП-12-7к3
Қабылдаған: Нурходжаев Н.О.
Жоспар
• Кіріспе
•1. Жұқпалы ауруларды зертханалык
жолмен аныктау әдістері
•2. Инфекция туралы ұғым
•3. Мал шаруашылығында иммунитет
құбылысын қолдану
•4. Індет процесі
•5. Індеттанулық талдаудың қортындылары
бойынша сауыктыру шаралары
•Қорытынды
•Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
•Індеттану – індет процесін, жұқпалы аурулардың пайда болу және таралу заңдылықтарын
зерттейтін, сол арқылы жұқпалы аурумен күресу әдістерін қарастыратын ғылым.
•Ауыл шаруашылык малдарының көптеген ачруларының ішінде жұқпалы (инфекциялык)
аурулар ерекше орын алады. Онын кауіптілігі (коварство) сондай, бір мал ауырса, егер уақытында
шара көрмесе, күреспесе, ол тез тарап кетеді де баска малдар ауырады. Тез арада ауру малдан сау
малға жұғып бүкіл ауру қабылдағыш мал ауырады және ол малдр тез шығынға (өлімге-
смертность) ұшырайды, ауырған малдың өнім беруі тез төмендейді, өнім сапасы нашарлайды.
•Аурудан таза емес шарушылыққа (неблагополучное хозяиство) карантин (кіріп шығу
тоқтайды) салынады. Оның (карантин) ережесі бойынша, ол шаруашылықтан мал, мал өнімдері,
керек болса (адамдарда) басқа жаққа шыкпайды, бөгде адамдар, мал өнімдері т.б. ішке кірмейді.
Ал ауырған малдарды емдейді, одан басқа да көптеген косымша шығындар жұмсауга тура келеді,
ол шығындар миллиондаған тенгені құрайды. Оған қосымша ветеринария-медициналык көптеген
әлеуметтік (социялдық) шараларды іске асыруға тура келеді.
•Кейбір жұқпалы аурулар тек бір ғана малдың түрін ауыртады. Жылқы сақауы (мыт) және
анемиясы, ірі қара (Гума). Қой энтеретоксесисы. Шошқа чумась) Ондай ауруларды-спорадическая
(жекелеген аурулар) болезни дейді.
Жұқпалы ауруларды зертханалык жолмен аныктау әдістері
Жұқпалы ауруды зертханалык зерттеуге, бактерияялык,
серологиялык, биологиялық тексерулер жатады
•1. Бактериологиялык тексеру. Жұқпалы
аурудың қоздырғышын табу үшін,зертханаға ауру
малдың өлігін ішкі органдарын , немесе ауру малдан
бөлінген зэр, ки, тыныс мүшелерін жыныс
мүшелеріннен,асказан мүшелеріннен бөлінген
заттарды жібереді. Жіберілген материал өте жаңа
(свежий) болу шарт. Материалды кұрал-саймандарда
таза стерильді болуышарт.
•2. Жұқпалы ауруларды серологиялык жолмен
тану әдісі. Серологиялық ауру тану әдісі деп ару
малдың канындағы сарысудағы Арнайы денешікті
(антителаны) табуды,аныктауды айтады. Ол үшін
дайын арнайы кан сарысуындагы антигенді
пайдаланылады Қазыргі кезде бұл әдіс кеңінен
колдануда.Оның ішінде аглютинация реакциясы (РА),
коплексті байланыстыру реакциясы (РСК) және
преципитация реакциясы (РП) әдістері кеңіннен
колдануда. Ол үшін ауру і малдан пробикада кан
алып лабораторияға жібереді.
Инфекция туралы ұғым
• Инфекция - дегеніміз малдың организміне микробтардың организмге енуі арқасында инфекциялық
аурулар пайда болады (ол микробтар аэробтар және анааэробтық) болуы мүмкін. Микробтың ену жолы
да әр түрлі, қан және лимфа арқылы, хирургиялық операция арқыльь жара арқылы, тамақпен енуі
мүмкін. Бұл жерде біздер операциялық жара (операция жасаған кезінде, жасағаннан кейін ену туралы
айтып отырмыз). Олар: малдәрігерінің қолы, құралдар, материалдар арқылы енуі.
• Жұқпалы аурулар дегеніміз, ауру малдан сау малға жұғатын аурулар. Оларды тудыратын организмдер,
микробтар, гельминттер (паразиттік құрттар) олардың дэрнәсілдері, жэне кенелер, шыбын-шіркейлер
тағы басқалар. Жалпы жұқпалы ауруларды тудыратындар өте ұсақ көзге көрінбейтін тірі жэндіктер-
микробтар. Оған кіретіндерді-бактериялар, вирустап. саңырау кұлақтар, риккетсилер-дейді.
Мал шаруашылығында
иммунитет құбылысын
қолдану
• Сақтандырып емдеу профилактикалық емдеу және
лажсыз емдеу деп бөлінеді.
• Профилактикалық емдеу-аурудан сау, жерлерде
аурудың алдын алу үшін қолданады Лажсыз емдеу
-жұқпалы ауру шыққан кезде қолданылады. Вакцинация
(организмге вакцина егу) малға активный иммунитет
алу үшін қолданады. Вакцинация жасау үшін тірі
варулентті және әлсіздеген өлтірілген микробтардың
культуралары және ұлары (анотаксин)-таксиндары
формалинмен өлтірілген дәрілерді пайдаланады. Ауру
шыққан жерде вакцинация жасауға болмайды.
• Тірі вакцина мен вакцинация жасағанда, малдарды
бөлек ұстау қажет, себебі мал ондай вакцинамен еккен
соң ауырады да, ауру микробын таратуы мүмкін.
• Вакцинация жаслған малды дрыс азыктандыру керек
дұрыс жагдай жасау кажет.
• Реквакцинация - бір жылда екі рет қайталап егуді
айтады. Мысалы: сибирская язва (күйдіргі) ящур
(ауызсыл) бір жылда екі рет егіледі.
Індет процесі
•Індет процесі – індеттанудың ең негізгі
ұғымы. Инфекциялық процесс нақтылы бір
жануардың организмінде болатын құбылыс
болса, індет процесінің ауқымы одан да
анағұрлым кең. Соңғысы белгілі бір территорияда
өтеді. Бұл жұқпалы аурудың жеке организмді
зақымдауы емес, оның ауру малдан сау малға
жұғып, тұтас бір территорияны жайлауы.
•Жұқпалы ауруларға қатысты құбылыстарды
үш түрлі деңгейде қарастыруға болады. Оларды
микросистема, мезосистема, макросистема, яғни
тиісінше мөлтек жүйе, орташа жүйе жәнее
үлкен жүйе деп атайды. Мөлтек (шағын) жүйе
бұл құбылыстарды молекула, клетка деңгейінде
қарастырса, роташа жүйе ұлпа, мүше, организм
деңгейінде зерттейді. Ал үл кен және жүйе бұл
мәселелерді популяция, биоценоз, биосфера
деңгейінде қарастыруға талдайды. Инфекциялық
процесс пен иммунитет алғашқы екі жүйе
деңгейінде, ал індет процесі соңғы үшінші жүйе
деңгейінде қарастырылады.
Індеттанулық талдаудың қортындылары
бойынша сауыктыру шаралары
• Карантин және шектеу. Індет ошағының одан әрі ұлғаюына жол бермеу үшін жүргізілетін ең басты шара
ретінде карантин және шектеу қолданылады.
• Карантин - жұқпалы аурудын; таралуына қарсы бағытталған шектеу шараларының жиынтығы. Оның шарты
бойынша іңдет ошағына күзет посты қойылып, ауру шыққан жерге апаратын жолға көрсеткіш және шлагбаум
орнатылады.
• Кейбір аса қауіпті індет кезінде баска елді мекендермен барлық қатынас токтатылып, автобус маршруттары өзгертіледі.
• Шектеу шаралары - карантиннен гөрі шарттары бәсендеуі қарым-қатынасты тежеуге бағытталған тиым жолдары.
Оларды тез тарай коймайтын жұкпальг аурулар кезіңде /мысалы, сарып сакау/ қолданады.
Қорытынды
• Казіргі кезде встеринария саласында төмендегі иакциналар колданылады.
• Зардапты ауру коздырушыларының штамдарын әлсірегу жолымен алынған вакциналар, бірак жануар организмінде
өсу қабілеттілігі мен иммунитст қалыптастыру қасиетін сақтап түру дәрежесінде болады (№55 штамынан алынған
топаланга карсы вакцина, ВР-2 іптамынан алынған шошқатілмесіне карсы иакци-на, қылауга қарсы тірі вакцина, Рев-1,
№82, №19 штамдарынан алынған бруцсплезге қарсы вакцииалар). Оларды төгіп алмай, өте үкыпты түрде пайдаланады.
Егерде вакцина тогілген жағдайда, сол жерді және оиың к.алдығып күтысымен бірге зарарсыздан-дырады.
• Қоздырушылардың жогарғы иммуногепді арнайы тацдзлган штамдарын физикалық әдістермен немесе- химиялық
заттармен белсенділігін жою (инактипациялау) арқмлы алыжан пакциналар (карасанға карсы вакцина, ауыл
шаруашылық жануарларының пастерсллезіне карсы, жануарлар лептоспирозына карсы, жану-арлар құтырығына қарсы
вакциналар).
• 3 Кейбір коздырушылардың инактинацияланғагі (әлсірстілген) токсиндерінсп тұратын вакциналар (қойдың індеіті
энтерото-кисмиисына карсы анатоксин вакцинасы, сіреспенін кұиарлаған анатоксині).
• Вакциналарға әдетте сіиупі баяулататын, мерзімін ұзартагын және иммундеу проиесіне белсенділік корсететін
адъюванттар (алюминий гидрооксиді, ашудастар (квасцы), өсімдік майлары) косылады. Вакцинаның күрамына енетін
антигендердің саиына байланысты опарды моно-, 6и- және поливаленттілер деп бөледі. Вакциналар сұйык жоне кұрғак
болады. Вакциналарды құргақ, караңғы 5-15°С болатын болмс температурасында сактайды.
• Вакцинаны колданар алдында, онынжарамдылығы тексеріледі: вакцина салынған кұтылар тығындармен тығыз
жабылған болуы тиіс, оны дайындаған биофабриканың көрсеткіиітері жазылған, биопрепараттың атауы, онын саны,
сериясының реттік және бакылау нөмірлері, дайындалған күні, сакталу мерзімі және дозасы жазылған жапсырма кағазы
болады. Вакиимада богде косындылар, зеңңіи, бөлшектенбсйтін мақта тәрізділер, сасык иісті дүрыс жабылмаған,
жарылған құтылар, жапсырма қағазы жоктар, сонымен қатар ашылған күні қолданылмаған вакциналар жойылады.
Қолданылған әдебиеттер
тізімі
1. Сайдолдаұлы Т. « Індеттану» Алматы,1993ж. (255-260б).
2. Сайдулдин Т. «Ветеринариялық індеттану» Алматы, І999ж.(125-
127б).
3. Қасымов Е. «Бірнеше түлікке ортақ жұқпалы
ауруларды балау және күресу шаралары» Алматы 1992ж.(200-205б).
4. Қасымов Е. И., Лесова Қ.А., «Ағылшынша-қазақша-
орысша ветеринария сөздігі» Алматы 2005ж. (245 б).
5. Жамансарин Т.М. «Кеміргіштерге қарсы малдәрігерлік-
санитариялық шаралар» Алматы 2005ж. (255 б).
6. «Эпизоотология и инфекционные болезни» Учебник под ред.
А.А.Конопаткина- М. Колос, 1993ж.(170б).
7. Ж.Бердімұратов "Ірі қара аурулары" Алматы Қайнар 1976 ж.(60 б).

Ұқсас жұмыстар

ІНДЕТКЕ ҚАРСЫ САУЫҚТЫРУ ШАРАЛАРЫ

Нутталиоз патаморфологиясы

Шалабай ЖШС

Жәндіктермен күрес шаралары

Инфекция және оның түрлері

Індеттанулық зерттеу әдістері

ГИПОБИОТИКАЛЫҚ ҮРДІСТЕР

Листериоз жіктелуі

Қойдың жұқпалы маститін балау және індетке қарсы шаралар

Лептоспироз ауруы

Пәндер