Әдебиет пәнінен Мағжан Жұмабаев өмірі мен шығармашылығына арналған электрондық дидактикалық материалдар

Презентация қосу

Ә дебиет пәнінен
89 сыныптарда
Мағ жан Жұ мабаев
өмірі мен
шығ армашылығ ына
арналғ ан
электрондық
дидактикалық
материалдар
Не көрсемде алаш үшін

көргенмін,
Маған атақ ұлтым үшін

өлгенім.
Мен өлсем де, алаш
өлмес,

көркейер,
Қазақ әдебиетінің бес арысы

М.Жұмабаев
Ш.Құдайбердіұлы А.Байтұрсынов

М.Дулатов Ж.Аймауытов
Мағжан Жұмабаев

АРЫСТАНМЫН, АЙБАТЫМА КІМ
ШЫДАР?
ЖОЛБАРЫСПЫН, МАҒАН ҚАРСЫ
КІМ ТҰРАР?
КӨКТЕ – БҰЛТ, ЖЕРДЕ – ЖЕЛМІН
ГУЛЕГЕН,
ЖЕР ЕРКЕСІ - ЖЕЛДІҢ ЖӨНІН
КІМ СҰРАР?

“Мен кім?”
Шежіре сыр шертеді
Ақын өміріне
сатылай кешенді
талдау
Алаш қозғалысының
қайраткері, ақын,
1893 жылы Солтүстік Қазақстан
облысы,
Булаев ауданында дүниеге келген
М.Жұмабаев
ауданы
1905 – 1910 жылдары
Қызылжардағы (Петропавл ) №1
мешіт жанында белгілі татар
зиялысы, мұсылман халықтарының
азаттығы жолында күрескен
М.Бегишевтің ұйымдастыруымен
ашылған медреседе оқыды.
Медреседе Бегишевтен Шығыс
халықтарының тарихынан дәріс алды,
қазақ, татар әдебиеттерін,
Фирдоуси, Сағди, Хафиз, Омар
Һайям, Низами, Науаи
секілді шығыс ақындарының
дастандарын оқып үйренді.
1910 -1913 жылдары Уфа
қаласындағы
“Ғалия” медресесінде білім алды
1912 жылы Қазан қаласындағы
Кәрімовтер
баспасында “Шолпан” атты
тұңғыш өлеңдер жинағы
1913 – 1916 жылдары
басылып шығады.
Омбы мұғалімдер
семинариясында оқыды

1917 жылы Ақпан төңкерісінен кейін
қалыптасқан саяси жағдайға сай
қоғамдық өмірге белсене
араласып, Ақмола облыстық қазақ
съезін өткізуді
ұйымдастырушылардың қатарында
1918 – 1919 жылдары Петропавл
уездік земство басқармасында
қызмет етті.
1919 – 1923 жылдары Ақмола
губерниялық
“Бостандық туы” газетінде,
“Шолпан”,
“Сана” журналдарында,
“Ақжол” газетінде
қызмет істеп жүріп, халық ағарту
жұмысына белсене араласады

1923 – 1927 жылдары Мәскеуде
Жоғары әдебиет-көркемөнер
институтында оқиды.
1919– 1923 жылы Мұстафа Кемал Ататүрік бастаған түрік
халқының азаттық соғысына арналған “Алыстағы бауырыма” атты
өлеңінде айрықша байқалады. Оның бұл өлеңін Мұстафа
Шоқай “Яш Түркістан” журналында (1930, №1) жариялай отырып,
оны түрікшілдік күресі үшін ең қымбатты және ең пайдалы өлең
деп бағалады.
1922 ж. Мағжан Жұмабаев –
Ташкенттегі қазақ-қырғыз
институтының оқытушысы
1927 – 1929 жылы Бурабайда,
одан соң Қызылжарда оқытушылық
қызметтер атқарады.

1929 жылы М.
Жұмабайұлы “Алқа” атты жасырын
ұйым құрғаны үшін деген
айыптаулармен Мәскеудегі Бутырка
түрмесіне қамалып, 10 жыл айдауға
кесіледі.
1936 жылы М.Горький мен Е.Пешкованың
араласуымен бостандық алып,
Қазақстанға қайтады.
1937 жылы наурызда
М.Жұмабайұлы Алматыға келеді.
Аударма ісімен айналысады.

. 1938 жылы қайтадан қамауға алынып,
ату жазасына кесілді.
1937 жылы 30 желтоқсанда
Мағжанды түрмеге әкелген бойда
толтырылған “Тұтқын парағы”
1938 жылғы 11 ақпан күнгі
Мағжан Жұмабаевты ату жөніндегі
19 наурыз күні жүзеге асырылуы
туралы шешім
1960 жылғы 13 шілдедегі Мағжан
Жұмабаев жөніндегі 1938 жылғы 11
ақпандағы үкімнің бұзылуы, ақынның
ақталуы туралы анықтама
Мағжанн
ың
Жұбайы
Зылиха
мен
немересі
Ұлжан
Мағжан Жұмабайұлының
құрметіне почта маркасы
Қазақтың Ұлы ақыны
Мағжан Жұмабайұлының ескерткiшi
Мағжан Жұмабайұлы және
Интернационал
көшелерiнiң
қиылысында орналасқан
алаңда
Солтүстiк Қазақстан
жерiнде туған
көрнектi қазақ ақыны
Мағжан Жұмабайұлының
ескерткiшi орнатылған.
Оның авторы — Қазақстан
Республикасының
жетекшi мүсiншiсi,
халықаралық
конкурстардың лауреат
және дипломанты,
суретшiлер одағының
Мағжан
поэзиясын
ың
әлемі
МАҒЖАННЫҢ БАРЛЫҚ ӨМІРІ -
ПОЭЗИЯСЫНДА

Мағжан – Мағжан – Мағжан –
ұлы ақын, лирик, сыршыл эпик ақын
суреткер ақын
Мағжан Жұмабаев
Аудармала
Өлеңдері Поэмалары
ры
“Көкшетау” “Жүсіп хан”
“Мен кім” “Батыр Баян” “Күннің батуы”
“Мен жастарға “Тоқсанның “Тұтқын”
сенемін” тобы” “Сұңқар жыры”
“Түркістан” “Қорқыт” “Күн шығады да
“Көктемде” “Ертек өтірік” батады” т.б.
т.б. т.б.

Мақаласы Әңгімесі Еңбегі
“Бала
“Шолпанны “ПЕДАГОГИКА”
тәрбиелеу
ң күнәсі” КІТАБЫ
жолдары”
ТАРИХ
МАХАББАТ,
ТҰҢҒИЫҒЫ,
АРМАН,
ЗАМАННЫҢ
МАҚСАТ,
АСТАН-
ҮМІТ
КЕСТЕҢІ

ПОЭЗИЯСЫНЫ
Ң
ТАҚЫРЫПТАР
Ы
ОҚУ-
МҰҢДЫ
АҒАРТУ,
ТОЛҒАНЫС,
ӨНЕР-БІЛІМ
ӨКІНУ

ЖАҚСЫЛЫҚ
ПЕН
ЖАМАНДЫҚ
Мағжан
кітаптарының
тізбегі
Көптомдық шығармалар
жинағы.
1-том Өлеңдер,дастандар,
әңгіме.-
Алматы: Жазушы,2005.-208бет
Ақын шығармалары көп
томдығының
бірінші кітабына өлеңдері мен
дастандары, әңгімесі еніп
отыр.Олар Мағжанның көзі
тірісінде жарық
көргенжинақтары мен
кейінгі жылдары шыққан
басылымдары негізінде
салыстырылып, мәтіндік «өңдеу-
жөндеуге» ұшырағандары,
қысқарыпкеткен тұстары
қалпына келтірілді.
Көптомдық шығармалар
жинағы. 2-том
Өлеңдер,дастандар,
әңгіме.- Алматы:
Жазушы,2005.-208бет
Ақын шығармалары
жинағының екінші томына
өлеңдері мен дастандары
және бірқатар поэзиялық
аударма туындылары
енді
Көптомдық шығармалар
жинағы. 3-том .
Аудармалар, ғылыми
еңбек, мақалалар -
Алматы:
Жазушы,2005.-208бет
Қазақтың арыс
ұлдарының бірі Мағжан
Жұмабаев-
тың шығармалар
жинағының
бұл томына оның
аудармалары,
«Педагогика» атты
ғылыми еңбегі,
мақалалары енгізілді.
Жан сөзі:
Өлеңдер мен дастандар.-
Алматы, Раритет,2005.-256 бет.-
«Алтын қор» кітапханасы
Қазақ лирикасында «Абайдың соңғы
әдебиетке жаңа түр кіргізіп соңына
шәкірт ерткен , мектеп (школ) ашқан
  күшті ақын Мағжан екенінде дау
жоқ…
Орыстың бейнешілдігін қазаққа
аударды,
өлеңді күйге айналдырды, дыбыстан
сурет туғызды, сөзге жан бітірді…»
М.Жұмабаевтың ақындығы жөнінде
бұдан сексен екі жылдан уақыт бұрын
Жүсіпбек Аймауытов айтқан осы
пікір-байлам қазір де өз ақиқатын
жоғалтпағанын мына кітапты оқыған
адамның көзі анық жетеді. Әсіресе,
махаббат лирикасы мен ғажайып
дастандары әлем поэзиясының інжу-
маржаны қатарынан
Сүй, жан сәулем.
Өлеңдер мен поэмалар.-
Алматы:Атамұра,
2002.-256 бет Жалғыз қазақ
емес, күллі Тұран жерінен
шыққантүркі текті
халықтардың мақтанышына
айналған,көзі тірісінде-ақ
мәңгілік сөнбес Шолпан
жұлдызындай жарқырап
шыққан Мағжан
ақынжырлары уақыт өткен
сайын соңы қырынан
танылып, жаңа да жас
оқырманын тауып отырары
сөзсіз. Қалың жұрт ұзақ
''Педагогика'' оқулығы –
әрі оқулық, әрі әдістемелік
тұрғыдағы, автордың көзінің
тірісінде екі мәрте жарық көрген.
Бірі 1922 жылы Орынборда,
екіншісі 1923 жылы Ташкент
қаласында басылған. Мағжанның
''Педагогика'' кітабы онбес
бөлімнен тұрады. Онда рухани жан
тәрбие мен дене тәрбиесі жан-
жақты терең қамтылған Жұмабаев
кітабының Орныборда шыққан
нұсқасына М. Жолдыбаевтың
қазаққа ''Педагогика'' кітабы
қажетті де ғажап дүние, тұңғыш
оқулық деуінің маңызы үлкен.
Мағжанның пайымдауынша бұл
кітап, баланың бесікке салған
күнінен бастап, тәй-тәй басқан әр
қадамына, елжірей көз салуы,
қайтсе ол нағыз жігіт, азамат
Батыр Баян
Өлеңдер мен поэмалар.-
Астана:Елорда,1998-
327бет
«Қазақ поэзиясының
алтын қоры» айдарының
алғашқы қарылғашы –
Мағжан Жұмабаевтың
«Батыр Баян» кітабына
көптеген толықтырулар
енгізілген.
«Орал», «Жер жүзін
топан болса екен»
өлеңдері осы кітапта
Ұлттық поэзия падишасы. : Ұлы
ақын Мағжан Жұмабаевтың өмірі
мен шығармагерлігі туралы/
Құраст: Ф.Қ.Бектурбекова.-Алматы;
Орталық ғылыми кітапхана,2001.-
314бет, - «Ұлы тұлғалар»
ғылымибиблиографиялық
серия

Ұсынылып отырған ғылыми-
библиографиялық
жинақта Мағжан Жұмабаевтың өмірі
мен шығармашылығы туралы
мағлұмат, өмірі мен қызметінің негізгі
кезеңдері берілді. Мағжан
Жұмабаевтың өзі шыққан бірқатар
еңбектері, ақынның ақындығы туралы
зерттеулер ұсынылды.Ғылыми-
биографиялық серияның «Көмекші
көрсеткіштер» бөлімінде Мағжан
Жұмабаевтың өмірімен
шығармашылық еңбегін сипаттайтын
Нұрғали Рымғали
Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры.
Зерттеу, - Астана, Құлтегін,2002.-528бет
ҚРҰҒА корреспондент мүшесі, Мемлекеттік
сыйлықтың лауреаты, ғылымға еңбегі
сіңген
қайраткері, филология ғылымдарының
докторы
Л.И.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық
универ-
ситеті қазақ және шетел әдебиеті
кафедрасының
меңгерушісі, профессор Рымғали
Нұрғалидың
бұл кітабында ХХ ғасырдағы қазақ
әдебиетінің
Ахмет, Әлихан, Мағжан, Міржақып, Мұхтар,
Сәкен, Ілияс, Сәбит, Ғабит сынды алып
тұлғалары-
Ның шығармашылық тағдыры ұлттың
рухын бей-
Нелену деңгейі тұрғысынан жаңаша
Мағжан Жұмабаев туралы
киношежірелер тізімі
•1990— «Мағжан» режиссері: Қ.Умаров
Жанр: “Деректі фильм”Өндіріс: “Қазақтелефильм”

1993 – “Батыр Баян” режиссері: Сыламбек Тәуекел
Жанр: Тарихи драма, Өндіріс: “Қазақтелефильм”

•1994 — «Алаш туралы сөз» Алашорда режиссері:
Қ.Умаров
Жанр: “Деректі фильм” Өндіріс: “Қазақтелефильм”

•2009 — «Алашорда» Алашорда режиссері: Қ.Умаров
Жанр: “Деректі фильм” Өндіріс: “Қазақфильм”
Шәкен Айманов атындағы
АҚЫН
ТУРАЛЫ
ЛЕБІЗДЕР
Мағжан – ең алдымен,
сыршыл ақын. Ол жүректің
қобызын шерте біледі, оның
жүрегінен жас пен қаны
аралас шыққан тәтті
сөздері өзгенің жүрегіне
тәтті у себеді. Мағжан не
жазса, сырлы, көркем, сәнді
жазады.
Оқушының жүрегіне әсер
бере алмайтын құрғақ
өлеңді, жабайы жырды
Мағжаннан таба алмайсыз

Жүсіпбек Аймауытов
«Қазақ жазушыларынан,
әрине, Абайды сүйемін. Менің
бала күнімнен ішкен асым, алған
нәрімнің барлығы да – Абайдан.
Бұ дан соң Мағжанды сүйемін.  ...
Мағжан мәдениеті зор ақын.
Сыртқы кестенің келісімі мен
күйшілігіне қарағанда бұл бар
заманның шегінен асқандай ...
бүгінгі күннің бар жазушысының
ішінен келешекке бойұ рып,
артқы күнге анық қалуға
жарайтын сөз – Мағжанның сөзі»

        Мұ хтар Ә уезов
Мағжан –
ата-бабасы түрікті,
алашын жан тәнімен
сүйген, азаттықты
аңсаған,отаршылдыққ
а
қарсы өлең
жолдарын жазған
халқының ұлтжанды
ұлдарының бірі.
“Мағжан қазақ
өлеңі өлшемдеріне
жаңалық енгізді,
өлең техникасын
жетілдірді,
жаңа өлшеулер
шығарды,
тілді ұзартты.”

Ж.Аймауытов
“Мағжан –
поэмалар
жазудың
желісін
қаққан
адамның
біреуі болды”
“Ақындық жағына
келгенде, Мағжан,
әрине,
қазақтың күшті
ақындарынан
саналады.
Қазатың тілін
байыту ретінде,
әдебиетіне түрлер
енгізу ретінде,
Мағжанның еңбегі
көп. Абайдан кейін
тіл өнегесінде
«Мағжан сөзіндей «тілге
жұмсақ, жүрекке жылы тиетін»
үлбіреген нәзік әуен қазақтың
бұрынғы ақындарында болған
емес. Ол жүректің қобызын
шерте біледі, оның жүрегінен
жас пен қан аралас шыққан
тәтті сөздері өзгенің жүрегіне
тәтті у себеді. Мағжан не жазса
да, сырлы, көркем, сәнді
жазады. Оқушының жүрегіне
әсер ете алмайтын құрғақ
өлеңді, жабайы жырды
Мағжаннан таба алмайсыз.
Суретті, кестелі, көркем сөз
Мағжаннан табылады, Мағжан
ақынды ақындық жағынан сөзсіз
«Мағжанның
ақындығы да, кісілігі
де ерекше бөлек еді.
Ақындық өміріне,
біліміне келсек,
алаштың екі күшті
адамының бірі,
тіпті ең дарындысы,
күштісі Мағжан
болатын. Бірі –
біздің осы күнгі
«Мінезі баладай,
тілі балдай еді.
Адамға
қайырымды,
кешірімді,
қалтқысыз жан
еді… Білімді,
алғыр, ойшыл,
орысшаға, шығыс
тілдеріне ерекше
“Мағжан –
қобыз үнді ақын.
Оның жаңашылдығы
қазақ поэзиясында
анық көрінеді.
Табиғат жырлары
өте көркем”
Р.Нұрғалиев
«М.Жұмабаев –
Абай мен қазіргі
қазақ поэзиясының
арасындағы
поэтикалық көпір»
(Ғ.Ибрагимов)
Ақынны
ң
сөз
“Ұлтқа тілінен
басқа нәрсе
қымбат болмауы
тиіс”
М.Жұмабаев
“Қазақтарда шын
мәнінде де
күшті әдебиет
болған,
әлі де солай”
М.Жұмабаев
М.Жұмабаевтың
педагогикалық құнды ойлары

М.Жұмабаевтың педагогикалық түйіндері
«...балаға шын дұрыс тәрбие беру үшін
тәрбиешінің өз тәжірибесі  һәм ұлт тәрбиесімен
таныс болу ғана жетпейді екен.
Бұлар сыннан өткізіліп,
пісірілмеген күйде негіз бола алмайды.
Бұлардың арасынан жақсы мен жаманын,
алтын мен мысын айырып ала білу үшін
тәрбие майданында шынығып,
ысылған тарландардың тәжірибелерімен,
түрлі ұлттан түрлі заманда шыққан
тәрбие ғылымдарының ойларымен
жақсы таныс болу керек».
Тәрбиеден мақсұт баланы тәрбиешінің
дәл өзіндей қылып шығару емес,
келешек өз заманына лайық қылып
шығару.

* * *

Өз қатесін көре білген адам,
келешекте сол хатаны істемеске
ұмтылады.Адамның өзінөзі яғни,
өз хатасын көре білуі оның жанының енді
алға, қасиетті қияға ұмтылатын мінезі
барлығын көрсетеді.
“Абай – поэзия
тәң ірі болса,
Мағ жан –
поэзия
пайғ амбары”

М.Қ айың баев

Ұқсас жұмыстар

КӨСЕМСӨЗ МҰРАСЫ

Мағжан Жұмабаев Түркістан өлеңі

Қазақ әдебиетінің сыншылары

Мағжан – ақынның ақыны

Қазақ ақыны

Ма ғжан Жумабаев (1893-1938)

Мағжанның сөзі

Мағжан Жұмабаев өлең өрнегіндегі буын мен бунақ ерекшеліктері

Пейзаж суреттер

Мағжан ауыл молдасынан сауатын ашып, 1905 - 1910 жылдары

Пәндер