ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ СЕЗІМ

Презентация қосу

ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ
СЕЗІМ

ЖОСПАР:

1.Сезім жөнінде түсінік;
2.Сезімнің түрлері;
3.Сезімнің пайда болу себептері;
4.Сезімнің негізгі ерекшеліктері;
5.Сезімнің қызметі;
6.Эмоция;
7.Эмоцияның түрлері;
8.Эмоция мен сезім арасындағы
айырмашылықтар;
9.Қорытынды;
10. Пайдаланған әдебиеттер.
Сезім жөнінде түсінік
Сезiм - бұл адамның қоршаған болмыс

заттары жəне құбылыстарымен қатынас
жасауынан туындаған əрқилы формада
көрiнiс беретін толғаныс, күйзелiстерi. Адам
сезiмi тiршiлiк үшiн керектi де пайдалы
қасиет.
Толғаныссыз өмiр - өшкен өмiр. Ұлы ғұлама Ə. Науаи
"Сезiмсiз адам - кесек, махаббатсыз адам – есек", -
деген екен. Көп сезiмдерге адамның өзi құштар. Егер
сол сезiмдер қандай да себептермен болмай қалса,
адам "эмоциялық ашырқауға" келiп, оның орнын

толтыру үшiн əн-күй тыңдайды, əсерлi фильмдер көрiп
не қым-қиғаш оқиғалы кiтаптар оқиды.
Сезімнің түрлері

Жоғары деңгейдегі
сезімдер

Жоғары деңгейдегі сезімдер тек адамға ғана тән:

Ақыл-ой сезiмi адамның таным əрекетiмен байланысты.
Сезiмнiң бұл түрi -балалардың оқып бiлiм алуға, ересектердiң өз
қызметiне, шығармашылық пен өнерге деген көңiл-күй қатынасы.
Адамның шындықты тануға деген ақыл-ой сезiмi ең алдымен
таңданудан басталады.
Эстетикалық сезiм - объектив шындықты бейнелеп, оның əсемдiгi
мен сұлулығын, жарасымдылығы мен сенiмдiлiгiн қабылдап, оған
əсерленудегi көңiл-күй. Əсемдiктi қабылдап, оған сүйсiну,
лəззаттанып, рухани күшiн арттыру сезiмi - адамның өмiр
тiршiлiгiнде бiртiндеп қалыптасатын жағдай. Əсемдiктi қабылдау
Адамгершiлiк-моральдық сезiмдер қоғам талабына орай адамның
туа пайда болмайды.
өз мiнезiнiң
лайық не лайық еместiгiн сезiнген көңiл-күйiн бiлдiредi.
Адамгершiлiк сезiмi моральдық
сезiм деп те айтылады. "Мораль" - "морале" деген француз сөзi.
Мағынасы -
адамгершiлiк. Адамгершiлiк сезiм қоғамның тарихи дамуына
Сезімнің пайда болу
себептері

Сезімнің негізгі пайда болу себептеріне мыналар
жатады:
1. адамның объектiге қатынасын айқындайтын
қажеттiлiктер;
2. адамның осы нысанның тиiстi қасиеттерiн түсiнiп, оны
санада бейнелеу қабiлеті.
Сезімнің негізгі
ерекшеліктері

Сезiмдердiң өзiндік ерекшелiгi олардың қарама-қарсылықты
сипатынан көрiнедi. Мұндай сипат қарапайым əсерленуге де
(рахаттану-қысылу), сондай-ақ күрделi толғаныстарға да
(ұнату-жеккөру, қуаныш-мұң, көңiлдi-қайғылы т.б.) тəн.
Сезiмдерге ғана тəн аса маңызды сипат - олардың бiрiгiмдi
(интегралды) келуi. Сезiм бүкiл дененi билеп, адам кейпiн
ерекше əсерге бөлейдi. Барша дене қызметтерiнiң басын бiр
сəтте бiрiктiрумен сезiм өздiгiнен организмге пайдалы не зиян
əсердiң хабаршы қызметiн атқарады. Сезiмдiк сигнал əсер
орны мен дененiң жауап əрекетi айқындалмай жатып та санаға
жетуi мүмкiн.
Сезiмдердiң жəне бiр маңызды ерекшелiгi - олардың денедегi
тiршiлiк
əрекеттермен тiкелей байланыста болуы. Сезiм ықпалынан
адамның iшкi тəн қызметi өзгерiске түседi: қан айналымы, дем
алыс, ас қорыту, iшкi жəне сыртқы секреция бездерi. Шектен тыс
ұзақ уақыт жəне қарқынды болған көңiл-күй толғаныстары
Сезімнің
қызметтері

бейнелеу Адам сезiмдерi ұзаққа
қызметi созылған филогенетикалық
даму тарихына байланысты
ниеттеу немесе көптеген ерекше сипаттағы
ынталандыру
мынадай қызметтердi
қуаттау, қолдау атқаратын болды:
қызметi

ауысу қызметi

икемдесу қызметi

коммуникативтік
Эмоция

Эмоция (фр. emotion, лат. enoveo — толғану) — адам мен
жануарлардың сыртқы және ішкі тітіркендіргіштер әсеріне
реакциясы; қоршаған ортамен қарым-қатынас негізінде
пайда болатын көңіл-күй.
Эмоция организмнің әр түрлі қажетсінулерге
қанағаттануына (ұнамды эмоция) немесе қанағаттанбауына
(ұнамсыз эмоция) байланысты. Адамның жоғары әлеуметтік
қажетсінулері негізінде пайда болатын тұрақты змоция.
Эмоция жоғары түрі адамның іс-әрекетінің өнімді болуына
мүмкіндік туғызады. Оларға қуаныш, сүйіспеншілік және т.б.
эмоциялар жатады. Жағымсыз эмоция адамның іс-әрекетіне
азды-көпті зиян келтіреді. Оларға қорқыныш, қайғы, абыржу,
үмітсіздену, үрейлену және т.с.с. эмоциялар жатады.
ЭМОЦИЯ

ІС-ӘРЕКЕТКЕ ЫҚПАЛ ЖАСАУ ТҰРҒЫСЫНАН

СТЕНИКАЛЫ АСТЕНИКАЛЫ
Қ Қ

Жауапкершілі Уайым
к Енжарлық
Жолдастық Көңілсіздік
Достық
Айбаттылық
Эмоция тудыратын стрестің пайда болу
ағымында биологиялық танымдықтың 3 буыны
болатыны белгілі болды:

Күйзеліс тудыратын бағалар; күйзелістің анық
қаталдығы, онша үлкен мөлшерде болмағанымен
проблема оны өз еліне, біліміне және түсінігіне қарай
бағалануында;

Оқиғаның өзіне немесе оның бағасына деген
физиологиялық-биохимиялық және биологиялық
жауабы. Адренологиялық-биохимиялық әсер етеді;

Алдағы уақытта күйзелісті болдырмайтын, оның
неше түрлі себептерін жоюға арналған іс-әрекет
(мінез-құлық)
ЭМОЦИЯ МЕН СЕЗІМ АРАСЫНДАҒЫ
АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР
ЭМОЦИЯЛАР СЕЗІМДЕР
1. Эмоция адамның түрлі 1. Сезімдер – адамдардың бір-
органикалық қажеттеріне туып бірімен қарым-қатынас жасау
отыратын қысқа ситуациялы көңіл қажетінен туатын және біртіндеп
күйі адам қуанғаннан, дамып отыратын бір сыдырғы
қамыққаннан көзіне жас алса не тұрақты процесс.
болмаса бір нәрсеге мәз болса,
мұндай жағдайдың ұзаққа
созылмайтыны белгілі.
2. Эмоция мәнерлі 2. Сезімдерде мәнерлі
қозғалыстардан көбірек қозғалыстар жөнді байқалмайды.
байқалады. Мұнда адам өзін тек Тұрақты, терең әсерлі сезім жеке
организм тұрғысынан көре алады. адам психологиясының басты
белгілерінің бірі.
3. Эмоциялардың қызметін лимби 3. Сезім ми қабығының
жүйесі мен гипоталамус бөлігі жұмысынан, атап айтқанда
басқарып отырады. динамикалық стереотиптердің
әркез жасалып өзгеріп отыруынан
жақсы көрінеді.
4. Эмоциялар жануарларда да 4. Адамдардың эмоциялары мен
кездеседі. Жануарлар эмоциясы сезімдері қоғамдық-тарихи
Қорытынды

Сезімдерде мәнерлі қозғалыстар жөнді байқалмайды, тұрақты терең әсерлі
сезім адам психологиясындағы басты белгілердің бірі, ал эмоция болса мәнерлі
қозғалыстарға бай келеді, мұyда адам өзін тек организм тұрғысынан көрсете
алады. Жоғары сезімдердің қалыптасуына, адамның өскен ортасы, отбасы,
ұжымы елеулі әсер етеді, өсіресе халқымыз айтқандай "Сөз сүйектен өтеді ..." т.б.
мәтелдері сезімді тәрбиелеу қажет екеніне дәлел болады. Осы тұрғыдан
алғанда, сезім ми қабығының жұмысынан, ондағы динамикалық стереотип
жасалып отыратындығынан тәуелді. Ал, эмоцияға келсек, мұның физиологиялық
негізі ретикулярлық формацияның лимби жүйесінің, соңдай-ақ, ондағы
гипоталамус бөлігінің (дененің зат алмасуы, температурасын реттестіретін
жүйке) орталығымен ұштастырамыз. Мәселен, осы жүйке қызметінің
орталықтарына зақым келсе, адам тойғанын білмейтін, немесе шөлі қанбайтын
жағдайға ұшырайды. Бұл жерде де сезімдер мен эмоцияның бір-бірінен
айырмашылығы байқалады. Адамның сезімдері ылғи да қоғамдық-тарихи сипатта
болады. Мәселен, адамның адамгершілік сезімдері қоғамдағы өзгелерге
байланысты өзгеріп отыратыны белгілі. Сезім — адамның өзіне, өзге адамдарға,
айналасындағы заттар мен құбылыстарға көңіл-күйінің қатынасын білдіретін
және оларды бейнелейтін психикалық үрдіс. Сезімінің психикалық үрдіс екендігін
білдіретін тағы бір ерекшелігі — оның адам көңіл-күйіне байланысты әрбір
үрдіске белгілі бір түрде рең беріп тұратындығы.. Сезім мен эмоцияның адам іс-
әрекеті мен көңіл-күйіне ұнамды әсер етуі стеникалық — күшті сезім тудырса, ал
Пайдаланған
әдебиеттер

1. Сəбет Балтаұлы Бап-Баба (Бабаев) ««Жалпы
психология»;
2. Жарықбаев Қ. « Психология негіздері»293-297-беттер;
3. http://kk.wikipedia.org/wiki/
%D0%A1%D0%B5%D0%B7%D1%96%D0%BC

Ұқсас жұмыстар

ЭМОЦИЯЛАР СЕЗІМДЕР

Эмоция мәнерлі

Сезімнің түрлері

Адамдардың эмоциялары мен сезімдері

Психологиялық тренинг

ЭМОЦИЯ МЕН СЕЗІМ АРАСЫНДАҒЫ АЙЫРМАШЫЛЫҚТАР ЭМОЦИЯЛАР СЕЗІМДЕР

Эмоцияның түрлері

ЭМОЦИЯЛАР МЕН ЭМОЦИОНАЛДЫ ИНТЕЛЕКТ

Эмоция және мотивация

Сезім және эмоция

Пәндер