Жарықтық микроскоп: тарихы, оптикалық схемасы және қолданылуы

ЖАРЫҚТЫҚ МИКРОСКОПИЯ

Микроскоп (грек. mikros - ұсақ және scopeo - көремін) - жай көзге көрінбейтін нысандардың (немесе олардың құрылымдық бөліктерінің) бірнеше есе үлкейтілген кескінін алатын оптикалық прибор. Микронысандардың пішінін, өлшемін, құрылымын, т. б. сипаттамаларын анықтауға, элементтерінің ара қашықтығы 0, 2 мкм - ге дейінгі құрылымдарды ажыратып көруге мүмкіндік береді. Микроскопты алғаш рет ғылыми - зерттеу жұмыстарына қолдану ісі жануарлар мен өсімдік ұлпаларының клеткалық құрылысын анықтаған (1665) ағылшын ғалымы Р. Гук және микроскоптың жәрдемімен микроорганизмдерді ашқан (1673 - 77) голланд ғалымы А. Левенгук есімдерімен байланысты. 1872-73 жылы неміс ғалымы Э. Аббе жасаған микроскопта өздігінен сәуле шығармайтын нысандар кескінінің түзілу теориясы әр түрлі микроскопты зерттеу әдістерінің дамуына зор ықпал етті.

Роберт Гук

Антони ван Левенгук

XVIII - ғасырдағы микроскоптар

Жарықтық микроскоптар

Жарықтық микроскоптың оптикалық сұлбасы

Микроскоп бактериялар, органикалық клеткалар, майда кристалдар, қорытпалардың құрылымы, т. б. өлшемдері көздің көп мүмкіндігінен аз нысандарды зерттеуге арналған. Зат тұратын үстелде орналасқан нысан жасанды жарықпен, айнаның және конденсордың көмегімен жарықтандырылады. Нысанды үлкейту объектив пен окуляр арқылы жүзеге асырылады. Объектив нысанның төңкерілген шын және үлкейтілген кескінін береді. Окуляр, әдетте, ең жақсы көрінетін қашықтықта (D=250 мм) нысанның екінші ретті үлкейтілген жорамал кескінін түзеді.