Эпидемиялық процестің аймақ және уақыт бойынша көрінуінің қазіргі кездегі сипаттамасы

Презентация қосу

АО “Медициналық Университет Астана”

Тақырыбы: Эпидемиялық процестің
аймақ және уақыт бойынша көрінуінің
қазіргі кездегі сипаттамасы.

Орындағандар: Нурмухамбетова Ф
Срайлова А
Топ: 323 ОМ

Астана-2012 жыл
Жоспар
Кіріспе
1. Эпидемиологиялық процесс
Негізгі бөлім
1. Эпидемиологиялық процестің көрінуі.

2. Территория аралығындағы
эпидемиялық процестің көрінуі.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Эпидемиологиялық процесс –бұл үш
үзбеден тұратын бір бірімен тығыз
байланысты, үзілмейтін шынжыр
нәтижесінде “эпидемиологиялық
барыс” түзіліп, жұқпалы процесс
дамуына алып келеді.
Эпидемиологиялық барыс- аурудың
немесе тасымалдаушылықтың бір
және бірнеше жағдайымен көрінетін
эпидемиялогиялық ошақ түрінде
айқындалады.
Эпидемиялық процесстің
үш үзбесі
Источник Чувстви
инфекции Путь передачи тельный
МИКРОБ организм

Носительство

Болезнь
Выздоров
ление,
смерть
Эпидемиологиялық
процесс

Жұқпа көзі
Берілу механизмі Қабылдағыш ағза

• антропоноздар •Ауру
•Фекальді-оральді
• зооноздар •Тасымалдаушы
•Аэрогенді
• зооантропоноз •Айығушы
•Парентеральді
• сапроноз •Сезімтал ағза
•қатынас
Манифестті
ағым

Жойылған
жедел ағым

Ауру Абортивті
адам ағым
Инфекция созылмалы
көзі:
жедел
адам
реконвалесц
ентті
созылмалы
тасымалдаушы
сау адам

транзиторлы

Адам-жұқпа көзі ретінде
Источник Восприимчивый
инфекции организм

Контактно-
бытовой

Вода, овощи,
фрукты, мухи,
молоко и
Пищевой другие
продукты
питания, руки

Факторы передачи
Водный,

Пути передачи

Фекали
и,
рвотные
массы
1.Выделение от 2.Сохранение (созревание, иногда 3.Внедрение в
источника размножение) во внешней среде восприимчивого
человека

Фазы механизма передачи
Фекально-оральный механизм передачи
Источник Восприимчивый
инфекции Воздушно- организм
капельный. Выдыхаемый
воздух.
Пыль.

Бытовые
Контактно- предметы,
бытовой игрушки,
руки.

Пути передачи Факторы передачи

2. Передача возбудителя а) непосредственно 3.Внедрение в
1.Выделение от через выдыхаемый-вдыхаемый воздух; б)
источника восприимчивого
опосредовано через бытовые предметы.
человека

Фазы механизма передачи
Аэрозольный механизм передачи
Источник Восприимчивый
инфекции организм

Заражение Комары,
переносчика от мухи, вши,
источника блохи, клопы
инфекции

Факторы передачи

Путь передачи-
трансмиссивный, происходит
специфический перенос
возбудителя переносчиком

1.Заражение переносчика 2. возбудитель в организме переносчика: а)только 3.Внедрение в
от источника инфекции размножается; б) проходит цикл своего развития; восприимчивого человека
в) размножается, накапливается, передается через все (инокуляция,
фазы развития переносчика в т.ч. трансовариально
контаминация)

Фазы механизма передачи

Трансмиссивный механизм передачи
Источник Восприимчивы
инфекци й организм
и

Прямой путь

Половой

Артифициальны
Непрямые пути й,

Бытовой

Раневой

1. Возбудитель находится 2. а)прямой путь (минуя фазу внешней среды)– 3. Проникновение
на коже, волосах, венерические болезни, ВИЧ, ВГВ, ВГС, ВГД возбудителя через кожные
слизистых оболочках покровы (поврежденные и
б) непрямые пути, через объекты внешней среды – неповрежденные),
источника инфекции, слизистые оболочки
(трахома, чесотка, грибки, раневые инфекции), а так же
артифициальный

Фазы механизма передачи

Контактный механизм передачи
Үшінші үзбе
Қабылдағыш ағза,
Қабылдағыш ұжым
Адамның жұқпалы ауруға
сезімталдығы иммунологиялық
реактивтілігіне
байланысты.Иммунитет жоғары
болған сайын,яғни егулер
жүргізілген болса сол жұқпалы
ауруға халық сезімталдығы төмен
болады.
Эпидемиологиялық ошақ
Инфекция көзінің қоздырғыштарының белгілі бір
аумақта берілу механизмі
Эпидемиялық процестің көрінуі

Эпидемиялық процестің ішкі реттелу заңдылықтары, яғни
қоздырғыш пен арасындағы әрекеттестік неше түрлі сыртқы
көрінісімен сипатталады. Оған тікелей ішкі реттелу
механизмдерінің ықпалымен қатар әлеуметтік-табиғи
факторлардың әсері өте мол болады. Эпидемиялық
процестің осы қырына Л.В.Громашевский көп көңіл бөлген.
Ол табиғи және әлеуметтік процестерді эпидемиялық
процестің сан мен сапа жағынан өзгеруін қарастырды. Бұл
әлеуметтік-табиғи процестердің сан мен сапа жағынан
өзгеруіне тікелей байланысты деп тұжырымдады. Осы
жалпы жағдайды қортытындылай келе ол
эпидемиологияның жалпы заңын жасады. Оның қысқаша
маңызын тағы да қайталап келтірейік: эпидемиялық
процестің дамуы барысында оның негізгі «үштігіне» табиғи
және әлеуметтік құбылыстардың әсерінен ол сандық және
сапалық жағынан өзгереді.
Эпидемиялық процестің көріністерін сипаттайтын
әртүрлі терминдер мен түсініктер бар. Ол осы процестің
қалай білінуін, оның сандық жағынан таралу ерекшеліктерін
(аумақтық, маусымдық, циклдік, халық топтары, жылдық, көп
жылдық, т.б.) сипаттау арқылы оның сыртқы реттелу
механизмдерін түсінуге көмектеседі.
Экзотикалық
Эндемиялық

Эпидемиялық
Пандемия
Спорадия процестің көрінуі

Эпидемиялық
бұрқ Эпидемия
Осы келтірілген дәстүрлі терминдердің қысқаша
анықтамасын былай айтуға болады: эндемиялық
сырқаттанушылық деп табиғи және әлеуметтік
жағдайға байланысты осы жерде тұрақты
қалыптасқан ауруларды айтады. Экзотикалық
сырқаттанушылық деп қодырғышты басқа
жерден әкелгенде, осы жерге тән емес аурудың
пайда болуын айтады. Осының салдарынан
эндемиялық, ал малдарға тән аурулар әкелінсе,
энзоотиялық сырқаттанушылық қалыптасуы
ықтимал. Мұндай аурулардың мөлшері және
ұзақ түрде болуы қоздырғыштарының жаңа
жағдайға икемделуімен анықталады. Мысалы,
Марбург және Эбола қызбаларының
қоздырғыштарын тасушы маса біздің аумақтарда
да кездеседі, сондықтан осы вирусты
аурулардың қоздырғыштары әйтеуір бір
жағдайда бізге жеткізілсе, бұл аса қатерлі
аурулардың эпидемиясының болуы қаупі
сақталады.
Спорадия-тіркелген ауру біркелкі, өзара
эпидемиялық байланыссыз
өтеді,аурушаңдық инфекция көзіне
байлаысты емес немесе жалпы берілу
факторлары жоқ.
Эпидемиялық бұрқ-эпидемиялық
үрдістің қарқынды түрі белгілі бір
аумақтар арасында (мысалы:ұжымда)
бір уақытта инфекциялық ауру пайда
болуымен сипатталады. Инфекция көзі
және берілу жолы бір бірімен
байланысты.
Эпидемия- эпидемиялық үрдістің
қатты қарқындауы,эпидемиялық
бұрқ ретінде көрінетін аумақты
немесе шектеулі аймақтар
арасында халық топтарының
(отбасылық,, өндірістік мектептің
және др.) инфекциялық ауруға
шалдығуы болып табылады.

Пандемия-эпидемия бір немесе
бірнеше елде, континентте
таралады
Эпидемиялық процестің көрінуін
сандық анықтау тәсілдері арқылы
сипаттауға болады. Бұл әдіс нақты
аурудың түрлеріне мінездеме беруде
пайдаланылады. Оларға жататын
көрсеткіштер: сырқаттанушылық, өлім-
жітім, мүгедектік, преваленттілік,
жұмыс қабілеттілігін жоғалту,
экономикалық зардап, т.б. Олардың
сандық көрсеткіштері пайызбен, белгілі
халық санына шаққан санмен, күнмен,
ақшаның мөлшерімен және т.б.
көрсеткіштерімен сипатталады.
Эпидемиялық процестің көрінуін зерттеу
үшін негізінде сырқаттанушылыққа әсер
ететін әртүрлі факторлар туралы ұғымдар
қолданылады. В.Д.Беляков осы ұғымдарға
төмендегілерді жатқызады: қауіп-қатерлі
аумақ, қауіп-қатерлі топ пен ұжымдар, қауіп-
қатерлі уақыт. Қауіп-қатерлі аумақ немесе
уақыт деген түсінікті «жұғу қауіпі» және
«ауру қауіпі» деп ұғынуға болады.
Аталған қауіп-қатерлердің жиынтығын
«қауіп-қатерлі факторлар» деп атайды.
Эпидемиялық процестің көрінуін және оның
дамуын сипаттайтын мәліметтер жиынтығы
халықтың эпидемиялық жағдайын
айқындайды. Бұл жағдай сәтті, тұрақсыз,
сәтсіз және төтенше болуы мүмкін.
Аэрозоль механизмі бойынша таралатын аурулар
үшін (грипп, менингит және т.б.) ұйымдасқан
ұжымдардағы (балабақша, үлкен фабрика, зауыттар,
т.б) адамдардың сырқаттанушылық қауіпі өте зор. Қауіп
қатерлі уақыт болып қысқы және көктемгі уақыт кезең
саналады. Немесе асханаларда қызмет істейтін
адамдардың нәжіс-ауыз механизмі арқылы берілетін
инфекциялармен сырқаттану қауіптілігі басым. Ауыл
шаруашылығында жұмыс істейтін адамдар, әсіресе
шопандардың, мал сойылатын комбинаттарда жұмыс
істейтін адамдардың бруцеллез қоздырғышын қабылдау
қауіп-қатері молырақ болады.
Қоздырғыштың берілу механизмдері мен оны іске
асыратын факторлар қауіп-қатерлі топтарды
анықтайды. Мысалы, АИВ-инфекциясы Африка,
Америка, Еуропа және басқа елдерде көбінесе
жыныстық жұғысу жолмен берілетіндіктен, қауіп-қатерлі
топтарғ гомогетеросексуалистер, жезөкше әйелдер
жатады. Қазақстанда кейінгі жылдары осы
инфекцияның көбінесе парентеральдық жолмен берілуі
басым болғандықтан, қауіпқатерлі топты нашақорлар
құрауда. Олардың ішіндегі 15 жастағы, тіпті, оданда жас
адамдар осы топқа кіреді.
Территория аралығындағы эпидемиялық
процестің көрінуі
Белгілі бір аурумен байланысты аурышаңдықтың
аумақта таралуын нозоареал деп атайды.
Эпидемиялық процестің аумақтық көрінуі әлемдік
және аймақты нозоареал болып бөлінеді.
Әлемдік нозоареал деп аурудың бүкіл дүние
жүзінде таралуын айтады. Мысалы, туберкулез,
бруцеллез, дизентерия, грипп, вирусты гепатиттер
және т.б. жер шарының барлық жерінде кездеседі.
Дегенмен де олардың таралу деңгейі
қоздырғыштың кейбір ерекшелігіне, халықтың
әлеуметтік тұрмысына, табиғат құбылыстарының
ерекшеліктеріне байланысты болады. Мысалы,
вирусты гепатиттің А, Е түрлері негізінен лас су
арқылы таралатындықтан, осы аурулармен
сырқаттанушылық әлеуметтік тұрмыс жағдайы
төмен елдерде жиі кездеседі. Гепатиттің Е түрі Азия
мемлекеттерінің аумақтарында көп таралған.
Аймақты нозоареал дегеніміз аурудың кейбір
шектелген аумақтарда таралуы. Мұндай жағдай табиғи-
ошақтық зоонозды инфекцияларға тән. Дегенмен, кейбір
антропоноздардың таралуы белгілі бір аумақпен шектеледі.
Мысалы, тырысқақ ошақтары Оңтүстік Шығыс Азия
аумақтарымен шектеледі, өйткені осы жерлерде тиісті
әлеуметтік-табиғи жағдай тырысқақ қоздырғышының өніп-
өсіп таралуына ыңғайлы болып саналады. Бірақ тырысқақ
пандемияларының тарихында қоздырғыштың екінші
тұрақты ошақтары қалыптасты. Сондықтан тырысқақ ауруы
тек сырттан әкелінеді деген ұғым қазіргі жағдайда дұрыс
емес. Осыған байланысты жергілікті тұрақты ошақтардың
көзін жою мәселесі мен аурудың алдын алу шараларын іске
асыру қажеттілігі туады.
Эпидемиялық процестің көрінуін зерттеуде
халықтың қандай топтарында
сырқаттанушылықтың жиі немесе сирек
кездесетінін анықтаудың маңызы зор. Бір
аумақтың ішінде белгілі бір арумен
сырқаттанушылық әртүрлі топтарда әрқалай
болып келеді. Оның себептерін анықтау қарсы
шараларды алдын-ала жұқпаларға қарсы
егілуіне баса көңіл бөлінеді.
Осы топтардың әрқайсысында эпидемиялық
процестің даму механизмі және оның көрінісі
ерекше болады. Жұқпалы аурулардың
нозологиялық түрінің ерекшеліктеріне қарай
және әлеуметтік-табиғи жағдайдың әсеріне
байланысты осы топтардағы
сырқаттанушылықтың көрсеткіштері әртүрлі
болады. Басты мақсат – осы ерекшеліктерді
таба білу және оның ерекшеліктерін еске ала
отырып қарсы шара қолдану.
Қолданылған әдебиеттер

1. Әміреев С.Ә., Темірбеков Ж.Т.
Эпидемиология. Алматы, 2000.
2. Беляков В.Д,. Яфаев Р.Х.
Эпидемиология. Москва, 1989.
3. Шляхов Э.Н. Практическая
эпидемиология. Кишинев, 1991

Ұқсас жұмыстар

Эпидемиялық процестің аймақ және уақыт бойынша көрінуінің сипаттамасы

ЭПИДЕМИЯЛЫҚ ПРОЦЕССТІҢ АЙМАҚТЫҚ МЕРЗІМДІК ЖӘНЕ ХАЛЫҚТЫҚ ӘР ТҮРЛІ ТОПТАРЫНДА КӨРІНІС БЕРУІНІҢ КАЗІРГІ КЕЗДЕГІ СИПАТТАМАСЫ

Эпидемиялық процесс

Эпидемиологиялық зерттеулер, эпидемиологиялық әдіс түсінігі, эпидзерттеулер типтері

Эпидемиялық процестің сипаттамасы

Инфекциялық ауруларға профилактика

Медбикелік күтімнің бағасы

Инфекциялық аурулардың классификациясы

Эпидемиология ғылым ретінде. Эпидемиология пәні, міндеттері және мақсатары

Микробтардың микроорганизмге енуі

Пәндер