Орфографияны оқыту әдістемесі. Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу

Презентация қосу

Орфографияны оқыту
әдістемесі.Орфография жұмыстарының
түрлері және оларды жүргізу.
Орфография (грек orfhos – дұрыс, gropho –
жазамын) – сөздерді дұрыс жазу ережелерінің
жиынтығы және оны қарастыратын тіл білімінің бір
саласы. Орфография дыбыстарды (фонемаларды)
әріппен таңбалауды, сөздерді, оның бөлшектерін
бірге, бөлек немесе дефис арқылы жазуды, бас
әріптердің қолданылуын, тасымал тәртібін белгілейді.
Орфография емле мағынасында да қолданылып,
тыныс белгілерінің қойылу тәртібін де көрсетеді.
Мұндай ережелер:
фонематикалық,
фонетикалық,
тарихи-дәстүрлі,
айырым принциптеріне негізделеді.
• Фонематикалық принцип көп
жағдайда морфологиялық принципке
сәйкес келеді, мұнда белгілі бір
фонемалық түрленімдер әліпбидегі бір
ғана әріппен белгіленеді.
• Мысалы, басшы (башшы емес), түнгі
(түңгі емес), саудагер (сәудегер емес).
• Тарихи-дәстүрлі принцип
• Тарихи-дәстүрлі принципжазу-сызуы бір
графика негізінде қалыптасқан, өзгеріске
түспеген тілдерге тән (ағылшын, француз,
т.б.). Қазақ жазуында әліпби жиі ауысып
отырғандықтан, бұл принцип сирек
қолданылады.
• Мысалы, тарих, халық, хикая, қаһарман,
т.б. сөздердің жазылуы осы принципке
негізделген.
Орфография
зерттейтін
обьектілер

Әріптердің жазылу емлесі.
Түбір мен қосымшалардың жазылу
жолдары.
Сөздің бөлек-бөлек, не бірігіп, я
дефис арқылы жазылу емлесі,
қысқарған сөздердің жазылуы.
Бас әріптердің қолданылуы мен
жазылуы.
Сөздің тасымалдану жолдары.
Шылау сөздердің жазылу емлесі.
Орфографиялық жаттығу жұмыстарын,
негізінде, үш салаға ажыратып қарауға
болады

Кө ық
ия л
шір аф
іп
жаз фогр дау
у Ор тал

Жатжазу
Орфография – біртұтас жазу жүйесі
болғандықтан ол міндетті түрде тілдердің
. рухани және материалдық мәдениетінің
өркендеуіне белгілі дәрежеде ықпал етеді.
Өйткені көптеген мәдениет қайраткерлері
жазудың сауатты болуын және оқырманның
мәтінді жеңіл түсінуін талап етті. Мәселен, 18
ғасырда-ақ А.П.Сумароков орфографиялық
заңдылықтарда осы оқырманға түсінікті болу
шартының сақталмағанына қарсылық білдіріп,
оны білімсіздіктің ең төменгі дәрежесі деп
есептеген.
•Айырым принципі бойынша дыбыстық құрылымы ұқсас сөздер шартты
түрде Орфография арқылы ажыратылады: қан – хан, қауып – қауіп, өкімет –
үкімет, т.б. Сөздердің бөлек не бірге жазылуы түрлі лексика-грамматикалық
топтарды қамтиды да, сөзді, сөз тіркесін, күрделі сөздерді бір-бірінен
ажыратып тұрады.
•Мысалы, ақтаңдақ (сөз) – ақ таңдақ жер (сөз тіркесі). Сондай-ақ сөйлемнің
басында тұрған сөздер мен жалқы есімдер бас әріппен таңбаланады.
Сөздерді тасымалдау ережесі қазақ Орфографиясында сөздің буын жүйесіне
негізделген.[1][2][3][4][5][6]
•Сөздердің дұрыс жазылу ережелерін сақтау үшін басты екі принцип
басшалаққа алынады олар:
•Морфологиялық принцип-әр сөздің түбірі мен оған жалғанатын
қосымшанаң тұлғасын сақтап жазу принципі.
•Мысалы: бас-шы (башшы деп айтпаймыз ол қате болып саналады), кете-
алмай(кетеалмай деп айтуға болмайды), сары-арқа (сарарқа деуге болмайды)
•Фонетикалық пиринцип-сөздердің естілу дағдысын сақтап жазу принципі.
•Мысалы: тарағы (тарақы емес),Торайғыров (Торыайғыров емес) және т.б

Ұқсас жұмыстар

Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу тәсілдері

ОРФОГРАФИЯ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖҮРГІЗУ

Қазақ тілі оқыту әдістемесі

СӨЗЖАСАМДЫ ОҚЫТУ

Музыка. Музыка сабағындағы музыкалық іс-әрекет түрлері мен оқыту әдістемесі

Сауат ашу сабағына қойылатын талаптар

Бастауыш мектептегі

Музыканы тыңдау әдістемесі

Оқушы тұлғасының өзін өзі дамыту процесіндегі интеллектуалдық шығармашылық потенциалын дамытуда зерттеушілік қабілеттерін жетілдіру

Дүниетану теориясы мен әдістемесі

Пәндер