Тұлғаның танымдық іс-әрекетін қарым – қатынас арқылы дамыту

Тұлғаның танымдық

іс-әрекетін қарым - қатынас

арқылы дамыту

Мазмұны

Кіріспе 3

1 Жеке тұлға психологиясы 4

1. 1 Тұлға туралы жалпы ұғым 4

1. 2 Тұлғаның қалыптасуы мен дамуы

2 Тұлғаның танымдық іс-әрекетін қарым - қатынас арқылы дамыту. 12

2. 1 Тұлғаны зерттеудегі теориялар

2. 2 Тұлға түсінігін зерттеудің әлемдік теориялары. Теориялар аясындағы тұлға.

КІРІСПЕ

Эвололюциялық дамудың ең жоғарғы сатысына көтерілген, қоршаған ортаға белсенді ықпал етіп, тіршілік сырын танып білу иесіне айналған тұлға мәселесі, оның даму ерекшеліктері қазіргі ғылымда көкейтесті мәселелердің бірі болып табылады. Тұлға ұғымы әр түрлі ғылыми салаларында зерттелініп жатқанымен, дамып келе жатқан әлеуметтік орта мұны жеткіліксіз деп бағалайды. Қазіргі таңда әлеуметтік және психологиялық ғылым аймақтарының негізгі зерттеу мәселелерінің бірі - тұлғаның әлеуметтік - психологиялық ерекшеліктері.

Тұлға

Жиі әлеуметтік даму барысында бойына әлеуметтік және өмір үшін маңызды қасиеттерді жинаған адам

Б. В. Зейгарник

Тұлғаны зерттеудегі теориялар мен ықпалдар.

Тұлғаның қалыптасуы мен дамуы

Адам тұлға болып туылмайды, ал қалыптасады деген көзқараспен қазіргі психологтардың көбісі келісуде. Бірақ тұлғаның дамуы қандай заңдарға бағынатыны жөніндегі көзқарастар сан алуан. Өйткені тұлға дамуы үшін қоғам мен әлеуметтік топтардың мәні, дамудың заңдылықтары мен кезеңдері, тұлға дамуының дағдарыстары(кризис), даму процесін тездету мүмкіндіктері әрқилы түсіндіріледі.

Кең тараған тұлға теорияларының әрқайсысында тұлғаның даму мәселесі өздігінше қарастырылады. Мысалы, психоаналитикалық теория даму деп адамның биологиялық табиғатының қоғамда өмір сүруге бейімделуін, белгілі қорғаныс механизмдерінің пайда болуын, қажеттіліктерді қанағаттандыру жолдарын түсіндіреді.

Психоанализдің негізін салушы австрия психиатры З. Фрейд. Қазіргі күнге дейін тұлға психологиясына әсер ететін, кең тараған теориялардың бірі - фрейдизм. Бұл теория клиникалық кезеңде пайда болған. Теория құрастырушысы-З. Фрейд.

Қарым-қатынас

ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС -адамдар арасындағы байланыстың орнауы мен дамуы, ортақ іс-әрекет қажеттілігі мен ақпарат алмасуды қамтамасыз ететін күрделі көп жақты процесс.

Сөйлесу

Қабылдау

Түсіну

Бағалау

Мойындау

Ой алмасу

Ақпарат беру

Даму кезеңі

Дамудың қалыпты желісі

Дамудың аномалды желісі

1. Ерте нәрестелік шақ (туылғаннан 1 жасқа дейін)

Адамдарға деген сенім. Өзара махаббат, үйір болу, ата-ана мен баланың бірін бірі тануы, балалардың араласудағы және басқа да қажеттіліктерін қанағаттандыру

Анасының баласына нашар қарауының нәтижесі ретінде баланың адамдарға сенбеуі, мән бермеушілік, немқұрай-лық, махаббаттан айыру. Баланы ана сүтінен өте ерте және күрт айыру, баланы эмоционалдық оқшаулау.

2. Кейінгі нәрестелік шақ (1 жастан 3 жасқа дейін)

Дербестік, өзіне өзі сену. Бала өзін дербес, жеке, бірақ әлі ата-анасына тәуелді адам деп санайды.

Өз өзіне сенбеу, өте ұялшақ болу. Бала өзінің бейімділмегендігін сезініп, қабілеттеріне күдіктенеді. Қарапайым қимыл әдеттерінің дамуында кемшіліктерді сезінеді, мысалы жүргенде. Оның сөйлеу қабілеті нашар дамыған, кемшіліктерін қоршағандардан өте қатты жасыруға тырысады.

1 кесте Тұлға дамуының кезеңдері (Э. Эриксон бойынша)

Қарым-қатынастың жақтары

Коммуникативті

-ақпарат алмасу

-ақпарат беру

-ақпарат тарату

Интерактивті

-ынтымақтастық

-қарысылық

-бұйыру

-тығыз қарым-қатынас

-компромисс

Перцептивті

-идентификация

-эмпатия

-аттракция

-рефлексия

Қарым - қатынастың келесі аспектілері болады:

Мазмұны

Мақсаты

Әдіс құралдары

1. Қарым-қатынастың мазмұны дегеніміз ол адамның ішкі мотивациялық немесе эмоционалдық күйі туралы мәліметтер болу мүмкіндігі.

2. Қарым - қатынастың мақсаты дегеніміз ол - адамда белгілі нәрсеге байланысты белсенділік түрінің пайда болуы.

Қарым-қатынастың әдіс - құралдарына мыналар жатады: тіл, суреттер, сызбалар, бейне таспалар, механикалық, магниттік, лазерлік жазба құралдар.

ҚОРЫТЫНДЫ

Тұлғаны зерттеудің әдістемесі. Тұлға туралы тәжірибелік ақпаратты жинау жолдары. Тұлға қырларын факторлық тұрғыдан бағалау. Типологиялық көзқарас. Тұлға теориясының психодинамкалық бағыты. Тұлға дамуындағы психоаналитикалық бағыт. Тұлға теориясындағы когнитивті, диспозиционалдық бағыт, мінез-құлық теориясы.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. бап - Баба С. Б. Жалпы психология: Жантану негіздері: 2002 - 27 б

2. Жарықбаев Қ. Психология. Алматы: Білім, 1993 - 272 б

3. Гоноболин Ф. Н. Психология. Алматы: Мектеп, 1976 - 232 б

4. Оразбекова К. А. Ұлттық психология мен халық тәрбиесі болашақтың бастауы хақында. Алматы: «Дәуір», 2000 - 554 б 5.

5. Андреева Г. М. Психология социального познания: Учебник для вузов. Ведущий ред. Л. Н. Шипова. М: Аспект - пресс, 2000 - 288 с 6.

6. Андриенко Е. В. Социальная психология: Учеб. пособ. для студ. пед вузов/под. ред. В. А. Сластенина. М: Академия, 2000 - 264 с 7.

7. Асмолов А. Г. Психологияличности: Принципы общепсихологического анализа. Учеб. для студ высш. учеб. заведений. М:Смысль, 2001 - 416 с 8. Социальная психология: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений/под. ред.