Қазақ тілін оқыту әдістемесі: Алтынсарин, Байтұрсынов, Аймауытов тәжірибесі және сөздік қорды дамыту

ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ

Суреттерге назар аударыңыздар, суреттегі тұлғаларды қалай байланыстырар едіңіздер?

Ы. Алтынсарин еңбектері:

“Қазақ хрестоматиясы”

(Кел, балалар оқылық!)

“Қазақтарға орыс тілін оқытудың қолданбасы”

(әңгіме әдісін қазақ мектебінде алғаш рет қолданды)

А. Байтұрсынов еңбектері:

Мектеп балаларына арналған “Оқу құралы”, 1912 ж.

“Баяншы”

“Нұсқаушы”

“Әліппе”

“Сауат атқыш”

“Тіл жұмсар”

А. Байтұрсыновтың тілді үйретуде ұсынған тиімді тәсілдері мен қағидалары:

Тілдік материалды жеңілден ауырға, оңайдан қиынға, жайдан күрделіге қарай оқыту;

Кез келген тілді үйретуді “қаріптан”, яғни әріптен бастау керек;

Тілді үйрету ана тілінің сөз, сөйлем жүйесін білгізумен қатаржұруі тиіс;

Тіл арқылы сауат ашуда суреттерге көп мән берілуі керек;

Оқушыларға арналған материалдар аса түсінікті болуы шарт;

Жүсіпбек Аймауытов еңбектері:

“Тәрбиеге жетекші” (Орынбор, 1924)

Психология (жан жүйесі) мен өнер таңдау” (Мәскеу, 1926)

“Комплекспен оқыту жолдары”

Ж. Аймауытовтың қазақ тілін оқыту мәселелеріне қатысты еңбектерін былай топтастыруға болады:

Қазақ тілін сапалы әрі тиімді оқытуға байланысты жазылған еңбектер;

Қазақ тілін әріптен бастап үйрету әдісіне арналған еңбектер;

Қазақ тілін жүйелі түрде оқытуға бағытталған еңбектер.

Балалардың сөздік қорын дамытуға арналған жаттығулар

«Жалғастыр»,

«Жақсы-жаман»,

«Жұмбақ ойла»

«Сөз құра»

«Сөз ойла»

«Үш сөз ата».

Тілді меңгеру үшін баланың ынтасын жетілдіру - ең маңызды шарт (Ж. А. )

Алдын ала дайындалған сұрақтар арқылы баланың ынтасын бұру;

Баланың ынтасын арттыратын, қызықты мағлұматтарды ғана алу;

Баланың ілтипатын қадағалап қоймай, мұғалімнің өзі де материалды бар ынтасымен үйрету;

Жаңа материалды баланың бұрыннан білетін материалдарымен ұштастыра білу;

Балалардың тілін дамыту әдістемесі және оны жүзеге асыру жолдару.

2. Еркін сөйлеу қатысында балардың сөздік қорын байыту әдіс-тәсілдері.

3. Арнаулы ҰОІӘ балардың сөздік қорын байыту әдіс- тәсілдері

Қорыта айтқанда, жеке пәннің әр сабақтарында тіл дамыту жұмыстары жүйелі түрде дұрыс ұйымдастырылған жағдайда балалардың сөздік қоры молайып, тіл орамдылығы артып, оқушылардың тұлғалық ерекшелігі дамиды.