ОРФОГРАФИЯ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖҮРГІЗУ

ОРФОГРАФИЯ
ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ
ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ
ЖҮРГІЗУ
Орфография (грек orfhos – дұрыс, gropho – жазамын) –
сөздерді дұрыс жазу ережелерінің жиынтығы және оны
қарастыратын тіл білімінің бір саласы. Орфография
дыбыстарды (фонемаларды) әріппен таңбалауды,
сөздерді, оның бөлшектерін бірге, бөлек немесе дефис
арқылы жазуды, бас әріптердің қолданылуын, тасымал
тәртібін белгілейді. Орфография емле мағынасында да
қолданылып, тыныс белгілерінің қойылу тәртібін де
көрсетеді. Мұндай ережелер:
фонематикалық,
фонетикалық,
тарихидәстүрлі,
айырым принциптеріне негізделеді.
Орфография
зерттейтін
обьектілер

Әріптердің жазылу емлесі.
Түбір мен қосымшалардың жазылу
жолдары.
Сөздің бөлекбөлек, не бірігіп, я дефис
арқылы жазылу емлесі, қысқарған
сөздердің жазылуы.
Бас әріптердің қолданылуы мен
жазылуы.
Сөздің тасымалдану жолдары.
Шылау сөздердің жазылу емлесі.
Орфографиялық жаттығу жұмыстарын,
негізінде, үш салаға ажыратып қарауға
болады

ық
Кө ия л
шір аф
іп ж
азу фогр дау
Ор тал

Жатжазу
Жазуға байланысты жаттығу
жұмыстарының факторлары

Көру, қимыл факторларына негізделетін
көшіріп жазу.

Есту арқылы қабылдауына сүйенетін мәтінді жазу
(мұғалім оқып берген немесе оқушы оқыған тексті жазу.
Бұған диктант, мазмұндама жұмыстарын алуға
болады).

Орфографиялық тапсырмалар бар жаттығулар:
қалдырылып кеткен әріптерді тауып жазу немесе
түзетіп жазу т.б.
Жазу дағдысын нығайта, жетілдіре түсетін,
сонымен бірге іс жүзінде сыналған
жаттығулардың негізгі түрлері
Грамматикалықорфографиялық талдау («грамматикалық талдауды»
қараңыз). Бұл – оқушыларды граммтикалық және орфографиялық
құбылыстардың ара қатынасын түсінуге, орфографиялық
қиыншылықтарды таба білуге, басқалардың арасынан оқыған
құбылыстарын таба білуге дағдыландыру. Бұл талдау өз алдына
жаттығу ретінде бөлек немес басқа жаттығулардың элементі ретінде де
жүргізіледі

Көшіру. Алғашқы, Ісыныпта, ІІ сыныпта сөзбесөз, механикалық көшіру
іске асырылады. Кейін біртебірте: деформаланған ммәтінді
(картинадағы рет бойынша) көшіру, сөз теріп көшіру, қалдырылған
сөздерді қойып көшіру, толық көшіру т.с.с. ұйымдастырылалды. Көшіру
жұмыстарында керекті әріптердің, сөздердің, сөз тіркестерінің астын
сызу, сөз табын анықтау, қосымшасын, жағын, шағын анықтау, жақшаға
көрсету т.с. белгіленеді.
Фонематикалық принцип көп жағдайда
морфологиялық принципке сәйкес келеді, мұнда
белгілі бір фонемалық түрленімдер әліпбидегі бір
ғана әріппен белгіленеді.
Мысалы, басшы (башшы емес), түнгі (түңгі емес),
саудагер (сәудегер емес).
Фонетикалық принцип
Фонетикалық принцип бойынша сөз
бөлшектерінің дыбыстық өзгерістері есепке алынып,
айтылуы негізінде (естілуінше) жазылады. Қазіргі
орфографиялық ереже бойынша кейбір жалқы
есімдердің сыңарлары фонетикалық принципке
негізделген (Ботагөз, Амангелді, т.б.).

Ұқсас жұмыстар

Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу тәсілдері

Орфографияны оқыту әдістемесі. Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу

Сауат ашу әдістері

Биология бойынша зерттеушілік әрекетке үйрету

Сауат ашу сабағына қойылатын талаптар

Қазақ тілі білімі қазақ тілін зерттейтін ғылым саласы

Орфографияның графикаға қатысы

Сенің жұлдызын Сендердің жұлдыздарың

Егіс тәжірибе жүргізу әдісі және оларды орындау техникасы

Көп көлемде суды және жуғыш заттарды пайдаланып тазалау

Пәндер