ОРФОГРАФИЯ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖҮРГІЗУ

Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу

Орфография (грек orfhos - дұрыс, gropho - жазамын) - сөздерді дұрыс жазу ережелерінің жиынтығы және оны қарастыратын тіл білімінің бір саласы. Орфография дыбыстарды (фонемаларды) әріппен таңбалауды, сөздерді, оның бөлшектерін бірге, бөлек немесе дефис арқылы жазуды, бас әріптердің қолданылуын, тасымал тәртібін белгілейді. Орфография емле мағынасында да қолданылып, тыныс белгілерінің қойылу тәртібін де көрсетеді. Мұндай ережелер:

фонематикалық,

фонетикалық,

тарихи-дәстүрлі,

айырым принциптеріне негізделеді.

Орфография зерттейтін обьектілер

Әріптердің жазылу емлесі.

Түбір мен қосымшалардың жазылу жолдары.

Сөздің бөлек-бөлек, не бірігіп, я дефис арқылы жазылу емлесі, қысқарған сөздердің жазылуы.

Бас әріптердің қолданылуы мен жазылуы.

Сөздің тасымалдану жолдары.

Шылау сөздердің жазылу емлесі.

Орфографиялық жаттығу жұмыстарын, негізінде, үш салаға ажыратып қарауға болады

Көшіріп жазу

Жатжазу

Орфографиялық талдау

Жазуға байланысты жаттығу жұмыстарының факторлары

Жазу дағдысын нығайта, жетілдіре түсетін, сонымен бірге іс жүзінде сыналған жаттығулардың негізгі түрлері

Фонематикалық принцип көп жағдайда морфологиялық принципке сәйкес келеді, мұнда белгілі бір фонемалық түрленімдер әліпбидегі бір ғана әріппен белгіленеді.

Мысалы, басшы (башшы емес), түнгі (түңгі емес), саудагер (сәудегер емес) .

Фонетикалық принцип

Фонетикалық принцип бойынша сөз бөлшектерінің дыбыстық өзгерістері есепке алынып, айтылуы негізінде (естілуінше) жазылады. Қазіргі орфографиялық ереже бойынша кейбір жалқы есімдердің сыңарлары фонетикалық принципке негізделген (Ботагөз, Амангелді, т. б. ) .