Ас қорыту мүшелері. Зат пен энергия алмасу. Тағам гигиенасы

Презентация қосу

Ас қорыту мүшелері. Зат
пен энергия алмасу.
Тағам гигиенасы

Тексерген
Орындаған
Ас қорыту
мүшелері
Ас қорыту:
Тағамды қабылдау және денеге сіңе
алатындай ұсақ бөлшектерге ұсату ас қорыту
деп аталады.
Адам өз тіршілігіне қажетті қоректік заттарды
тамақтану арқылы алады. Желінген тамақ сол
күйінде бойға сіңбейді. Сондықтан ол ас
қорыту мүшелерінде қорытылып, ыдырап,
соның нәтижесінде пайда болған заттардан
организм өзіне тән бейімделген заттарды
құрады, құнарлы заттар қанға сіңіріледі.
Жеген тамақ ауыз қуысынан бастап қорытады,
мұнда тамақтың дәмі, температурасы, басқа да
қасиеттері анықталады. Сұйық тамақ бірден
жұтылады, ал қою тамақ шайналып
ұсақталады, сілекеймен араласып ас
қоймалжыңына айналады. Тамақты ұсату,
шайнау- ауыз қуысының негізгі қызметі.
Шайнауға қозғалмалы орналасқан төменгі жақ
сүйегі мен қозғалмайтын үстіңгі жақ сүйегінде
орналасқан тістер, тіл және ұрт қатысады.

Тістер: тамақты шайнап ұсақтайды
Тіл: шайналған асты қозғалтып,
сілекеймен араластырады да,
жұтқыншаққа қарай жылжытады.
Сілекей бездері:
Тістер Эмаль

Дентин

Жұмсақ
ұлпа

Цемент

Жүйкелер
мен қан
тамырлар

Кіші азу Үлкен
тістер азу
Күрек тістер
Ит тістер
тістер
Жұтқыншақ және
өңеш:
Жұтқыншақ: жұту кезінде
арнайы тетіктер ас
қоймалжыңының тыныс
жолдарына (мұрын қуысы мен
кеңірдекке) бармай, өңешке өтуін
қамтамасыз етеді.

Өңеш: Ауыз қуысында ұсақталып,
сілекеймен араласқан ас
қоймалжыңы жұтқыншаққа, одан
өңешке өтеді. Өңеш ұзындығы 22-
27 см шамасындағы ұзын тетік.
Оның ішкі кілегей қабаты,
қатпарланып ас
қоймалжыңыөткен сәтте кеңейіп,
оны өткізуге бейімделген. Мұнда
ас қорытылмайды.
Асқазан:
Асқазан тамақтың
жиналып, қорытылуына
қажетті сыйымды ыдыс
қызметін атқарады.
Сыртынан қарағанда үлкен
алмұртты елестетеді, оның
сыйымдылығы 2-3 л-ге
дейін жетеді. Асқазанның
пішіні мен көлемі жеген
тамақтың мөлшеріне
байланысты.
қабығында 35 миллионға
жуық бездер орналасқан ,
олар тәулігіне 2 л-ге дейін
асқазан сөлін бөледі.
Асқазан сөлі түссіз
сұйықтық, оның 0,25%-ы
тұз қышқылынан тұрады.
Қышқылдың мұндай
концентрациясы
асқазанға түсетін ауру
тудырушы
организмдерді өлтіреді.
Ашы ішек:
Ащы ішектің ұзындығы ересек
адамда шамамен 3 м.
Ащы ішекте аспен түскен
белоктардың 80%-ы, майлар мен
көмірсулардың 100%-ға жуық
мөлшері сіңеді. Ішек сөлінде
энтерокиназа, аминопептидаза,
дипептидаза, белсенділігі аз
протеолит, тобына жататын
липаза, нуклеаза, фосфатаза,
мальтаза, амилаза, лактаза
ферменттері бар.
Тоқ
ішек:
Тоқ ішек – ас қорыту түтігінің
соңғы бөлімі. Оның ұзындығы
1,5-2 м аралығында
ауытқиды. Оның бір бөлігі-
соқыр ішектің жіңішке құрт
тәрізді өсіндісі- аппендикс
болады. Бұл өсінді иммундық
жүйенің мүшесі болып Тоқ ішекте астың
табылады. Ұзындығы 6-8 см. қорытылмаған қалдықтары
жиналады. Олар мұнда 12–20
сағатқа дейін бола алады. Осы
уақыт ішінде бактериялардың
әсерінен клетчатканың
ыдырауы жүреді, ал су тоқ
ішектің қабырғаларында
орналасқан қантамырларға
сіңеді.
Бауыр
Бауыр- біздің денеміздегі ең үлкен
без, оның салмағы 1500 г-ға
жетеді. Бауыр тек ас қорыту
процестеріне ғана қатыспайды.
Онда көптеген улы заттар ұсталып
залалсыздандырылады. Бауырда
көмірсулардың гликоген – жануар
крахмалы түріндегі қоры
жиналады.
Ас қорытуды зерттеуде және
тексеруде қолданылатын әдістер:

Рентгенография
Эндоскопия
Ультрадыбысты
қ локация
Радиоэлектронд
ық әдіс
Зат пен энергия
алмасу.
Тағам гигиенасы.
Зат алмасу:
Зат алмасу тірі табиғаттың ерекше
маңызды және организмнің негізгі
қызметі. Зат алмасуы тоқталысымен тірлік
жойылады. Оның барысында организмге
түрлі қуаты бар қоректік заттар, тұздар
мен су кіреді де, бұл заттардың
ыдырауынан пайда болған денеге
қажетсіз улы заттар денеден
шығарылады.
Зат алмасу үрдісі

Диссимиляция:
Ассимиляция: Тірі заттардың
Жұмсалған ыдырауы
продукты- ларды Органикалық
қалпына келтіру заттардың
Тканьдермен ажырауы
органдар құрылысы Заттардың
Химиялық қосылыс- ыдырауынаң
тардан майлардың әсерінен
син-тездеуі энергияның
бөлінуі.
Қоректік заттар:
Белоктар:
Амин қышқылдары
Теңестірілген
азотты қосылыстар
Физиологиялық белок және оның минимумы

Майлар:
Фосфолипидтер
Холестерин
майлар

Көмірсулар:
Гликоген
Ацетил коэнзима

Витаминдер:
Витамин А
В1,В2,В6,В12 витаминдері
Витамин РР
Витамин С
ВитаминЕ
Витамин К
ВитаминН

Су
Минералды тұздар:
Натрий Na
Калий K
Фосфор P
Йод I
белоктар:
Тағамдағы майлар:
Тағамдағы көмірсулар:
Витаминдер:
Су:
Минералды тұздар:
ТАМАҚТАНУ

ГИГИЕНАСЫ
Тамаққа қойылатын
талаптар;
Таңдамылылығы;
Жеткілікті мөлшерде калориялы
болу керек;
Белгілі мөлшерде ақуыз, май,
көмірсу болу керек;
Тағам құрамында белгілі
мөлшерде дәрумендер болуы
тиіс.
Тамақтану режимі:

Тамақтану Кішкентай Ересек
балалар адамда
р

Таңғы 1-ші тамақ 15 20

Таңертеңгі 2-ші тамақ 10 -

Түскі ас 35 40

Түс ауа тамақтану 15 15

Кешкі ас 25 25
Тамақтанудан алдын салат
немсе бульон пайдалы:

Зиянды:

Асқазандағ
ы бездерді
қоздырады
Тамақтанудан алдын салат
немсе бульон пайдалы:

Зиянды:

Тәбетті
төмендетеді
Ащы тағамдардан аулақ болу
Ба
уы
т р,
р и ау
ру
бү
йр
ст ла ек
Га ры
Рационалды тамақтанудың дұрыс
құрылымы

Ж ЕТ
ҰМ ,Б
Ы А
А Л
2- Ң РТ Ы
С 3 ҒА Қ Қ ,
ЙОГУ ҮТ, Б Қ А
Ө – ,Ж
РТ,ІР Л
КӨ ІМШ ІГ
К К– І І
2 Ө
3-5 3НБІС
- ӨТЛЕІГ
БӨ РІ–
ЛІГ
І

НАН,БО
ТҚА,
МАКАР
Тағам қатты ыстық
болмауы тиіс

Асқазан мен
< 50°С
бауырдың
күюі
Асқазан – ішек
аурулары
БОТУЛИЗМ
Қоздыру Себептер
Ботулизм
шы і
бактериясы
Бұзылған
консерві
тағамдары
САЛЬМОНЕЛЛЁЗ

Қоздыру Себептер
шы і
Бұзылған
САЛЬМОНЕ тағамдар
ЛЛЫ
ХОЛЕРА

Қоздыру Себептер
шылар і
ХОЛЕРНЫЕ Ластанған
ВИБРИОНЫ
су
ДИЗЕНТЕРИЯ

ҚОЗДЫРҒЫШТА
СЕБЕПТЕ
Р РІ
КІР ҚОЛДАР
БАКТЕРИ Амебала
ЯЛАР р
Тағамнан уланған жағдайда
көрсетілетін алғашқы көмек

4-5 стақан салқын су ішу;
Құсық шақыру;
Активтендірілген көміртегі
таблеткасын қолдану (10 КГ дене
массасына 1 ТАБЛЕТКА
Дәрігерді шақыру.
НАЗАР
АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА
КӨП РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Егде және кәрі жастағы адамдардың ұтымды тамақтануын ұйымдастыру

Көмірсулар алмасуы

Зат пен энергия алмасуының физиологиясы

Зат алмасу процесінің соңғы, үшінші

Тәні саудың - жаны сау

Аналь ішек

Ас қорыту жүйесі туралы

ТАМАҚТАНУ ГИГИЕНАСЫ. ТАМАҚТАНУ РЕЖИМІ

Тоқ ішек

Қоректік заттар қатабализмінің жалпы жолдары

Пәндер