Деректердің реляциялық моделі. Реляциялық деректер қорын жобалау

Презентация қосу

Дәріс 6. Деректердің
реляциялық моделі.
Реляциялық деректер
қорын жобалау.

Дәріс беруші:Тұрғанбай Қ.
Орындаған:Тұрсынжан Б.
Деректердің реляциялық модель негізі алғашқы
рет 1970 ж Е.Кодд мақаласындаы мазмұндалды.
Бұл жұмыс реляциялық модель өркендеу алған
үлкен санды мақала және кітап үшін стимул
болды. Деректердің реляциялық моделінің ең көп
тараған трактовкасы К.Дейтке жатады.

Дейттің атйқанына сәйкес реляциялық
модель үш бөліктен тұрады:

Құрылымдық бөлім, реляциялық модельде
қандай объектілер қарастырылады, соны
сипаттайды. Реляциялық модельде
қолданылатын деректердің жалғыз моделі болып
қалыпты n-арлы қатынас табылады.
Тұтастық бөлім кез келген реляциялық
деректер қорында кез келген қатынас үшін
орындалатын арнайы түрдегі шектеуді
сипаттайды. Бұл мән тұтастығы және
сыртқы кілт тұтастығы.

Манипуляциялық бөлім реляциялық
деректерді манипуляциялаудың екі
эквивалентті тәсілін сипаттайды -
реляциялық алгебраны және реляциялық
есептеуді.
Деректер типі үш топқа
бөлінеді:

Деректердің Деректердің Деректердің
қарапайым құрылымдық сілтеме
типі типі типтері
Деректердің қарапайым типі.
Қарапайым, не болмаса атомарлы деректер
типінде ішкі құрылым болмайды. Мұндай типті
деректі скалярлы деп атайды.

Деректердің қарапайым типіне
келесі типтер жатады:

Логикалық Жолдық Сандық
Бұл тізім программалаудың әртүрлі тілдерін
кеңейтіп, оған мынадай типтерді үстемелейді:
Бүтін; Нақты; Күн; Уақыт; Ақша; Тізбектелетін;
Интервальды және т.б....
Расында атомарлы түсінігі өте қатысты. Оны
деректердің қатар типі, символдардың бір
өлшемді массиві, ал деректердің бүтін типін -
биттер жиынтығы деп қарастыруға болады. Ең
керектісі, мұндай төменгі деңгейге өту кезіңде
деректердің семантикасы (мәні) жоғалады.
Егер, мысалы қызметкер фамилиясын
сипаттайтын жолды символ массивіне салсақ,
онда мұндай жолдың бір бүтін сияқты мәні
алады.
Деректердің құрылымдық типі.
Деректердің құрылымдық типі деректердің күрделі
құрылым тапсырмасы үшін арналған. Деректердің
құрлымдық типі компонент деп аталатын құрамдас
элементтер жобаланады. Олар өз кезегінде құрылымға ие
болады. Деректердің құрылымдық типі ретінде келесі
деректер типін қарауға болады:
1)Массивтер.
2)Жазбалар (Құрылымдар).
Математикалық көқарастан массив анықтаманың соңғы
сала функциясын білдіреді. Мысалы, натуралды сан соңғы
көпмүшесін қарастырайық

индекс көпмүшесі деп аталады. Кескін
Деректердің сілтеме типтері.
Деректредің сілтеме типтері
(көрсеткіштер) басқа деректерге көрсету
мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін арналған.
Көрсеткіштер деректерді сақтау үшін жады
саласы түсінігі бар процедуралы типті тіл
үшін қажет. Деректердің сілтеме типі
күрделі өзгеретін құрылымдарды өңдеу
үшін арналған, мысалы ағаштар, графтар,
рекурсивті құрылымдар.
Реляциялық модельде қолданылатын деректер типі.
Негізінен, деректердің реляциялық моделі үшін
деректердің қолданылатын типі қажетті емес. Деректер
типі қарапайым деген талапты қалай түсіну керек.
Реляциялық операцияларда деректердің ішкі құрылымы
саналуы керек. Мынадай әрекеттер сипатталу керек,
деректерді бір бүтін етіп қарау, мысалы, деректердің
сандық типін қою, жол үшін конкатенация операциясы
болады және т.б. Бұл кө қарастан массивті қарастыратын
болсақ, мысалы бір бүтін ретінде және элементі
операцияны қолданбасақ, онда массивті деректердің
қарапайым типі деп қарауға болады.Мысалы, жаңа тип
құруға болады - кешенді сандарды жазба түрінде
,мұндағы
Домендер.
Деректердің реляциялық моделінде
деректердің типі түсінігімен домен
түсінігі тығыз байланысты, оларды
деректер типін дәлірек білу деп санауға
болады. Домен - бұл семантикалық
түсінік. Доменді нақты бір мәні бар
ейбір деректер типінің мән көпмүшесі
деп қарауға болады.
Домен келесі қасиетпен
сипатталады:

Доменде осы
домен үшін
Домендер
болатын,
Доменде ерекше деректердің Доменде
деректер
ат болады кейбір нақты бір
көпмүшесін
(деректер қоры қарапайым мәндік
сипаттауға
аймағында). типінде немесе жүктеме
мүмкіндік
басқа доменде болады
беретін кейбір
анықталынады.
логикалық
шарты болады
Мысалы, «қызметкер жасы» деген мағынасы бар доменнің,
натурал сандар көпмүшесі деп сипаттауға болады:

Егер деректер типін берілген деректер типінде көпмүшенің мүмкін мәні
деп санаса, онда домен осы көпмүшедегі бағыңынқы көпмүшені еске
түсіреді. Доменнің бағыңынқы көпмүше түсінігінен айырмашылығы, ол
домен пәндік салада анықталған семантиканы кескіндейді. Бағыңынқы
көпмүшеге ұқсас болатын, бірақ әртүрлі мағыналы болатын бірнеше
домен болуы мүмкін. Мысалы, "Деталь салмағы" және "Бар сандар"
доменде рін бүтін сандардың теріс емес көпмүшесі ретінде бірдей
сипаттауға болады, бірақ бұл домендердің мағынасы әртүрлі болады, және
бұл әртүрлі домендер болады. Доменнің жалпы мәні ол домендер
салыстырмалықпен шектеледі. Логикалық көз қарастан нақты емес, бір
типті болсада әртүрлі домендердің мәннің салыстыру. Синтаксистік дұрыс
сұраныс "барлық деталдың тізімін беру, оларда деталь салмағы бар
санынан көп", "саны" және "салмағы" түсініктері мағынасына сәйкес
емес.
Қатынастар, атрибуттар,қатынас кортежі.
Анықтама және мысал.
Деректердің реляциялық моделінің фундаменталды түсінігі
болып қатынас түсінігі табылады. Қатынас түсінігін анықтау
үшін К. Дейт кітабына сүйенеміз.

1 Анықтама. Қатынас атрибуты болып жұп түрі
<Атрибут_аты :Домен_аты>.
Қатынас шегінде атрибут аттары ерекше болу керек. Жиі
қатынастың атрибут аттары тиісті домен аттарымен ұқсас
болады.

2 Анықтама. домен көпмүшесінде анықталған

қатынасы , екі бөліктен тұрады: тақырыбы және денесі.
Қатынас тақырыбы қатынас атрибуттарының қалыпты
санынан тұрады:
Қатынас денесі қатынас кортеждерінің көпмүшесінен
тұрады. Әр қатынас кортежі <Атрибут_аты :
Атрибут_мәні> түріндегі көпмүше жұбын білдіреді :
Қатынас денесі қатынас кортеждерінің көпмүшесінен
тұрады. Әр қатынас кортежі <Атрибут_аты :
Атрибут_мәні> түріндегі көпмүше жұбын білдіреді :

3 Анықтама.Реляциялық деректер қоры
қатынастар жиыны деп аталады.

4Анықтама.Реляциялық деректер қорының
схемасы деректер қорына кіретін қатынастың
тақырыптар жиыны деп аталады.
Назарларыңызға рахмет!!!!!

Ұқсас жұмыстар

Деректердің реляциялық моделі

Мәліметтер қорымен жұмыс

Мәліметтер қорында пайдаланбайтын ұғым

Деректер базасының архитектурасы

Мәліметтер қорының басқа да модельдері

NOSQL ДЕРЕКТЕР ҚОРЫ

Деректер базасын жобалаудың негізгі сатылары

Мәліметтер қоры және оның модельдері

Күрделі реляциялық деректер базасы

Мәліметтер қорының басқа да моделі

Пәндер