Ш. Мұртаза Бесеудің хаты драмасындағы өмір шындығы

Форум бағыты - “Мен сабаққа шақырамын” Пәні: қазақ әдебиеті Сынып: 8 Сабақтың тақырыбы: Ш. Мұртаза “Бесеудің хаты” драмасындағы өмір шындығы Қатысушы: Архамбекова Майя Кусаиновна қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Білім беру ұйымы: №54 мектеп-лицейі

Ш. Мұртаза.

«Бесеудің хаты» драмасындағы өмір шындығы

(8-сынып)

Сабақтың тақырыбы

Ш. Мұртаза. «Бесеудің хаты» драмасындағы өмір шындығы

Мақсаты

Ш. Мұртазаның тарихи драмасында бейнеленген өмір шындығын білу

Міндеттері

Қазақстанда ХХ ғасырдың басында болған тəркілеудің зардабын, 1932 жылғы қазақ халқының басына түскен ауыр қасіретті түсіну

2. Шығарма кейіпкерлеріне жан-жақты талдау жасауға, кейіпкерлерге сын тұрғысынан баға беруге жағдай жасау

3. Еркін сөйлеуге, ашық пікір айта білуге баулу, сахна өнеріне деген қызығушылығын арттыру

Шерхан Мұртаза

Жамбыл облысы, Жуалы ауданында туған

жазушы

қоғам қайраткері

ҚР-ның еңбек

сіңірген мәдениет қызметкері

аудармашы

драматург

Қазақстанның

халық

жазушысы

ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты

Әдеби мұрасы

Шығармашылығы

Әңгімелер жинағы:

“Интернат наны”

Повестер жинағы:

“Табылған теңіз”,

“Бұлтсыз күнгі найзағай”

“Белгісіз солдаттың баласы”

“Мылтықсыз майдан”

“41- жылғы келіншек”

“Ахметжанның анты”

Романы:

“Қызыл жебе”

роман -трилогиясы

Драмасы:

“Сталинге хат”

“Бесеудің хаты”

Аудармалары:

Ш. Айтматовың

“Ботагөз”, “Қош бол, Гүлсары”, “Теңіз жағалап жүгірген тарғыл төбет” повестерін;

“Боранды бекет” “Жанпида” романдарын

Л. Лагиннің “Хоттабыч қарт”

жизни и смерти

Кезеңдері

Сабақтың барысы

Уақыты

Ұйымдастыру кезеңі

1 минут

ІІ

Үй тапсырмасын сұрау

(драманың мазмұнын ашу, драма жанрының ерекшелігі туралы сұрау, сахналық көрініс қою)

8 минут

ІІІ

Үй тапсырмасын қорыту

2 минут

ІҮ

Жаңа сабақты түсіну

(кейіпкерлер туралы баяндау, фильмнен үзінді

көрсету, слайд)

8 минут

Жаңа сабақты бекіту

(драмадағы кейіпкерлерге мінездеме беру,

тақырыптық және идеялық мәніне талдау)

20 минут

ҮІ

Жаңа сабақты қорыту

Ойтолғау жазу

3 минут

ҮІІ

Үйге тапсырма беру

1 минут

ҮІІІ

Оқушылардың білімін бағалау

2 минут

Бағалау критерийлері:

1. Үй тапсырмасын орындауы

(драманың мазмұнын ашу, аннотация жазу) .

2. Топтық жұмыста ой қосуы.

3. Инсценировкаға қатысуы

4. Талқыланып отырған мәселе жөнінде өз ойын еркін жеткізе білуі.

Бағалау парағы

№

Оқушының аты-жөні

Драманың

мазмұнын

ашу

(1-7 балл)

Топтық жұмыста ой қосуы

(1-5 балл)

инсценировка

(1-5 балл)

Өз ойын еркін

жеткізе алуы

(1-8 балл)

Жалпы ұпай

Үй тапсырмасы

Ш. Мұртазаның драмалық шығармалары туралы айтқан әдебиетшілердің, сыншылардың, актерлердің, өнер саңлақтарының пікірлерін оқиды.

Драманың мазмұнын ашу үшін үйде жазып келген аннотацияларын оқиды.

Сахналық көрініс қою.

Бөлімдер

сурет

мазмұны

бірінші

1- сурет

Голощекин кабинетіндегі бюро мәжілісі

2- сурет

Мүсірепов пен Нұрxан ақынның әңгімесі

3- сурет

Xат туралы жиналыс

4- сурет

Мүсірепов жиналыста

5- сурет

Голощекин мен Исаевтың әңгімесі

1- сурет

Бюро жалғасуда

екінші

2- сурет

Мүсірепов пен Нұрxан ауылда. 1-үй

3- сурет

2-үй. Жансыз жатқан бала, тірі өлік ана

7- сурет

Амангелді батырдың аулында

11- сурет

Бюро жиналысы

12- сурет

Сталиннің дачасында

13- сурет

«Бесеу» жиналыста

Топпен жұмыс

Сталин Голощекин

М. Дәулетқалиев

М. Ғатаулин

Е. Алтынбеков Қ. Қуанышев

Т. Рысқұлов

Ғ. Мүсірепов

Кейіпкерлері

І топ: Сталин, Голощекин, ІІ топ: Т. Рысқұлов, Ғ. Мүсірепов

ІІІ топ: М. Дәулетқалиев, М. Ғатаулин

ІV топ: Е. Алтынбеков, Қ. Қуанышев

Ф. И. Голощекин

Т. Рысқұлов

Ғ. Мүсірепов

БК(б) П Өлкелiк комитетiне, Голощекин жолдасқа . . . «Бүгiнгi Қазақстан - бұл 163 миллион сомның товарлы өнiмiн беретiн, 40 миллион малы бар өлке», - деп жаздыңыз Сiз, Голощекин жолдас, 1930 жылы «Октябрь революциясының жеңiстерi» деген мақалаңызда («Қазақстанның 10 жылдығы» атты жинақ) . . . . Бiрақ қазiр, Сiздiң мәлiмдемеңiзден кейiн 2 жыл өткен кезде Қазақстанда мал шаруашылығы саласында мал басының қисапсыз кемiп кеткенi әмбеге аян болып отыр: 1930 жылғы мал басының 1/8 бөлiгi (40 миллионнан 5 миллион) ғана қалды. Тек байлар мен кулактардың ғана емес, тек жекеменшiктi орташалар мен кедейлердiң ғана емес, сонымен бiрге, негiзiнен алғанда, колхоздар мен колхозшылардың (iшiнара совхоздардың да) қоғамдастырылған және қоғамдастырылмаған малы да осындай зор шығынға, сұрапыл қырғынға ұшырады. . . . . . Мал басының қисапсыз кемiп кетуi мен көптеген қазақ аудандарын қамтып, адамдардың жаппай қырылуына әкеп соққан ашаршылық (қыстың екiншi жартысынан бастап) жөнiнде әлi күнге дейiн ауыз ашпай отыру қаншалықты дұрыс?. . Нағыз көзбояушылар, көпiрме жоспарлар жасаушылар, оның үстiне өздерiне жүктелген нақты iс басқара алмаған, көзбояушылықпен «бәрi де жақсы» деп тұжырымдап, өнеркәсiп саласындағы жетiстiктерге арқа сүйеген, сөйтiп, осынау елеулi мәселелерге жұртшылық назарын әлсiреткен жер органдары мен ауыл шаруашылығы кооперативтерi одағының мүшелерi неге бүкiл жұртшылық алдында сабақ боларлықтай сазайын тартпайды? Мүсірепов, Ғатаулин, Дәулетқалиев, Алтынбеков, Қуанышев.

Хаттың авторлары

Ғабит Мүсірепов

(1902-1985)

Жазушы, қоғам және мемлекет қайраткері, Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі,

әдеби сыншы, аудармашы.

Туған жері қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Жамбыл ауданы.

Мансұр Ғатаулин

(1903-1938)

1903 жылы Батыс Қазақстан облысы Казталовка ауданы Нысамбай ауылында туған. «Еңбекшi қазақ», «Лениншiл жас» газеттерiне мақала жазумен айналысады.

«Бесеудiң хатынан» кейiнгi тағдыры 1937 ж. репрессияға ұласады.

Мұташ Дәулетқалиев

(1904 - 1982)

1904 ж. Батыс Қазақстан облысы Орда ауданының Тайбұрат деген жерiнде туған. 1923 ж. Орынборда рабфагында оқыған. Мәскеудегi Плеханов атындағы Халық шаруашылығы институтын бiтiрген. хат жазылған тұста КомВУЗ-дың ректоры қызметiнде болған

Емберген Алтынбеков

(1904-1954)

1904 жылы туған бұл азамат жайлы қолдағы бар дерек - оның 1925 жылы Коммунистiк партияға мүшелiкке қабылданып, ал хатты жазған кезде Мұташ Дәулетқалиев басқаратын Коммунистiк жоғары оқу орнында оқу iсi жөнiндегi проректор болғандығы жайлы ғана дерек бар.

Қадыр Қуанышев

(1906 -өлген жылы белгісіз)

1930 жылдан бастап Коммунистiк партияның мүшесi болған ол дәл сол тұста Қазақ АССР Мемлекеттiк жоспарлау комиссиясының энергетика секторының меңгерушiсi қызметiн атқарыпты.

Кейіпкерлерге мінездеме беріңдер

Құрамысов

Голощекин

Мүсірепов

Иванов

І топ

ІІ топ

ІІІ топ

ІV топ

Ашаршылық зобалаңы

“Кеңес одағы аумағындағы

1932-1933 жылдары болған

ашаршылық адамзат тарихындағы ең қасіретті кезеңдердің бірі еді. Тек 1932-1933 жылдары ең кемі 1, 5 млн. қазақ аштықтан ажал құшты. Аман қалған қандастарымыздың тағы да 200 мыңы жосып, басқа мемлекеттерге көшіп кетті.

1932-1933 жылдардағы ашаршылық құрбандарын еске алудың 80 жылдығы аталып өтті.