Әртүрлі жастағы дені сау балалардың зәр шығару жүйесін функциональды және құрал-саймандармен зерттеу әдістері

Презентация қосу

МАРАТ ОСПАНОВ АТЫНДАҒЫ БАТЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
№ 1Балалар аурулары кафедрасы

Тақырыбы: «Әртүрлі жастағы дені сау
балалардың зәр шығару жүйесін
функциональды және құрал-саймандармен
зерттеу әдістері»
Орындаған: Шылмырза Н.Н.
Тобы:317Б
Тексерген:Макенов Н.Н.

АҚТӨБЕ 2018
Жоспары:
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Баланы зерттеу әдісінің ерекшеліктері
2. Баланы зерттеу кезеңдері
3. Баланы субъективті қарау.
4. Объективті зерттеу әдістері
5. Зәр шығару жүйесін зерттейтін аспаптық әдістер
6. Зертханалық зерттеу әдістері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Баланы зерттеу әдістерінің ерекшеліктері
Баланы жан-жақты қарауға, зерттеуге мән беру ауруды дұрыс зерттеп,
диагностикалауда, нақты ем қолдануға және бала күтімін дұрыс
ұйымдастыруда ең маңызды орын алады. Баланы зерттеу әдістері ересек
адамды зерттеу әдістерінен ерекшеленеді, әсіресе ерте жастағы бала
болса, жағдайын дұрыс бағалау үшін обьективті зерттеудің арнайы
әдістері қажет. Науқас баланы зерттеген уақытта нақты жүйелікті
пайдалану қажет, яғни сұрастыру сәтінде және объективті қарау
уақытында.
Баланы зерттеу бірнеше кезеңге бөлінеді:
1) ауру анамнезі (anamnesis morbi);
2) өмір анамнезін сұрастыру (anamnesis vitae);
3) науқастың нақты жағдайын объективті зерттеу (status praesens);
4) қосымша зерттеу әдістері (лабораторлы, рентгенологиқ және т.б.).
Зерттеу диагноз қойылуымен, ем тағайындалуымен және болжам
жасаумен аяқталу қажет.
Баланы субъективті қарау оның жалпы жағдайын бағалағаннан кейін
басталады.
Баланың жалпы жағдайын бағалаудың үлкен маңызы бар, ол қажетті
емдік шаралардың реттілігі мен көлемін, сонымен қатар, нақты ауру
кезеңіне сәйкес қосымша лабораторлы-инструментальді зерттеу
әдістерін қолдануды анықтайды.
Баланың жағдайының ауырлығын дұрыс анықтау, оның орынды
түрде ем алатын бөлімдерін анықтауға, яғни жансақтау және қарқынды
емдеу бөліміне, жеке боксқа немесе қарапайым палатаға орналастыруға
мүмкіндік береді.
Баланы тексеруде пальпация, перкуссия және
аускультация әдістері қолданылады.
Сол қолын омыртқаның астынан
ХІІ қабырғамен арқаның ұзын
бұлшық еті құрайтын бұрышқа,оң
Пальпация әдісі
қолын ішке қояды.Оң қол іш
қуысының артқы қабырғасына
қарай жылжиды,ал сол қолымен
бүйректі алдына қарай итеріп,оң
қолмен түйістіруге
тырысады.Сөйтіп,бүйректің
төменгі ұшын,яғни бүйректің бетін
анықтайды,ауыратын немесе
ауырмайтындығын біледі.
Перкуссия әдісі
Бүйрек түбіндегі өзгерісті білу үшін Пастернацкий белгісі
қолданылады:белге бір қолдың алақанын жайып қояды,ал
екінші алақанның қырымен немесе жұдырықпен
ұрғылайды.
Аускультация әдісі
Бұл ағзаның қызметінің үрдісі кезінде пайда болған табиғи дыбыс тербелістерін
тіркеу. Көбіне аускультация стетофонендоскоп арқылы жүзеге асады.
Дәрігер қолы мен стетофонендоскоп таза және жылы болуы қажет. Баламен
байланысты орнату және қорқыныш сезімін тудырмау мақсатында балаға
құралымызды беруге болады. Мұндай әрекет баланың қызығып ойнауына мүмкіндік
береді.
Дәрігердің клиникалық қарауды дұрыс өткізуі, тура диагноз қойып, уақытылы ем
бастауына әсер етеді.
Зәр шығару жүйесін зерттейтін аспаптық әдістер
• ультрадыбыспен зерттеу,
• рентгенологиялық әдіс,
• эндоскопиялық әдіс,
• радиоизотопты әдіс,
Ультрадыбыстық зерттеу:
қол жетімді, қауіпсіз және ақпараттық
әдіс.Ультрадыбыс бүйрек мөлшерін, пішінін,
контурын, паренхиманың және ішек-жамбас
жүйесінің, ұрықтың, қуықтың, простаттың
күйін бағалауы мүмкін.Ультрадыбыс
анатомиялық кемшіліктерді, органның
дамуындағы ауытқуларды анықтай алады.
Рентгенологиялық
әдіс:
Шолу суреттерінде бүйректердің
көлеңкесін көруге болады.Экскреторлық
урографияны тек құрылымдық
ерекшеліктерімен ғана емес, сонымен
қатар функционалды - қарама-қарсылық
орта қарқындылығымен байқауға
болады.Контрасты саны баланың
салмағына байланысты есептеледі
Экскреторлы урография – бұл
қарапайым, сенімді, ақпаратты және
сәулелік диагностикада кеңінен
қолданылатын әдіс. Оны орындау үшін
көктамырға 40-60 мл йод құрамды
контрасты зат жіберіп, іш қуысы мен
жамбас сүйектер суреттерін сериялы түрде
түсіреді. Суреттер әр 5-7; 10-15 және 25-30
минут сайын түсіріледі. Контрасты зат 5-7
минуттан кейін жасалған суретте
контрастылеудің нефротикалық фазасы
анықталады. 10-15 минуттан кейін
несепағардың алдыңғы бөлімі мен бүйрек
түбекшесі контрастіленеді. Несепағарлар
мен қуық контрасты затпен толық 20-30
минутта толады.
Цистография

Суда еритін контрасты зат
арқылы қуықты
зерттейтін әдіс.
Цистографияны төмен
және жоғары болып
бөледі. Төмен цистография
– экскреторлы урография
зерттеу әдісіне ұқсас, көк
тамырға контрастты зат
енгізгеннен кейін 30'
зерттеледі (қуыққа
контрастты зат енгенен
кейін). Жоғары
цистография –контрасты
затты катетер арқылы
ретроградты жүргізіледі.
Керек болған жағдайда
жоғары цистографияда газ
жіберіледі
(пневмоцистография).

Жоғары цистограффия Пневмоцистография
Эндоскопиялық әдістер:

Цистоскопия - қуық ішін
арнайы аспап цистоскоппен қарау.
Радиоизотоптық әдіс:
Радиоактивті заттардың бүйрек
паренхимасында жиналуын және несеп
жолдарының шығаруын анықтауға
негізделген.
Зертханалық зерттеу әдістері
1.Зәрдің жалпы анализі
2.Несепті бактериологиялық зерттеу
3. Нечипоренко әдісі
4. Аддис-Каковский әдісі
5. Зимницкий сынамасы
6. Қанның биохимиялық анализі
Зәрдің жалпы анализі:
Макроскопияда:
• Түсі қалыпты жағдайда сарғыш болады. Бүйректің қызметі
төмендегенде түссіз болуы да мүмкін.
Қызыл түсті болуы (қан болуынан макрогема-турия деп аталады)
құрамында:
а) эритроциттер;
б) гемоглобин;
в) миоглобин;
г) порфириндер.
• Мөлдірлігі - қалыпты жағдайда мөлдір әрі көбігі аз болуы керек.
Егер көбігі көп болса, құрамында белоктың көп екенін
дәлелдейді.
• Тығыздығы қалыпты жағдайда 1015- 1025 аралығында
• Несеп реакциясы қалыпты жағдайда қышқыл – 4,5 pH (5-7).
• Белок - қалыпты жағдайда тек іздері болуы мүмкін (0,033 г/л).
• Глюкоза - жоқ.
Микроскопияда:
1) Лейкоциттер саны:
• ерлерде - 3-4 көру аймағында (к/а);
• әйелдерде - 5-6 к/а;
Лейкоциттерден: нейтрофилдер болса, бактериялық
инфекция нәтижесінде (цистит, пиелонефрит) пайда болады.
Лимфоциттер болса, иммундық қабыну (гломерулонефрит)
салдарынан болуы мүмкін
2.Эритроциттер саны: қалыпты жағдайда
• ерлерде болмауы керек;
• әйелдерде - 0-1 к/а.
Көру аймағында сілтіленген эритроциттер кездессе, ол
бүйректік болады, жас эритроциттер (бұзылмаған) болса
-қуықтан, зәр бөлу жолынан болуы мүмкін, ал препаратта бірен-
саран болуы мүмкін. Көру аймағында 0-1 көп болса, онда
микрогематурия дамиды.
3. Цилиндрлер: көбінесе несеппен бірге белок және басқа элементтер
бөлінгенде пайда болады – бүйрек өзекшелерінің таңбасы, оның
көп бөлінуі цилиндрурия деп аталады.
Белоктан құрылған цилиндр түрлері:
а) гиалинді - (қалыпты жағдайда бірен-саран кездесуі мүмкін,
егер көп болса патологиялыќ жағдай болғаны). Гиалинді
цилиндірлер протеинурияға тән (жедел нефрит пен нефрозда
кездеседі).
б) балауызды цилиндірлер - сарғыш түсті болады. Бүйрек
өзекшелері басым зақымдануынан (нефрозға). Амилоидозда
балауыз цилиндрлері амилоидтан тұрады;
в) қан цилиндрлері - эритроциттерден тұрады және бүйректік
гематурияның белгісі болып саналады;
г) эпителий цилиндрі - бүйрек эпителийінен тұрады;
д) түйіршік цилиндрі - ыдыраған бүйрек эпителийінен тұрады.
Эпителий және түйіршік цилиндрі бүйрек паренхимасының
зақымдалғанын көрсетеді және жедел процеске тән.
4. Эпителий клеткалары: несеп тұнбасында олардың үш түрін
анықтауға болады. Жалпақ эпителий - сыртқы жыныс
мүшелерінен не үрпіден түседі.
Ауыспалы эпителий клеткалары (мөлшері әртүрлі, көбінесе
несеп жолдарынан (пиелит, цистит) түседі.
Призма тәрізді бүйрек өзекшелерінің эпителий клеткалары
бүйректің жедел және созылмалы ауруларында, қызбада,
уланғанда және жұқпалы ауруларда пайда болады.
5. Бактериялар қалыпты жағдайда да кездесуі мүмкін, бірақ
бірен-саран болады.
II. Несепті бактериологиялық зерттеу
Несепті бактериологиялық зерттегенде: бактериялар саны -10-ның 6
дәрежесі-нен аспауы керек.

III. Нечипоренко әдісі: Таңертеңгі несептің 1 мл-де:
• Эритроциттер - 1000
• Лейкоциттер - 2000
• Цилиндрлер (гиалинді) - 220-дан аспайды.
IV. Аддис-Каковский әдісі:
Бұл әдістің артықшылығы: тәулік ішінде қанша эритроцит,
лейкоцит бөлінді соны білуге болады.
Қалыпты жағдайда:
• Эритроциттер - 1 млн.
• Лейкоциттер - 2 млн.
• Гиалинді цилиндрлер - 20 мың.
Зәрді 24 сағат жинайды, сондықтан лейкоциттер бұзылып,
олардың ферменттері шығып эритроциттерді бұзуы мүмкін.
Екі тәсілде де лейкоцитурияның басым болуы
пиелонефритке, гематурияның басым болуы гломерулонефритке
тән.
Кристалл не аморфты масса түрінде шөккен несеп тұздары
(дианостикалық маңызы шамалы).
Несептің: кышқыл реакциясында: несеп қышқылды
ураттар, оксалаттар болады.
Несептің сілтілік реакциясында: несеп қышқылды аммоний,
көмір қышқылды кальций, трипельфосфаттар, аморфты
фосфаттар, фосфор қышқылды бейтарап әк болады. Несепте
тирозин мен цистеинді кездестіру бауыр дистрофиясында және
фосформен уланғанда байқалады.
Тәуліктік протеинурия.
Бір тәулікте 50-150 мг-ға дейін белок зәрмен шығуы мүмкін,
ал патологиялық жағдайда 3-4г дейін кейде одан да көп бөлінуі
мүмкін.
1.Функциональды протеинурия:
а) дене температурасы жоғарылағанда шыққан белок,
сондықтан «қызбалық" протеинурия деп аталады;
б) ортостатикалық протеинурия - тұрып, жүргенде тапсырған
зәрде пайда болады, жатқанда болмайды.
в) күш түскенде болатын протеинурия "марш протеинуриясы"
деп аталады.
2. Шынайы протеинурия:
• бүйрек ауруларына байланысты екі түрі бар:
• а) альбуминдік - селективті протеинурия (майда белоктар),
• б) глобулиндік - селективті емес протеинурия (ірі белоктар) -
бұл бүйректе өзгеріс бар екенін дәлелдейді.
V. Зимницкий сынамасы:
Тәуліктік зәрді 8 рет бөліп жинайды (4 рет күндіз, 4 рет түнде
үш сағат сайын). Әр бөліктің мөлшері, салыстырмалы
тығыздығы анықталады. Салыстырмалы тығыздығы - 1018-ден
төмен болса - гипостенурия, 1008-1010 (барлық бөлікте шамалас)
болса - гипоизостенурия деп аталады.
Зәрдің тәуліктік мөлшері - 1,5 л болады, 2 литрден көп болса
- полиурия, 0,5 литрден аз болса - олигурия, 50 мл-ден аз болса -
анурия деп аталады.
Қанның биохимиялық анализінде: қалдық азот және оның
құрамы тексеріледі.
Қалыпты жағдайда қалдық азот - 14,28 - 28,56 ммоль/л. Оның
көбеюі -азотемия деп аталады, ол бүйрек шамасыздығының
белгісі болады.
Экстраренальды (бүйректен тыс) азотемия себептері:
• Құсу, іш өту, т.б.
• Белок ыдырауының күшеюі (жаралар, операция, ісіктің
ыдырауы).
• Тиреотоксикоз.
Қалдық азоттың құрамы:
Индикан: қалыпты жағдайда - 0,2-0,8 мг/л немесе 0,68-5,44
мкмоль/л. Ол бүйрек жетіспеушілігінде қалдық азоттан да
ертерек анықталады.
Креатинин: қалыпты жағдайда, ерлерде - 0,053-0,106
мкмоль/л, әйелдерде - 0,044 - 0,097 мкмоль/л. Оның
жоғарылауы бүйрек жетіспеушілігінің алғашқы белгісі болып
есептеледі.
Мочевина: қалыпты жағдайда - 2,5 - 8,3 ммоль/л, оның
жоғарылауы бүйрек шамасыздыєының болжытпас айқын және
ерте белгісі.
Баланы жан-жақты қарауға, зерттеуге
мән беру ауруды дұрыс зерттеп,
диагностикалауда, нақты ем қолдануға
және бала күтімін дұрыс ұйымдастыруда
ең маңызды орын алады. Баланы зерттеу
әдістері ересек адамды зерттеу
әдістерінен ерекшеленеді, әсіресе ерте
жастағы бала болса, жағдайын дұрыс
бағалау үшін обьективті зерттеудің
арнайы әдістері қажет. Науқас баланы
зерттеген уақытта нақты жүйелікті
пайдалану қажет, яғни сұрастыру сәтінде
және объективті қарау уақытында.
Пайдаланылған әдебиеттер

Кильдиярова, Р.Р.; Макарова, В.И. Пропедевтика
детских болезней [Текст] : учебник / ред.: Р. Р.
Кильдиярова, В. И. Макарова. - М. : ГЭОТАР-
Медиа, 2012. - 680 с.
Калмыкова, А.С. Пропедевтика детских
болезней [Электронный ресурс] :электр.
учебник / ред. А. С. Калмыкова. - М. : ГЭОТАР-
Медиа, 2010. - 1 эл. опт.диск (CD-ROM). -
(Электронные учебники).
Баранов А.АПропедевтика детских
болезней [Text] : учебник / ред.Баранов А.А. - М. :
Медицина, 1998. - 334 с. : ил. - (Учебная
литература для студентов факультета высшего
сестринского образования).
Дроздов, А. А., Дядя, Г.И.; Осипова,
О.В. Пропедевтика детских болезней [Текст] :
учебное пособие / А. А. Дроздов, Г. И. Дядя, О. В.
Осипова. - М. :Эксмо, 2007. - 352 с. –
Юрьев, В.В. \ред.\; Хомич, М.М.
\ред.\ Пропедевтика детских болезней [Текст] :
учебник / ред.: В. В. Юрьев, М. М. Хомич. - М. :
ГЭОТАР-Медиа, 2012. - 720 с.

Ұқсас жұмыстар

НӘРЕСТЕГЕ ҮЙІНДЕ ПАТРОНАЖ ЖАСАУ

Балаларға көмек

Бірінші жүктіліктен туылған бала

Тыныс алу органдары

Ерте және мектеп жасына дейінгі, балалар дене тәрбиесінің негіздері

Денсаулық топтары

Созылмалы аурулары бар балаларды диспансерлік бақылау

Жетіліп және шала туылған балалар ерекшеліктері

Зәрдегі эритроциттер

Медициналық қарау

Пәндер