ХРОМАТОГРАФИЯ ТЕОРИЯСЫ. ХРОМАТОГРАФИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІНІҢ ЖІКТЕЛУІ

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
«Стандарттау және Биотехнология» кафедрасы

ХРОМАТОГРАФИЯ
ТЕОРИЯСЫ.
ХРОМАТОГРАФИЯЛЫҚ
ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІНІҢ
ЖІКТЕЛУІ

Тексерген: Жагалбаева
Д.К.
Салкинбаева
Г.Т.
Орындаған: Мырзагалиева
А.Е.
Жоспар:

1 Кіріспе

2 Хроматографиялық талдаудың қолдану аймақтары

3 Хроматографиялық талдау әдістері

4 Қорытынды

5 Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Хроматография талдау әдістері
Хроматографиялық әдістің негізін салушы орыс ботанигі
М.С.Цвет (1872-1919). Ол 1903 жылы күрделі зат қоспасын бөліп
алудың хроматография (гр. "хроматос" - түс деген сөзі) деп
аталатын жаңа әдісін ұсынды. Бұл әдіспен хлорофилл өсімдігінің
біртекті деп есептеліп келген жасыл пигментін бірнеше түстегі
өнімдерге жіктеді.Ол үшін жасыл жапырақты езіп, органикалық
еріткішпен шаймалап алынған затты диаметрі 10-60 мм, ішіне
бор ұнтағы толтырылған тік шыны түтікшеге құяды. Мұндай
шыны түтіктерді хроматографиялық
бағана деп атайды. Түтіктің төменгі ұшында шүмек бар.
Бағанадағы шайма үстіне петролейн спиртін (бензиннің жеңіл
ұшатын таза түрін) қосқанда, шаймаланған зат құрамындағы
әрбір жеке қосылыс бор ұнтағында әр түрлі жылдамдықпен
төмен қарай жылжиды. Олар бағана бойымен әр түрлі сақиналы
буындарға бөлінеді. Шүмекті әлсінәлі ашу арқылы оларды жеке-
жеке бөліп алады. Бұл хроматографиядағы әрі негізгі, әрі бірінші
зерттеу болды.Ол хроматография түрлерге біртұтас теориямен
ХРОМАТОГРАФИЯЛЫҚ ТАЛДАУДЫҢ
ҚОЛДАНУ АЙМАҚТАРЫ

нефтехимия, химиялық өндіріс

қоршанаан ортаның жадайын бақылы;

азық-түліктер мен дәрілік заттардың
анализі

клиникалық анализ;

ғылыми зерттеулер.
А. Мартин мен Л.
Джеймсон (1952 ж.) - газ-
сұйық хроматографияның
негізін салушылар. Бұл әдіс
өте қысқа мерзімнің өзінде
қолданатын жабдықтарды
жақсы жетілдіріп, қолдану
аясын кеңейтті. Газ-сұйық
хроматофафия әдісі бірінші
болып өндіріске ене бастады.
Капилляр бағаналарды
пайдалану газ және газ-сұйық
хроматофафияның тиімділігін
арттырды. Голей (1956 ж.)
қоспаны бөлуде тұңғыш
рет капиллярлы бағаналарды
А. Мартин мен Р. Синдж (1941) тарату хроматографиялық
әдісін енгізді, осы еңбектері үшін олар Нобель сыйлығына ие
болды. Олар бұрыннан белгілі дистилляция теориясындағы
теориялық табақша үлгісін хроматофамма негізін түсіндіру
үшін пайдаланады. 1946 ж. Р. Синдж липофильді
қозгалыссыз фазасы бар сұйықтық хроматография әдісін
ұсынды. Сөйтіп бұл қазіргі сұйықтық хроматографияның
негізін қалады.
Ион алмасу хроматографиясы

Ионалмасу хроматографиясының көптеген
қосылыстардың (амин қышқылдарының, органикалық
қышқылдардың, қанттардың және т.б.) ионизациялану
қабілетінде негізделеді. Ионизациялану қоспаның оң
немесе теріс сомалық зарядын қалыптастырады. Бұл әліс
бойынша заттарды бөлу ионалмастырушы смола (катион –
немесе анион алмастырғыш) толтырылған колонкаларда
жүргізіледі. Смоланы колонкаға құяды (салады) да
регенерация процесін жүргізеді, яғни мольдік
концентрациясы 1 моль/дм3 HCl ерітіндісінен (катион
алмастырғыш смола үшән) немесе сондай
концентрациядағы NaOH ерітіндісінен (катион
алмастырғыш смола үшін) өткізеді. Содан соң колонканы
дистилят сумен регенирлеуші заттың толық шайылғанына
дейін жуады. Былардан кейін смола жұмысқа дайын күйге
келеді. Бұл принцип барлық өнеркәсіптік құралдарда –
автоматты амин қышқылдары анализаторларында
Өткір хроматография
•Өткір (проникающая) хроматография әдісі
тығыз молекулалық елеуіштен өткізу кезенде
молекулалардың мөлшерлері бойынша
бөлінуінде негізделеді.
•Заттарды осы принцип бойынша гельдің
көмегімен бөлу әдісі гель-фильтрлеу деп
аталады.
•Өткір хроматографияда молекулалық
елеуіш ретінде көлденеңінен тігілген
(сефадекстер), арагозды гельдер (сефароза,
биогель-А), полиамидтік гель (биогель-Р) және
полистиролдар (биобидз-S) қолданылады.
Сонымен бірге жай шыны шариктері (биоглас)
және поралы кварц (поросил) қолданылады.
Көлденең тігістердің санын өзгерте отырып,
сефадекстердің бірнеше, частицаларының
пористостьтерінің әр түрлігімен ажырасатын
типтерін алуға болады.
•Өткір хроматографияда да колонкалар
пайдаланылады. Соңғы кезде амин
ЖҚХ жұқа қабатты хроматография әдісін алғаш
рет совет ғалымы М.С.Шрайбер 1938 жылы
ұсынылды

ЖҚХ түрлері:
бекітілген сорбент
қабатымен
бекітілмеген сорбент
қабатымен
Жұқа қабатты
хроматография
Хроматографияның аналитикалық
әдіс ретінде артықшылықтары:
Жоғарғы жинақтылығы
Нәтижелердің жақсы қайталынғыш
Көп компонентті жүйелердің анализі
Табу шегінің төменділігі (0.1
мкг/л)
Анализ диапозонының кендігі (1-1000
мкг/л)
Сынаманың аз алынуы ( < 1 мл)
Уақыттың өнімділігі (экспрестілігі)
Оңай қолдану
Қорытынды
Хроматография – газ, бу, сұйық немесе еріген заттардың
қоспасын сорбциялық әдістермен бөлу. Хроматография
аналитикалық химияда, органикалық және бейорганикалық
қосылыстарды талдауда, заттарды бөлу және тазарту үшін
химиялық технологияда кеңінен қолданылады.
Хроматографиялық бағаналар түріне, өлшеміне, құрылымына,
әзірленетін материалдарына және басқа да параметрлеріне
қарай түрліше болып келеді. Қолданылып жүргендерінін
арасында түзу, тәріздес спираль сияқтылар кездеседі. Олардың
ұзындығы бірнеше сантиметрден бастап бірнеше метрге дейін,
ал ішкі диаметрі бір миллиметрдің оннан бір бөлігінен бірнеше
ондаган миллиметр аралығында болады. Талданатын жүйенің
қасиетіне орай оларды шыныдан, кварцтан, болаттан, жезден,
мыстан және басқа да материалдан жасайды. Бұлардың
кұрамдас бөлікке, тасымалдаушыларға инерттігі болуы керек.
Хроматографиялық талдауға арналған аспаптардың негізгі
бөліктері. Қазіргі кезде әлемдегі елдердің түрлі фирмалары
хроматографтардың сан алуан түрлері мен типтерін көптеп
Пайдаланған әдебиеттер:

• Физико-химические методы анализа /
И.Я. Гурецкий, В.В. Кузнецов, Л.Б.
Кузнецова и др. / Под ред. О.М.
Петрухина. - М. : Химия, 1987. - 303 с
• Технический анализ и контроль в
производстве неорганических
веществ. / Под ред. Н.С.
Торочешникова. - М. : Высш. Шк., 1986.
- 230 сюсюгина С.
• Количественный органический анализ
по функциональным группам / с.
Сиггиа. - М. : Химия, 1983. - 310 с

Ұқсас жұмыстар

Жоғары пәрменді сұйық хроматографиясы

Параметрлерді сырттай реттейтін үздіксіз культивирлеу және Бокс-Уилсон әдісі

Хроматографиялық анализ әдіс

БИОХИМИЯ ПӘНІНЕН ЖОБА ЖҰМЫСТАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ

Кумариндер негізіндегі препараттарды алудың технологиясы

Ісіктердің құрылысы

Физико-химиялық талдау әдістері

Қозғалмайтын фазалар

Физикалык - химиялық талдау әдістері

Инфрақызыл спектрометрия

Пәндер