Тірек-қимыл жүйесінің дамуы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі
Е.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Химия факультеті

Тақырыбы 3: Тірек-қимыл жүйесінің дамуы
Химия факультетінің барлық мамандықтары үшін

Тексерген: Филология кафедрасының аға-оқытушысы
Сарсембаева А.Ш.

Қарағанды, 2018
Жоспар:
1.Тірек-қимыл жүйесінің жасқа сай ерекшеліктері.
2.Сыртқы және ішкі секреция бездері туралы түсінік.
3.Жоғарғы дәрежелі жүйке әрекеті типтері, жас
ерекшеліктері.
4.Жоғарғы дірежелі жүйке әрекетінің
психофизикалық қызметтері.
5.Тірек-қимыл жүйесінің аурулары.
6.Пайдаланылған әдебиеттер.
1. Тірек-қимыл жүйесінің жасқа сай ерекшеліктері.
2.Сыртқы және ішкі секреция бездері туралы түсінік.
3.Жоғарғы дәрежелі жүйке әрекеті типтері, жас ерекшеліктері.
*Жоғары дәрежелі жүйкелік қызметтің типтері (нұсқалары) деп
жүйке жүйесінің жеке дарақтарға тән қасиеттерінің жиынтығын
айтады. И. П. Павлов ілімі бойынша жоғары дәрежелі жүйкелік
қызметтің жеке сипаттары қозу мен тежелу процестерінің пайда
болып, өршу ерекшеліктеріне байланысты. Бір текті
тітіркендіргіштер тіркесіне бір түлік мал өкілдері негізінен бірдей
реакциямен жауап қайтарады. Дегенмен, мұқият бақылағанда
әрбір дарақтың тек өзіне ғана тән өзгешеліктері болатынын
байқауға болады. Мысалы, бір атқорада бағылатын жылқылардың
жылқышының жем үлестірер кезіндегі әрекеттеріне реакциялары
әртүрлі келеді: бір жылқы тыныш тұрса, екіншісі жерді тарпып,
осқырынады, үшіншісі бір орында тұра алмай, әрлі-берлі қозғала
бастайды, т.с.с. Мал реакциясындағы бүл ерекшеліктер оның
жүйке жүйесінің қасиеттерімен байланысты. Өз кезегінде жүйке
жүйесінің қасиеттері ОЖЖ-де пайда болатын қозу жэне теже-лу
процестерінің арақатынасына сэйкес қалыптасады. Әр малда қозу
жэне тежелу процестері бір деңгейде атқарылмайды. Олар
күшімен, теңдестігімен жэне жылжымалылығымен ерекшеленеді.
Осы қасиеттер арақатынасындағы өзгешеліктер жоғары дэрежелі
жүйкелік қызметтің типтік ерекшеліктерінің негізіне алынады.
* Адамның мінез-құлқы мен мидың арасындағы байланысты ең алғаш Платон, Гиппократ
секілді алдыңғы қатарлы ғалымдар болжап айтқан болатын. Ал ғылыми негізде жазылған
еңбек, ол орыстың ұлы ғалымы физиолог И. М. Сеченовтың “Ми рефлекстері” (1863) атты
кітабы. Осы еңбегінде ол психикалық әрекеттердің рефлекторлы табиғатын алғаш рет
дәлелдеген. Еш әрекет өзінен-өзі пайда болмайды, тітіркендіргіштің әсерінен туады.
Қобалжу, сезім, адамның ойы белгілі бір жауапты тудырады, мұның барлығы да бұлшық
еттердің қызметімен аяқталады. Ғалым мидың қызметі рефлекторлы түрде іске асады, –
деп түсіндіреді.
4.Жоғарғы дірежелі жүйке әрекетінің психофизикалық
қызметтері.
*Жоғары жүйке қызметі - үлкен ми сыңарлары, ми
қыртысы және қыртыс асты бөліктері арқылы
атқарылатым адамның күрделі іс-өрекеті мен мінез-
құлқының, танымдық іс әрекеті процестерінің
физиологиялық механизмдерін қамтамасыз ететін
жүйкелік реттеудің жоғарғы түрі. Жоғары жүйке қызметі
өте күрделі рефлекторлық жолмен жүріп, ағзаны, адам
мінез-құлқын реттеп отырады. Жоғары жүйке қызметі
арқылы адам және жануарлар сыртқы ортамен тығыз
байланыста болады. Жоғары жүйке қызметі өз алдына
ілім ретінде И.М. Сеченов пен И.П. Павлов зерттеген.
*5.Тірек-қимыл жүйесінің аурулары.
Тест сұрақтары.

1. Ағзаның арнаулы қызмет атқару жүйесi туралы iлiм жасаушы, ағзаның өзiн-өзi реттеу
идеясын дамытушы академик

а) И.П.Павлов б) И.И.Мечников

ә) И.М.Сеченов в) Н.И.Пирогов

2. Рефлекс дегенiмiз не?

а) Бұлшық еттердiң жиырылуы

ә) Ағзаның тiтiркендiргiштiкке беретiн жауабы

б) Жүйке жүйесiнiң қатысуында ағзаның тiтiркенгiшке беретiн жауабы

в) Жүйке жүйесiнiң қатысуында бұлшық еттердiң жиырылуы

3. Қазiргi замандағы физиологиялық iлiмге академик И.П.Павловтың үлесі.

а) Тұқым қуалаушылық пен өзгергiштiк құбылыстарын ашты

ә) Барлық өсiмдiктер мен жануарлардың бiртұтастығын дәлелдеді

б) Қарын сөлi бөлiнудiң гуморальдық жолмен реттелетiнiн көрсетеді

в) Жеке жануардың даму тарихи дамуды қайталайтынын дәлелдейді
4. Жүйке жүйесiнiң қай бөлiмi жоғары дәрежелi жүйке қызметiн
реттейдi?

а) Жүйке талшықтары

ә) Нейрон

б) Жұмыс

в) Ми

5. Шартты рефлекстердiң пайда болуы мен тежелуiнiң
биологиялық маңызы

а) Өмiр тәжiрибесiн жинақтау үшiн

ә) Тiршiлiк ортасына бейiмделуi

б) Қауiптен сақтау үшiн

в) Жаңа пайда болған тiтiркенiштiң маңызын түсiнуге
6.Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Жантану атауларының түсіндірме сөздігі. — Алматы:
"Сөздік-Словарь", 2006. - 384 бет.
2. Биология:Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына
арналған оқулық. Алматы: Атамұра, 2008.
3. Адам анатомиясы.
4. М.Р.Сапин, Г.Л.Билич «Анатомия человека» книга1,
2006г. Москва.
5. А.Рақышев «Адам анатомиясы» кітап 1, 2004 ж.
Алматы.
6. Интернет желісі.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ

Ұқсас жұмыстар

Балалардағы тірек – қимыл жүйесінің жасқа қатысты физиологиясы

Баланың сүйектерінің ерекшелігі

ОМЫРТҚА ЖОТАСЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ

Жілік сүйектері

Спастикалық диплегия

Нәрестенің бас қаңка сүйектері

Дене және еңбек сабақтарын өткізу

ТІРЕК ҚИМЫЛ АППАРАТЫ БҰЗЫЛҒАН БАЛАЛАРҒА АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУ

Қабырға Төс сүйегі

Адамдағы тірек-қаңқа жүйесінің ақаулықтары

Пәндер