Вариация көрсеткіштері

Презентация қосу

Вариация
көрсеткіштері
Анықтама

Статистикалық өзгерме
дегеніміз жиынтық
бірліктерінің белгілеріне
әртүрлі себептердің
әсерінен болған сандық
өзгеріс.
Өзгерме көрсеткіштерінің жай және
салмақталған түрлері болады.

• Егер сандық қатардың
орташа мәні
Жай арифметикалық орташа
шаманың жай түрімен
есептелсе, онда
өзгерменің жай түрі
қолданылады.
• Ал жиіліктері бірге
Салмақтал беріліп, әр түрлі сандық
мәндермен көрсетілетін
ған болса салмақталған
түрі қолданылады.
Өзгерменің негізгі
көрсеткіштері
• Әлеуметтік-экономикалық құбылыстар ешуақытта
тұрақты болмайды, олар үнемі өзгеріп отырады.
Олардың жалпы жиынтықтары әр түрлі сандық
көрсеткіштермен сипатталады. Осы
көрсеткіштердің ауытқуын анықтауда өзгерменің
келесідей негізгі көрсеткіштері есептеледі:
• -өзгерменің өрісі;
• -орташа сызықтық ауытқу;
• -шашырандылық;
• -орташа шаршылық ауытқу;
• -өзгерменің коэффициенті.
Өзгерменің өрісі
• Өзгерменің өрісі – сандық қатар
белгілерінің ең үлкен және ең кіші
шамаларының арасындағы айырмашылық.
• Ол статистикада R-әрпімен белгіленеді және
келесі формуламен есептеледі:

R=Xmax- Xmin, мұндағы,
• Xmax- сандық қатардың ең үлкен мәні;
• Xmin- сандық қатар белгілерінің ең кіші
мәні.
Орташа сызықтық ауытқу
• Орташа сызықтық ауытқу – әрбір белгінің
жеке мәнінен арифметикалық орташа шаманы
алып, одан шыққан ауытқу қосындыны белгі
санына немесе әр қатардағы ауытқу
көрсеткіштерін жиіліктеріне көбейтіп, ал оның
қосындысын сол жиіліктің жалпы жиынтығына
бөлгеннен шыққан шаманы айтады.
Статистикада орташа сызықтық ауытқу d- әрпімен
белгіленеді және оны келесі формуламен
анықтаймыз:

d
(Х Х )
• жай түрі,
мұндағы,
• Х- белгілердің жеке
n сандық мәндері;
• __
• Х- белгілердің орташа
шамасы;

d
(Х Х) f
• салмақталған
f түрі , мұндағы,
• n- белгілердің саны;
• f- жиілік
көрсеткіштерінің жеке
мәндері;
Шашыранды (дисперсия)
• Шашыранды (дисперсия) деп әрбір
қатардағы белгінің жеке мәнінен
арифметикалық орташа шаманы алдындағы
айырмаларды екі есе дәрежелеп және бір-
біріне қосып, одан шыққан ауытқу қосындыны
белгі санына немесе дәрежеленген ауытқу
көрсеткіштері жиіліктеріне көбейтіп, оның
қосындысын сол жиіліктің жалпы жиынтығына
бөлінгеннен шыққан бөліндіні айтады.
Сонымен, шашыранды дегеніміз орташа
сызықтық ауытқудың жақша ішіндегі
көрсеткіштерді дәрежелеу. Оны гректің
( сигма шаршы) - әрпімен белгілейді және
келесі формуламен есептеледі:
Сонымен, шашыранды дегеніміз орташа сызықтық
ауытқудың жақша ішіндегі көрсеткіштерді дәрежелеу.
Оны гректің ( сигма шаршы) - әрпімен белгілейді және
келесі формуламен есептеледі:

2 х х 2

• жай түрі,
n

2 х х 2
f
• салмақталған түрі.
f
Өзгерменің коэффициенті
• Өзгерменің коэффициенті дегеніміз
орташа шаршылық ауытқу көрсеткішін
арифметикалық орташа шамаға бөлу.
Статистикада ол V- әрпімен белгіленеді, оны
келесі формула негізінде анықтаймыз:
• V= /х*100, мұндағы,
• __
• х – арифметикалық орташа шама
Шашырандының түрлері
және қосу ережесі

• Статистикалық жиынтықтардың өзгермелі,
құбылмалы белгілеріне түрлі себептер әсерін
тигізеді. Олар өздерінің тигізетін әсерлеріне қарай
кездейсоқ және тұрақты болып бөлінеді.
Статистикалық көрсеткіштерге талдау жасауда
қорытындылаушы өзгерме көрсеткіштерінің ішінде
жиі қолданылатыны шашыранды болып
табылады. Шашыранды өзгерме көрсеткіштерінің
топтарға бөлінуіне байланысты үш түрге бөлінеді:
• жалпы,
• топаралық,
• топішілік.
Жалпы шашыранды өзгермелі жиынтық
белгілеріне әсер ететін барлық
жағдайларды сипаттайды, ол келесі
формуламен анықталады:

2 х х 2
• жай түрі;

n

2 х х 2
f
• салмақталған түрі.

f
• Топаралық шашыранды дегеніміз
жеке топтық орташа шаманың жалпы
жиынтықты орташа шамадан ауытқуы.
• Топішілік шашыранды деп әрбір топ
бойынша кездейсоқ себептердің тигізген
әсерінен оның өзгергендігін анықтауды
айтады. Оны есептеу үшін алдымен әрбір топ
бойынша топтық шашыранды , одан кейін осы
көрсеткіштермен орташа топішілік
шашыранды есептелінеді .
Назарларыңызға
рахмет!!

Ұқсас жұмыстар

Аралық қатардың үлестірімінің сандық сипаттамасы

ОРТАША ШАМАЛАР ЖӘНЕ ВАРИАЦИЯ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Вариациялық көрсеткіштер

Вариациялық қатардың түрлері

Өлшеулер және олардың геодезиялық және фотограмметрикалық жұмыстардағы мәні

Қаржылық тәуекелдерді талдау және бағалау

Арнайы нота жазатын дәптер нота дәптері

Іріктеуді бақылау

Тритикале ұнын өндіру технологиясы

Бас жиынтық және таңдама. Таңдамалы сипаттамалар

Пәндер