Биологиялық белсенді қоспаларды тағам өнеркәсібінде қолдану

Презентация қосу

Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Биологиялық белсенді қоспаларды алу
2. ББҚ-ды тағам өнеркәсібінде қолдану
3. Тамақтануға арналған ББҚ
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
ББҚ (биологиялық белсенді қоспалар) – қазіргі
заманғы медицинаға салыстырмалы түрде айтқанда
жақын уақытта енген термин. Дегенмен, жаңа дәуірге
дейін Египетте, Қытайда, Тибетте, Индия мен Шығыстың
басқа да елдерінде көбінесе табиғи түрінде қолданылатын
өсімдік, жануарлар ұлпаларынан, минералды шикізаттан
дайындалған арнайы өнімдерді адамның әр түрлі
ауруларын алдын-алу мен емдеу жүйелері қалыптасқан.
Адам ауруларын емдеу үшін арнайы фармокогиялық
формалар өндірісінің тарихы шамамен біздің
ғасырымыздан бұрын 130 - 200 жылдарға жатқызылады.
К.Гален алғашқы рет табиғи шикізаттан емдік заттарды
(ерітінді, экстракт, ұнтақтар) технологиялық әдістерін
құрастырды. Алайда ХIХ соңы мен ХХ ғасырдағы химия
ғылымының жетістіктеріне сәйкес, соған байланысты
көптеген ғалым-дәрігерлер бұрынғы фитотерапевтикалық
заттардан бас тартты.
ББҚ-ды тағам өнеркәсібінде
қолдану
Соңғы жылдары тамақтану ғылымы мен
фармакология обылысында жедел түрде дамыған жаңа
ғылым – фармаконтуциология қалыптасты.
Танымал ғылым А.А Токровский өзінің
«Фармакология мен тағам токсикологиясының
метаболиттік аспектілері» кітабында «тамақ – біздің
түсінігімізге қарағанда айтарлықтай кең ұғым. Бұл
көптеген жүз мың (миллиондаған) заттардың бірігуі,
олардың әрқайсысы белгілі бір биологиялық белсенді
заттарға жатады және тағам өнімдерінде бірдей, кейде
жоғарғы мөлшерде болады. Тағамды тек қана энергия
мен заттар ретінде емес, сонымен бірге күрделі
фармакологиялық бірлік ретінде қарастыру қажет» деп
сипаттаған.
Барлық индустриялы елдердегі
адамдардың тамақтану
құрылымдарының өзгеруінің келесі
тенденцияларын бөлуге
болады:

тағамда
крахмал мен витаминдер,
холистеринге
тағам микроэлемент
бай жануар
қант пен тұзды талшықтарын тер,
майын (май
пайдаланудың (әсіресе биологиялық
қышқылына
өсуі клетчатка) белсенді
бай) артығымен
пайдаланудың заттардың
пайдалану
төмендеуі жетіспеуі
Дәрумен — адам
мен жануарлардың тіршілігіне
, олардың ағзасындағы зат
алмасудың бірқалыпты болуы
үшін аз мөлшерде өте қажетті
биологиялық активті
органикалық қоспалар.
Гормондар (гр. hormao — қоздырамын,
қозғаймын) — эндокринді бездер немесе
эндокриндік қызметке қабілетті
жекеленген жасушалар бөлетін тым белсенді
органикалық биологиялық заттар.
Ферменттер — барлық тірі
организмдер құрамына кіретін
арнайы ақуыздар. Химиялық
реакцияларды жеделдетеді.
Ферменттер жасушаларда
синтезделіп, биохимиялық
реакцияларға қатысатын
ақуыздық табиғаттағы
биокатализатор болып
табылады. Фермент немесе
энзим (лат. fermentum – ашу;
грек. en – ішінде, zim – ашытқы;
19 ғ. Ван Гельмонт ұсынған)
алғашқыда ашыту үдерістерінде
анықталған зат.
Болашақтың өнімдерін тағамдық және биологиялық белсенді қоспаларды
қолданбай жасау мүмкін емес. Олар технологиялық процестерде дайын өнімнің
сапасын жақсартуда, сақталу мерзімін ұзартуда немесе олардың тағамдық құндылығын
арттыруда, сонымен қатар өнімге функционалды немесе емдік қасиет беру үшін
кеңінен қолданылады. Адам денсаулығын сақтау мен сүйемелдеуде тағамдық өнімнің
қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңызы ерекше. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау
ұйымының деректері бойынша, адам ағзасына бөгде заттектердің 80-95 пайызы
тағамдық өніммен, 4-7% ауыз сумен, 1-2% атмосфералық ауадан дененің тері
жамылғысы мен оған жанасып тұрған тіндері арқылы түседі. Тағам ресурстарының
экологиялық - гигиеналық қауіпсіздігі қазіргі заманның ерекше маңызды проблемасы
болғандықтан, көптеген бағыттардағы зерттеулерді тереңдетіп, кеңейту – уақыт
талабы. Ғылым мен техниканың дамуы нәтижесіндегі жаңа технологиялық
мүмкіндіктер, экологиялық жағдайдың нашарлауы, тағам өнімдері нарығындағы
талапты бәсекелестік тек дәстүрлі өнімдерді шығару технологиясын түбегейлі
жетілдіруді қажет ете қоймай, бүгінгі күн талаптарына сәйкес жаңа буын өнімдерін
шығаруға назар аудару қажеттігін көрсетеді (Нечаев, 1999). Құрамы үйлестірілген,
құнарлығы төмен, құрамындағы қант пен май көлемі аз және функционалды
ингредиенттер саны жоғары, аурулардың алдын алу және емдік бағыты белгіленген,
сақталу мерзімі ұзақ.
Тамақтануға арналған
ББҚ төмендегіше болуға
болады:

Нутрицевтиктер - Парафармацевтикалар – бұл
алмастырылмайтын құрамында органикалық
қышқылдар, биофлавоноидтар,
тағамдық
дубильді, фенолды қосылыстар,
заттар немесе олардың гликозидтер, кофеин, биогенді
жақын аминдер, және табиғиөнім деп
алғышарттары аталынатын заттары бар өнімдер.
ББЗ-дың нутрицевтиктері келесі топтарға бөлінеді:
- ақуыз бен аминқышқылдардың көздері;
- май қышқылдарының, липидтердің және майда ерігіш
витаминдердің көздері;
- көмірсулар мен қанттардың көздері;
- тағамдық талшықтардың көздері (пектиндер, өсімдік
жасунықтары, микрокристаллды целлюлоза және т.б);
- суда ерігіш витаминдер көздері;
- макро және микроэлементтер көздері.
Осы топтың ББЗ-ы тағамдық (фармацевтикалық
емес) технологияларды қолдану арқылы өндірілетін
өнімдерді көрсетеді. Олар жанама әсерсіз алдын алу
мақсатында қолданылады, жалпы денсаулық сақтау
әсерін көрсетеді, қарсы көрсетілімдері жоқ.
Нутрицевтиктерді қолдану мыналарға мүмкіндік
береді:
• Ересектер мен балаларда көп жағдайда кездесетін эссенциальді
(алмастырылмайтын) заттардың дефицитін оңай және тез толтыру;
• Жасы мен жынысы бойынша ажыратылатын қажеттіліктеріне, физикалық
ауыртпалығының қарқындылығына, жеке адамның биохимиялық
конституцисының генетикасы ерекшеліктерімен енгізделген, оның
биоритмдері, физикалық жағдайына (жүктілік, лактация, эмоциялы стресс
және т.с.с.), сонымен бірге мекен - ету ортасының экологилық жағдайларына
қарай нақты бір сау адам тамақтануын максимал түрде жекелендіру;
• Ауру адамның тамақ затының өзгерген физикалық қажеттіліктерін
қанағаттандыру, соған қоса метоболиттік конвейердің зақымдалған бөлігі;
• Экологиясы нашар аумақтарда тұратын адамдарды қоршаған ортаның
жағымсыз әсеріне ағзаның мамандандырылмаған резистентілігін клетканың
ферментті қорғаныс элементтерін күшейту есебінен жоғарылату;
• Ағзадан бөгде және токсинді заттарды тежеу мен бөліп шығаруды күшейту
мен жылдамдату;
• Ксенобиотиктермен өсер ету жолымен метоболизмінің ферментті
жүйелерін, жеке заттардың метоболизмдерін, әсіресе токсиканттарды
өзгерту;
Парафармацевтиктер дәрі-дәрмекке жатпайды және оларды
алмастыра алмайды.
Парафармацевтиктердің дәрі - дәрмектерден негізгі
айырмашылықтары:
• Егер ол дәрі - дәрмек ретінде таза химиялық түрде қолданса,
бұл заттың бір емдік мөлшерінен тәуліктік мөлшері аспауы
керек;
• Парафармацевтиктер тек қана ішке қолданады;
• Парафармацевтиктерді қолдану кезіндегі ағзаның жүйелері
мен органдары қызметтерін параметрлерінің сандық
өзгеруі олардың физиологиялық нормаларына байланысты;
• Парафармацевтиктердің қолдану мөлшерінің диапазоны
мен ағзаның функцияларына қалыпты немесе түзетуші
әрекет еткенде токсинді және зиянды заттардың
байқалуының, емдік заттарға қарағанда төмен.
Қорытынды
Биологиялық активті қосылыстар қазіргі
таңда дамып келе жатыр. Олар әр түрлі
ауруларды жазбағанымен тағамдық
құндылығы жоғары заттар. Қазіргі таңда
адамдар дұыс тамақтанбайды. Осы
қиындықтарды шешу үшін ББЗ ішу
ұсынылады. Оларға витаминдер, гормондар,
әр түрлі ферменттер және т. б. жатады.
Биологиялы белсенді қоспалар — дәрі
емес, ол ағзада жетіспейтін дәрумендер мен
минералдарды орнын толықтыру үшін
қолданылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Еркебаева С.М., медико-биологическое обоснование к разработке
функциональных продуктов сиспользованием стевии: Дис...к.б.н//Юж.-Каз.
гос. уни-т им. М.О.Ауэзова, 2010. – 98с.
2. Шарманов Т.Ш. Алматинский рубеж мирового здравоохранения. –
Алматы, 2008. – 184с.
3. Княжев В.А., Суханов Б.П., Тутельян В.А. В кн:Правильное питание.
Биодобавки, которые вам необходимы. - М.: ГЭОТАР, Медицина, 1998. – 180c.
4. Арзамасцева Н.Е., Ланкин В.З., Коновалова Г.Г. и др. Окислительный
стресс при хронической сердечной недостаточности и сахарном диабете 2
типа (по результатам программы РЭМБО) //Сердечная недостаточность.-
2006.- Т.7, №4.- С.194-199.
5. Тутельян В. А., Погожев А. В., Высоцкий В. Г. Роль пищевых волокон в
питании человека. - М.: Новое тысячелетие, 2008. – 168 c.

Ұқсас жұмыстар

ТАҒАМДЫҚ ҚОСПАЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ АЛУ БИОТЕХНОЛОГИЯСЫ

БАҚ тағам өндірісінде қолдану

Биологиялық активті қоспаларды алу

БАҚ ТАҒАМ ӨНЕРКӘСІБІНДЕ ҚОЛДАНУ

БАҚ алу. БАҚ тағам өнеркәсібінде қолдану

Тағам өнеркәсібінде қолданылатын ашытқылар, зең саңырауқұлақтар мен бактериялар

Биотехнология негізінде тағам өнімдері қауіпсіздігі

Биотехнология және ауылшаруашылығы

БАҚ тағам өнеркәсібінде

Биотехнологиялық өндірістің технологиялық негізі

Пәндер