Атырау облысы өңіріндегі қой шаруашылығы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

МӨЖ
Тақырыбы: Атырау облысы өңіріндегі қой
шаруашылығы

Орындаған: Ғалымжанова А.Б 14-47
Қабылдаған: а.ш.ғ.к., аға оқытушы Жұмағазиева |С.М
Қазақстан дүние жүзінде бірінші рет
етті-жүнді бағыттағы биязы жүн
қойды алды. Қазақстан әлемде бірінші
рет қазақ биязы жүнді қойының
негізінде будандастыру жүргізіп, қазақ-
арқар меринос қойын алды.
Міндет – осыны жоғалтып алмау
және ғалымдардың көп жылғы
еңбектерін бағалай білу.
Кіріспе
Бүгінде ауылдың ахуалын жақсарту, аграрлық саланы өркендетуге
үкімет тарапынан кең қолдаумен қатар, қомақты қаржы да бөлініп
келеді. Атырау облысында да ауыл шаруашылығы саласында биылғы
жылы ауқымды жұмыстар атқарылды.
Облыс бойынша тұрғындардың жалпы санының 51,4 пайызы
ауылдық жерлерде тұратын Атырау облысының агроөнеркәсіптік
кешені аймақтағы экономиканың маңызды секторларының бірі болып
табылады.
Бүгінде қой шаруашылығы – отандық агробизнестің негізгі
бағыттарының бірі. Ет пен жүн экспорттау ісінде біршама ілгерілеу
бар.
Қазақстан Республикасының статистика агенттігі берген
мәліметтеріне сүйенсек 2017 жылы қой мен ешкінің мал басы саны 24
млн 209,4 мың басты құраса, ал 2018 жылы 19 млн 54,069мың бас
құрады.
Атырау облысындағы қой шаруашылық жағдайы
«Жаңа таң» ЖШС-і «Қаракөл» қойын өсіретін асыл тұқымды мал өсіретін
шаруашылық,
«Еділбай» тұқымды қойын өсіретін «Сүйіндік» ЖШС,
«Құрманғазы» ӨК, Еділбай» тұқымды қойын өсіретін
«Мақаш» ӨК асыл тұқымды мал өсіретін зауыт,
«Ақжонас» ЖШС асыл тұқымды мал өсіретін шаруашылық
«Жасқайрат» ЖШС етті-майлы-құйрықты «Атырау» тұқымды қойын өсіретін
асыл тұқымды мал өсіретін зауыт .

Құрманғазы ауданында асыл тұқымды мал өсіру жұмысы жанданып, бұрын
ондай 4 мекеме болса, қазір олардың саны 6-ға жетті. «Мақаш» ӨК 2008 жылғы
көрмеде еділбай тұқымды мал өсіруден бірінші орынға шықты. Облыстағы 19
асыл тұқымды мал шаруашылығы құрылымдарында соңғы мәліметтер бойынша
қой – 93083 басқа жетіп, жалпы мал басына шаққанда қой – 15,5 пайызды құрап
отыр. Асыл тұқымды мал өнімінің өткізіліп, сатылуы: қой еті- 45 тн.
Соңғы жылдары Республикада еділбай, қылшық жүнді қазақи қой басын
көбейту беталысы бар, оның ішінде асыл тұқымды қолда бар қойдың 55%-ы
еділбай және олардың будан қойлар үлесінде немесе 53,4 мың қой басы, Атырау
облысы бойынша барлық қой малы бас санының 7%-ын құрайды, осының
арқасында өңір Республика бойынша алғашқы орындаға ие болып отыр.
Осыған орай Қазақстанның бас өңірінің, атап айтқанда Атырау облысының
еділбай тұқымды қойлардың өнімділігін отандық еділбай селекциясының жоғары
өнімді құйрықты тұқымының тұқымдық қошқарларын пайдалана отырып
жақсартуды ғылыми негізге қою өзекті мәселе болады.

Аталған қой тұқымын өсіру бойынша ірі ауыл шаруашылығы құрамалары
«Құрманғазы», «Ақжонас», «Мақаш», «Сүйіндік» асыл тұқымды мал зауыттары
және «Нурет» асыл тұқымды мал шаруашылығы болып табылады, олардың
эксперименталды отарларында енесінен айыру кезінде қозылардың жеке бастары
45-48 кг дейін жетеді, 1,5 жаста сәйкесінше 65-70; 50-55 кг; ал ересек тұқымдық
қошқарлар тірі салмағы 100-110 кг, аналықтар 65-75 кг болады.

Қазіргі таңда 7 асыл тұқымды мал шаруашылығы («Сағыз», «Есбол» ЖШС,
«Жарсуат», «Жаңатаң», «Жасқайрат», «Жігер», «Тасшағыл» асыл тұқымды мал
шаруашылықтары) жаңа типтер мен желілерді жасау және одан әрі жетілдіру
бойынша жұмыстарды жүргізуде. Саны бойынша каракөл қойларының үлесі
облыстың асыл тұқымды қой басының 30%-ы немесе 29,8 мың бас, бұл облыстың
барлық қой басының 4%-ын құрайды.
Соның ішінде
Шаруашылықтардың
ауыл шаруашылығы шаруа немесе фермер жұртшылық
барлық санаттары
кәсіпорындары қожалықтары шаруашылықтары
2018 2018 2018
2018
жыл жыл жыл
Аймақтар жыл
2017 2017 2017
2018 2017 2018 2017 2018 2017 2017
2018 жыл 2017 жыл жылғ жылғ жылғ
жыл жыл жыл жыл жыл жыл жылға
а а а
пайызбе
пайыз пайыз пайыз
н
бен бен бен
Қазақстан
Республикас 2 281 2 299 14 619 616 1 648 1 668
ы 795 424 99,2 13 960 387 97,0 099 241 100,5 736 796 98,8

Ақмола 41 439 39 190 105,7 1 619 1 571 103,1 3 656 3 624 100,9 36 164 33 995 106,4
102
Ақтөбе 137 790 132 868 103,7 703 613 114,7 35 061 32 673 107,3 026 99 582 102,5
129 129 283 280
Алматы 415 799 413 692 100,5 2 639 3 144 83,9 835 964 99,9 325 584 101,0

Атырау 109 165 99 966 109,2 851 772 110,2 33 732 27 995 120,5 74 582 71 199 104,8
Батыс 124 121
Қазақстан 197 673 192 185 102,9 159 188 84,6 73 213 70 296 104,1 301 701 102,1
187 190
Жамбыл 254 349 253 650 100,3 20 42 47,6 67 064 62 649 107,0 265 959 98,1

Қарағанды 183 546 187 296 98,0 573 574 99,8 88 370 90 518 97,6 94 603 96 204 98,3

Қостанай 81 320 79 223 102,6 1 435 1 421 101,0 17 649 18 540 95,2 62 236 59 262 105,0
140 145
Қызылорда 160 261 167 054 95,9 85 65 130,8 19 518 21 328 91,5 658 661 96,6
2,7
Маңғыстау 86 653 86 907 99,7 248 93 есе 32 042 31 705 101,1 54 363 55 109 98,6
Оңтүстік 2,3 281 279
Қазақстан 302 897 296 315 102,2 1 086 464 есе 20 559 16 420 125,2 252 431 100,7

Павлодар 60 550 68 592 88,3 3 970 4 635 85,7 17 083 19 592 87,2 39 497 44 365 89,0
Солтүстік
Қазақстан 13 738 13 971 98,3 - 15 - 514 642 80,1 13 224 13 314 99,3
Шығыс 154 176
Қазақстан 235 444 267 913 87,9 572 790 72,4 80 781 90 273 89,5 091 850 87,1
Атырау қойы (атрауская порода овец) - тегене құйрықты елтірілік қой тұқымы.
Әрі етті, әрі майлы, әрі елтірілік өнімімен ерекшелінетін дүние жүзінде теңдесі жоқ
қой тұқымы. Жаңа тұқым ретінде 1998 ж. қабылданған. Атырау қойы қазақтың
тегене құйрықты қылшық жүнді қойы мен еділбай қойының саулықтарын, қаракөл
қойының сұрхандария және қарақалпақ сұрының қошқарларымен күрделі
будандастыру жолымен шығарылған.
Атырау қойы қазақы қойдың тегене құйрығы мен дене бітімін қаракөл қойдың
елтірілік қасиетін үйлесімді берік ұштастыруы нәтижесінде, нарық сұранысының
өзгеруіне сәйкес қажетті сапалы ет, жүн немесе жоғарғы сапалы көп түрлі-түсті сұр
елтірі өндіруіне болады. Жүні ақшыл сұр, әр түрлі түске бояуға келетіндіктен кілем
тоқуға қолайлы. Батыс және Оңтүстік Қазақстанның шөл және шөлейт
аймақтарында өсіруге жақсы бейімделген.
«Caspiy Lana Atyrau» түйе және қой жүнін өңдеу
және тоқыма фабрикасы
Бұл кәсіпорын жүнді жуып, одан әрі өңдеу арқылы дайын өнімге
жеткізетін ел аумағындағы жалғыз, бірегей орын. Мұнда жылына 350 тонна
қой және 150 тонна түйе жүні өңделеді. 400 мың метр дайын түрлі
жамылғылар шығаруға қауқарлы. Болашақта табиғи таза жүннен тоқылған
маталардан киім тігу де жоспарланып отыр.
Атырауда қазір қара қойдың 438 мың басы бар. Оның әр қайсысынан 2
келі жүн қырқылса, жылына 1 мың тоннадан астам жүн жиналады. Ал бұған
дейін шаруалар жүнді қайда жіберерін білмей дал болды. Қызылқоға ауданына
барар жолдың бірнеше шақырымына батпақты болмас үшін де төселіп келді.
Фабрика өнімдерге тек Қазақстанда ғана емес, шет елдерде де сұраныс бар.
Қазірдің өзінде италиялық Whiteblack Di Luca Mattia Bezzi компаниясымен
фабриканың дайын өнімдерін өткізу жөнінде келісім-шарт жасалған. Фабриканың
өнімдері ішкі нарықты жоғары сапалы және қолжетімді тауарлармен қамтамасыз
етіп, өңірлік жеңіл өнеркәсіптің дамуына зор үлес қосады.
Жүн жуу цехына құрал-жабдықтар «QingdaoYuanQuanMachineryCO»
компаниясынан, тоқыма цехы үшін жаңа технология итальялық VICOTEXSRL
компаниясынан келісім шартпен алынған.
Ішкі нарық қажеттілігін өтейтін өнімдердің сапасы өте жоғары. Жүннен
тоқылған бұйымдар табиғи таза, жайлы және жеңіл. Өндіріс мал жүнін кәдеге
жаратып қана қоймай, өңірдің әлеуметтік-экономикалық ахуалын жақсартады.
Өңірде қаракөл қойының шығарылуы
Қазақ ұлтынан шыққан жалғыз үш мәрте Мемлекеттік сыйлықтың
лауреаты, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының
академигі, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор
Хисметолла Үкібаев.
1968-1971 жылдары Мәскеу қаласындағы Бүкілодақтық мал шаруа
шылығы ғылыми-зерттеу институтының аспирантурасында оқып, «Будан
қаракөлшілер алу әдістемесін шешу» ғылыми тақырыбы бойынша зерттеу
жұмыстарын академиктер В.Юдин, Н.Гигинейшвилидің жетекшілігімен
Атырау облысының Ембі ауданында жүргізеді
Ол жылдары Қаракөл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына
жоғары шенді офицерлердің бас киімін тігетін көк түсті қаракөл елтірісін
өндіретін қой тұқымын шығару бойынша мемлекеттік тапсырыс берілген
болатын. Осы тапсырманы орындау үшін «Гурьев» асыл тұқымды әртүрлі
көк қой шаруашылығында жоғары дәрежелі селекциялық жұмыстар ұйым
дастырады.
1980 жылы «көгілдір реңді» қой тұқымының гурьевтік (аты
раулық) зауыттық түрі шығарылады.
Бұл жұмысты ол 1974 жылы Атырау облысының Қызылқоға ауданын
дағы құйрықты қазақы қой өсіретін «Қызылту» кеңшарында бастады.
1991 жылы Одақтың мемлекеттік комиссиясының қорытынды
сымен қаракөл қойының Қазақы сұр тұқымды түрі бекітіліп,
авторлық куәлік алынды да, елтірілері
Селекционеры из Атырау выращивают овец и баранов, способных в
весовой категории поспорить с молодыми коровами, сообщает 24.kz. По
данным телеканала, вес этих овец знаменитой едильбаевской породы
варьируется от 100 до 150 килограммов. С каждого животного можно
получить до трех килограммов шерсти.
Как отмечается, каждая процедура взвешивания в атырауских
фермерских хозяйствах происходит с большим трудом. Чтобы взвесить одну
овцу, необходимы усилия сразу троих мужчин.
Овцы этой породы могут круглый год самостоятельно добывать корм в
степи. Они одинаково хорошо переносят как аномальную жару, так и 40-
градусные морозы. Эти факторы значительно облегчают их содержание.
Атырауская область начнет
экспорт овец в ОАЭ
Госпрограмма «Сыбаға» помогает возрождать хозяйства крестьянам. В
Атырауской области зафиксирован рост поголовья овец. Только в прошлом
году на развитие животноводства в регионе направили миллиард тенге.
Поголовье овец растет и в других крестьянских хозяйствах области,
достигнув 556 тысяч. Это на четверть больше, чем три года назад. Помогла
государственная программа: только в прошлом году на развитие
животноводства и овцеводства крестьяне получили миллиард тенге. Многие
фермеры подходят к делу с научной точки: покупают маточное поголовье
нетрадиционных для региона пород, например, цигайской, представители
которой могут набирать вес до 100 килограммов, или тонкорунной эверест.
И если сбыт шерсти для крестьян раньше был проблемой, то открытие в
Атырау фабрики по переработке овечьей шерсти ее решило. Развиваются и
международные связи – часть мяса отправляют в Россию.
А недавно область заключила договор с Арабскими Эмиратами, туда
отправят 2 тысячи голов ягнят.
«Алтын асық» бағдарламасы үлкен мүмкіндік
Қойдың санын өсірумен қатар сапасын жоғарылату үшін үкімет
«Алтын асық» бағдарламасын қабылдады.
Бағдарлама мақсаты: Етті және етті-майлы бағыттағы ҰМ тауарлық
табынының санын ұлғайтуды қамтамасыз ету.
Нысаналы мақсаты: ҰМ аналық басын және асыл тұқымды өндіруші
қошқарларды сатып алу үшін кәсіпкерлерді қаржыландыру.
Бағдарламаның несиесі арқасында фермерлер еліміздегі қой басын
көбейту, қой еті өндірісін арттыру және ата кәсіп қой шаруашылығындағы
жүн мен тері секілді шикізат түрлерін де дамытуды қолға алған.
Қазақстан Республикасы бойынша
қой шаруашылығы палатасы
2010 жылы ғалымдар республика бойынша қой шаруашылығын дамытудың
кешенді бағдарламасын жасады. Оны жүзеге асыру үшін 2016 республикалық қой
шаруашылығы палатасы құрылды.

«Қой шаруашылығы палатасы ауыл шаруашылығы министрлігінің 2020 жылға
дейінгі қой шаруашылығын дамыту, оның өнімдерін өңдеу туралы шеберлік
жоспары шеңберінде пайда болды.
Палатаның жарғысы елбасының 2015 жылдың желтоқсан айындағы
«Қазақстан Республикасы бойынша қой шаруашылығы палатасын құру туралы»
жарлығында көрсетілген талаптарға сай құрылды.
Палатының ақпаратына сәйкес,2017 жылы еліміздегі 18 млн қойдың 11
миллионы ауыл тұрғындарының қолында. 734 мың қой ірі шаруа
қожалықтарына тиесілі. 6 млн қой шағын шаруа қожалықтарына тиесілі.
Республикалық қой
шаруашылығы палатасының
төрағасы Досымбеков
Тынышбай Досымбекұлы

Қой шаруашылығы палатасы
«биязы жүн»,
«биязылау жүн»,
«қылшық жүн»,
«ұяң жүн»
деп бөлінетін қой өнімдеріне қатысты 4 палата құрып,
барлығын бір орталыққа біріктірді.
“Жетісу асыл тұқым” дистрибъютерлік орталық

Қазір қой тұқымын асылдандыру “Жетісу” асыл тұқымды орталығы арқылы
жүзеге aсырылып жатыр.Қазіргі уақытта шетелдік инсвесторлармен бірігіп, 5 мың басқа
арналған 3 бордақылау алаңы мен 3 қой сою бекетін салу жоспарланған. Бүгінде
елімізде 2 миллионнан астам асыл тұқымды қой бар деп айтылады.
Бүгінгі таңдағы талап бойынша асыл тұқымды саналуы үшін қойдың 3 атасын
тіркеу керек. Яғни, қойдың аталық және аналық жағындағы үш атасы асыл тұқымды
болуы керек.Дәлелдейтін құжат болмаса субсидия берілмейді.
Селекциялық жұмыс үшін субсидия былтыр саулық үшін – 1500 теңге болса,
биылдан бастап оның көлемі 3000 теңгеге өсті.

(Талдықорған қаласы, Еркін ауылы)
Мемлекет мал басын арттыруға мүдделі

Қой сатып алу үшін мал басына 8 мың теңге субсидия бар. Ал етті
бағытта өсірілетін қойдың бір келі етіне екі негізгі санат бойынша
субсидия төленеді: 1-санат бойынша – 200 теңге, екінші санат бойынша
100 теңге беріледі. 1-санаттағы қолдау саулық саны 600 бастан төмен
болмайтын шаруашылықтарға берілсе, 2-санаттағы қолдау саулық саны
300 бастан төмен емес шаруашылықтарға көрсетіледі.
Өнеркәсіпте кең қолданылатын қой жүнінің 1 келісіне 130 теңге
субсидия төленеді. Мемлекеттік субсидияға меринос тұқымды қойдың
жүні ғана ілінеді.
Қой шаруашылығы ғылыми зерттеу институты

Негізгі міндеттері

қой мен ешкі шаруашылықтарының қарқынды дамуын және
интенсивтендіруді ғылыми тұрғыдан қамтамасыз ету;

қой мен ешкі малдарының жаңа тұқымдарын, типтерін, желілерін шығару
және бар тұқымдарын жетілдіру;
Репродуктивті қой отарларын құру;
Ғылыми негізделген азықтандыру нормаларын, малды өз төлінен өсу
технологиясын жетілдіріп, өндіріске қосу;

Қой мен ешкі шаруашылығы өнімдерінің стандарттарын жетілдіру
Институтта төмендегідей салалық бағдар-ламаларға және стратегиялық
құжаттарға сәйкес жұмыстар атқарылып жатыр:
Қой шаруашылығы ғылыми-зерттеу институ-тының негізгі бағыттары

Биязы, биязылау жүнді және етті-майлы қойлардың және ешкілердің
қалыптасқан және жаңа тұқымдарының, типтерінің, желілерінің бәсекеге
қабілетті отарларын шығару.
Қой шаруашылығы мен ешкі шаруашылығында малдарды көбейтудің
тиімді технологияларын, өнімдерді өндірудің және қайта өңдеудің,
малдарды азықтандыру мен күтіп-бағудың тиімді технологияларын ары
қарай жетілдіру және өндіріске енгізу.
Қой мен ешкі шаруашылығы бойынша кадрларды дайындау және қайта
даярлау.
Сондай-ақ, отандық мал өнімдерінің сапасын арттыру және әлемдік
нарықта бәсекеге қабілеттілігін арттыру бағытында басқа да жетекші
ғылыми орталықтармен бірлесіп ғылыми зерттеулер жүргізу.
Басқа елдердің болашағы бар техноло-гияларын өз елімізге шеттен
әкеліп пайдалану және соған бейімдеу.
«Агрорбизнес-2020» бағдарламасын іске
асыру аясында төмендегілер бойынша
жұмыс атқарды:

Сыртқы нарықтарға қой еті
АШТӨ бір өндірістік тізбекке біріктіру; және жүні экспортын ары қарай
дамыту сұрақтарын анықтау;

Алматы аймақтық кластері, оған 5
қой шаруашылықтар, 2 өндеу
кәсіпорны және 2 қызмет көрсету-
Қой шаруашылығы дайындау орталығы кірді.
саласында кластерді
дамыту аясында келесі Жамбыл аймақтық кластері, оған 7
аймақтық кластерлер қой шаруашылықтар және 6 өндеу
құрылды: кәсіпорны кірді.
«Бірлік мал зауыты» ЖШС
«Бірлік мал зауыты» ЖШС асыл
тұқымды еділбай қойын өсірумен
айналысатын ірі шаруашылық. ҚР
бойынша етті-майлы, құйрықты
қойларды асылдандыратын тұқымдық
қор (генефонд) осы шаруашылықта
сақталған. Шаруашылық Сталин
колхозы ізінде 1963 жылдан қой
совхозы, 1968 жылдан асыл тұқымды
мал зауыты, 1993 жылдан акционерлік
қоғам, 2006 жылдан «Бірлік мал
зауыты» ЖШС болып жұмыс атқарып
келеді.
«Бірлік мал зауыты» ЖШС 1989 жылдан
бері қазақтың ғылыми-зерттеу
технологиялық қой шаруашылығы
институтымен бірлесіп 3-зауыттық
желімен селекциялық жұмыстар
жүргізуде.
Осы жұмыстың арқасында 2004
жылы Әділет министрлігінде еділбай
қой тұқымы ішіндегі «Бірліктік типті»
Қорытынды
Жалпы, қой шаруашылығындағы тұқымдық өсіру ісінің
келешегі қолда бар тұқымдық генофондты, халықаралық
стандарттарға сай болатын өнім түрлерінің сапасын
сақтауды қамтамасыз ету деңгейімен анықталады. Осы
бағытта, ең алдымен, еліміздегі қой тұқымын алудың негізі
ретінде озық тұқымдардың басын сақтап, олардың мәнін
арттырып, мемлекет тарапынан мақсатты несие, дотация
бөлу, секілді көрсетілетін нақты қолдаумен қамтамасыз етіп,
селекциялық-асылдандыру жұмысын жақсартуға, асыл
тұқымды төл өсіруге бағыттау керек.
Назарларыңызға
рахмет !

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанды экономикалық аудандастыру

Газ өңдеу өнеркәсібі

Атырау тарихы

Қой шаруашылығы мал шаруашылығының басты саласы

Батыс Қазақстан экономикалық ауданы

АРХЕОЛОГИЯ

АРХЕОЛОГИЯ. ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ АРХЕОЛОГИЯНЫҢ ЖЕКЕ САЛАЛАРЫ

Ұяң жүнді құйрықты қолтұқымдар

Ауыл шаруашылығының даму процессі

Экономикалық аудандар

Пәндер