Жас ерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг
университеті» ШЖҚ РМК
Әлеуметтік гуманитарлық дайындық факультеті

Жас ерекшелік физиологиясы
және мектеп гигиенасы
Оразымбаев Н.В.
ФКС16-3

Ақтау, 2018
Оқушылардың жас ерекшелігі

Белгілі бір шақтық кезеңге тән анатомиялық-
физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерді
әдетте жас ерекшеліктері деп атайды. Сондықтан
педагогика және психология балалардың жас
ерекшеліктеріндегі ширақтықты, өзгерімпаздықты
айқындайды, тәрбиеленушінің және қоршаған ортамен
жасайтын қарым-қатынастар жүйесіне тәуелді
болатынын атап көрсетеді.
Қазіргі заманғы ғылымда адамның жас
ерекшелігіне қарай оның даму кезеңдерін
төмендегідей бөледі:
Туғаннан
1 жасқа
дейінгі
бөбектік кезең 1 мен 3 жас
арасындағы
сәбилік 3 пен 7 жас
кезең; арасындағы
мектеп жасына
дейінгі кезең.
№ Кезеңдер Жас Сыныптар

1. Бастауыш оқушылар 6- 10 1-4

2. Орта (жеткіншек) 11-14-15 5-9

3. Жоғары 15-18 10-12
Мектеп гигиенасы
Жасқа байланысты физиология мен мектеп гигиенасының
маңызы- еліміздің болашақ азаматтарын қазақ халқының мүддесін
қорғай алатын білімді, өнерлі, еңбекқор, , жан-жақты дұрыс өсіп
дамыған балалар мен жастар етіп тәрбиелеу мен оқыту. Мектептің
орналасқан жер оқитын балалар санына байланысты 0,8 гектарға
дейін болады. Мектеп кешенінің құрылысы, жері қалалық және
ауылдық әкімшілік үкімімен бекітіледі де, мектепке арналған жерді
босату мерзімі шешіледі.
Мектеп кешені оқушылар тұратын үйден қалада 1-2 км, ауылда 3 км-
ден аспауы керек. Ауылдық жерде балалар алыс тұратын жағдайда
әкімшілік орындары оқушыларды таситын көлікпен қамтамасыз етеді.
Мектеп территориясы тұрғын үйлерден, балалардың денсаулығына
зиян келтіретін өндіріс, шулы, шаңды, түтіні көп мекемелерден, ірі
транспорт жолдарынан, су қоймаларынан, ойын-сауық орындарынан
аулақ, әрі жарығы мол, таза жерден орын алады. Мектеп жерінің 15 %
мектеп ғимаратына, 50 % өсімдіктер егу үшін, ал қалған жерін спорт,
демалыс, шаруашылық, тәжірибе алаңдарына пайдаланады.
Мектеп ғимараты ауланың түкпірінде, мектеп жерінің шетінде 15 м
қашықта салынады. Мектеп пен оның ауласы екпе ағаштармен
қоршалады.
Жасқа байланысты физиология мен гигиена балалар мен
жас өспірімдердің өсу-даму заңдылықтарын олардың
денесінің құрылысына, яғни анатомиялық ерекшеліктеріне
сай қарастырады. Барлық тірі организмдердің құрылысы
мен қызметі тығыз байланыста болады. Дененің,
оның мүшелерінің, ұлпаларының жеке клеткаларының
құрылысын білмей, олардың қызметін дұрыс анықтап білу
мүмкін емес. Сондықтан жасқа сай физиология мен мектеп
гигиенасыадам анатомиясы ның, гистологиясы мен
цитологиясының ғылыми жетістіктерін кеңінен
пайдаланады. Жасқа сай физиология негізінде анатомия
мен физиология ғылымдарының дамуына байланысты
пайда болған физиология ғылымының үлкен саласы.
Алғашқы зерттеулер нәтижелері ауру адамдарды емдеуге
байланысты алынған. Ал ауру балаларды дұрыс емдеу үшін
оның организмінің қалыпты құрылысы мен қызметін білу
керек, яғни жасына сай анатомиялық және физиологиялық
байқауларды қажет етеді. Сондықтан көне Греция мен рим
империясындағы тәуіптер мен дәрігерлер адам
организмінің құрылысына қоса оның қызметін де зерттей
бастаған.
Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы- гигиена ғылымының бір саласы .
Ол балалардың өсу кезіне,тәрбиеленуіне, өмір сүруіне,қоршаған ортаның
әсерін зерттеп,олардың денсаулығының жақсы болып,физикалық және
рухани жағынан жақсы дамып,жетілуі үшін шаралар ұсынады.
Біздің елімізде жастардың денсаулығына ,тәрбиесіне,білім алуына
мемлекет тарапынан көп көңіл бөлінген.Балаларға қызмет ететін
нысандарға;
a. Балабақшалар
b. Жалпы білім беретін мектептер
c. Мектеп-интернаттар
d. Кәсіби-техникалық училищелер
e. Балаларға арналған спорт мектептері
f. Пионерлер үйі және т.б
Балалар мен жасөспірімдер
денсаулық жағдайы және
дене дамуы
Балалық кезде шартты түрде үш негізгі кезеңге бөлуге
болады;

Туылғаннан Мектепке
Мектеп
3 жасқа дейінгі кезең
кезеңі -7-18
дейін-сәбилік 3-7 жас
жас аралығы
кезең аралығы
Қан оның құрылысы, құрамы,
қызметі, жүректің кұрылысы
Қан құрамы
1.Қанның құрамы, қан жасушалары. Эритроциттер
Қан (гр. haemo ;лат. sanguis — қан) — организмдегі ішкі сұйық ортаның бірі. Ол
қантамырларының тұйық жүйесін бойлай ағып, тасымалдау қызметін атқарады. Қан барлық
мүшелердің клеткаларына қоректік заттар мен оттегін жеткізеді және тіршілік әрекетінің
өнімдерін зәр шығару мүшелеріне тасымалдайды. Организмдегі биологиялық әрекетшіл
заттардың гуморальдық реттелу қызметі қанның қатысуымен іске асады. Қан организмнің
инфекциядан қорғаныш реякциясын
Ағзаның қамтамасыз
ішкі ортасына етеді.сұйықтығы,
қан, ұлпа
Қанның құрамы. Қан дәнекер лимфа жатады.
ұлпасының сұйық түрі. Ағзада болатын
қанның мөлшері адамның дене
салмағына байланысты 4,5-5 л. Қанның
құрамы — плазмадан{55%) және қан
жасушаларынан (45%) тұрады .Ересек
адам организмінде шамамен бес литр
қан болады. Қан — ағзадағы дәнекер
тканінің бір түрі. Оның негізгі бөлігі
клетка аралық сұйық зат — плазмадан
құралады. Плазмадан қан жасушалары
— эритроциттер мен лейкоциттер және
қан пластинкалары — тромбоциттер
болады. Тромбоциттер сүйектің кемік
майындағы клеткалардан түзіледі.
Олардың жетілуі, қорға жиналып,
•ОТТЕГІ ЖӘНЕ КӨМІРҚЫШҚЫЛ
ГАЗЫН ТАСЫМАЛДАЙДЫ.

•ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ,
ГОРМОНДАРДЫ ТАСЫМАЛДАЙДЫ.
Қанның қызметі •ЗАТ АЛМАСУ БАРЫСЫНДА
ТҮЗІЛГЕН ҚАЖЕТСІЗ ӨНІМДЕРДІ
АЛЫП КЕТЕДІ.

•ЖАСУШАЛАРДЫ БІР-БІРІМЕН
БАЙЛАНЫСТЫРАДЫ.

•ИММУНДЫҚ ЖАУАПТАРДА
ҚЫЗМЕТ ЕТЕДІ.

•ЖАСУШАЛАРДА ҚЫШҚЫЛДЫҢ
ЖӘНЕ СУ ДЕҢГЕЙІН ҚАЛЫПТА
ҰСТАЙДЫ.

•ҚАННЫҢ ҰЮЫНА ҚАТЫСАДЫ.
Жүректің құрылысы
Жүрекқалың жолақты
еттен тұратын төрт
қуысты, үлкендігі
адамның
жұдырығындай (250-
300г) жұмыр
ағза.Жүрек кеуде
қуысында екі өкпе
аралығының алдыңғы
жағында орналасқан, ірі
қан тамырларға ілініп
тұрады.Оның ұзындығы
12-15см, ені 8-11см,
ұзын бірлігі оңнан солға,
жоғарыдан төмен,
арттан алға қарай
бағытталған.
Жүрек ұшы кеуде қуысында
сол жақтағы V қабырғаға
тіреледі.Жүрек қуысын
бітеу перде екіге
бөледі.Оны оң жүрек, сол
жүрек деп бөледі.Әр жүрек
жүрекше мен қарыншадан
тұрады. Жүректе 4қуыс
бар:
2жүрекше,2қарынша.Жүре
кше мен қарынша арасында
атриовентрикулярлық тесік
болады.Тесікті жабатын екі
жақтаулы және үш
жақтаулы қақпақшалар
бар.Жүрек қабырғасы
3қабаттан тұрады:
Ішкі эндокард
Ортаңғы - миокард
Сыртқы - эпикард
Жүрек қабы - перикард
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Маңдай үлесіндегі қыртыста орналасқан, функциональды орталықтар

Жас кезеңдері

Қабырға Төс сүйегі

САЛАЛАРМЕНБАЙЛАНЫСЫ БАЙЛАНЫСЫ

Мүмкіндігі шектеулі балалармен психокоррекциялық жұмыс жасау маңызы

Сынып парталары

Жас кезеңдерге бөлу теориялары. Дағдарыстар

Еңбек физиологиясының негізі

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы

Балалар мен жасөспірімдерге гигиеналық тәрбие беру

Пәндер