Академик К. И. Скрябин ұсынған девастация туралы және академик Е. Н. Павловский ұсынған табиғи ошақты аурулар туралы ілімдер

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ

БӨЖ
Тақырыбы:Академик К.И. Скрябин ұсынған девастация туралы және
академик Е.Н. Павловский ұсынған табиғи ошақты
аурулар туралы ілімдер
Жоспар:
I.Кіріспе бөлім:
II.Негізгі бөлім:
1. К.И. Скрябиннің еңбегі
2. Е.Н. Павловский ұсынған табиғи ошақты аурулар туралы
ілім
III.Қорытынды бөлім
IV.Қолданылған әдебиеттер тізімі
«Девастация» деген атау (латынша -
dеvаstаtіо - жою). Бұл 1944 жылы К. И.
Скрябин үсынған адам мен пайдалы
жануарлардың ең қауіпті ішқүрттарын
емдік дауа шараларды пәрменді жүргізу
арқылы бірте-бірте жою туралы ілім.
СКРЯБИННІҢ ДЕВАСТАЦИЯ ҰҒЫМЫ

1947 ж. академик К. И. Скрябиннің «Адам мен жануарлардың
ішқүрты және тағы басқа аурулармен күрестегі девастация»
деген кітабы жарыққа шықты. Бұл кітабында ол
девастацияны дарығыш дауа әдістері қатарына санайды,
әдетте ол колда бар механикалық, химиялық, физикалық және
биологиялық әдістерді пай- даланып, қоздырғыштың барша
даму кезеңіне әсер етіп, қоздырғышты мүлдем қүрту
мақсатын көздеиді деп жазады.
Кейінірек «девастация» деген ұғымның ішқұрт ауруларынан
басқа да инвазиялық ауруларға қатысты екендігі айқындалды.
ДЕВАСТАЦИЯ ТҮРЛЕРІ
К. И. Скрябин девастацияны толық және бөлшекті түрлеріне
бөледі. Толық девастация деп, ол ішқұртгардың кейбір
түрлерін белгілі бір жерде толық жоюын айтса, бөлшекті
девастация деп, белгілі бір алқапта ішқұрт ауруларын мүлдем
жойып жібермей, олардың санын күрт төмендетуді айтады.
Толық девастацияның мысалы ретінде Өзбекстанда бұрын
тіркелген дракункулез (ришта) ауруының толық жойылғанын
айт>та болады. Оның қоздырғышы тері шелін мекендейтін ақ
жіп төрізді үзын қүрт. Бөлшек девастацияға да бірнеше мысал
келтіруге болады. Мы- салы, кейбір солтүстік аймақтарда
шошқа мен ірі қара малдың цистицеркозын бөлшектеп жою
іске асырылды.

Гельминтоздарды толық жою немесе оларды кұрт
азайту жұмыстары емдеу, сақтандыру және
девастациялау сияқты үш шараны тиянақты түрде
жүргізгенде ғана іске асырылады.
К. И. Скрябин өз ойын дамыта келе, емдеу,

сақтандыру шаралары мен девастацияны оқшаулап
жеке алуға болмайтындғын, ол үшеуінің бір-бірімен
байланыстығын айта келіп, олардың көздеген
мақсаты- жануарларды сауықтыру екендігін атап
көрсетті.
ДЕВАСТАЦИЯ МАҚСАТЫ
Девастация ем мен сауықтыру шараларының
құрамына енгенімен, оның арнайы мақсаты-
даму кезеңінің кез келген сатысындағы
қоздырғышты мүлдем жою.
Сондықтан девастация аурудан сақтандыруды
бір жағынан алыстан көздесе, екінші жағынан
ем шаралары құрамының бір бөлігі, сондай-ақ
тікелей сақтандыру шаралары болып
саналады.
ТРАНМИССИВТІК АУРУЛАР
Эволюциялық даму барысында қалыптасқан,
қоздырғыштары тасымалдаушылар аркылы
жүғатын ауруларды трансмиссивтік аурулар деп
атайды. Табиғатта ауру қоздырғыштарын
тасымал- дайтын кенелер мен жөндіктер. Табиғи
ошақтьшық иивазиялық, вирустық және індет
ауруларына төн. 1 рансмиссивтік аурулардың
табиғи ошағының биотикалық қүрамына
қоздырғыш, тасымалдаушы және донорлык мал
үштігі жатады. Олар белгілі бір географиялық
белдікке орналасқан биотоптың биоценоздық
мүшесі болып саналады.
ПАВЛОВСКИЙ АНЫҚТАМАСЫ
Тасымалданушы аурулардың табиғи ошақтылығына Е.Н.
Павловский мынадай анықтама береді: «тасымалданушы
аурулар- дың табиғи ошағы дегеніміз, бұл қоздырғыш
жөне оның арнайы тасымалдаушысы, онымен қоса
қоздырғышты сйктаушы мал өз ұрпақтарының ауысуына
қарамастан, шексіз үзақ уақыт табиғи жағдаида
сақталынып, өзінше дамитын құбылыс.
Табиғи ошақтың дамуы адамның қоршаған ортаға тиғізер
әсеріне байланысты болмайды, ол өткен эволюцияның
әсеріне және оның кәзірғі өтпелі кезеңіне байланысты
болмақ».
Табиғи ошақты аурулар
Табиғи ошақты аурулар міндетті (бұлардың қоздырғышын арнайы
тасымалдаушылар жүқтырады) және міндетсіз
тасымалданушылар болып бөлінеді. Бүлардың қоздырғышы
арнайы тасы- малдаушылармен қатар, қоректік заттар, су, топырақ
және қоршаған ортаның т.б. заттары арқылы жұғуы мүмкін.
Аурудың табиғи ошағында белгілі бір ауру шексіз үзақ уақыт бір
жануардан екінші жануарға көшіп, жердің шағын мағында
сақталынады.
Аурудың табиғи ошағының құрамына мыналар жатады: ауру
қоздырғышын тасымалдаушыжануарлар; ауру коздырғышын
сақтаушы, тасымалдаушы буынаяқтылар ауру қоздьфғышын
қабылдаушы сау жануарлар
Тасымалданушы аурулардың табиғи
ощақтылығы туралы ілімді Е.Н. Павловский
қарқұмда таралған лейшманиоз, Қиыр Шығыс
тайгасында кездескен энцефалит ауруларын
мысалға ала отырып қалыптастырған.
Лейшманиозбен Қарақұм табиғатында
құмтышқан мен сары шұнақ ауырады. Ал, осы
ауруды тасымалдаушы құмыты шыбындар
кеміргіштердің қанын сорып, олардан
лейшманияларды қабылдайды.
Табиғи ошақтылық көптеген инвазиялық
ауруларға тән. Мыса- лы, қойдың пысқырық
қүрты, қойдан басқа жануарларда, атап айтқанда
бүхар қошқарында, архарда кездеседі. Осы
бөгелектің табиғатта көп болуы, жайылымдағы
қойдың жаппай зақымдануына әкеп соғады.
Гельминтоздардың ішінде де табиғи ошақты
аурулар баршылық. Олар: трихннеллез,
альвеококкоз, дифиллоботриоз және т.б.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. М. Сабаншиев, Т. Сүлейменов, Ө. Қарамендин, Г.
Шабдарбаева, М. Жантөре Паразитология және жануарлардың
инвазиялық аурулары, Алматы 2003.
2. Ж.М. Есімбеков, М.М. Ысқақов, С.Т. Дүйсембаев
Жануарлардың инвазиялық ауруларын анықтау практикумы,
Алматы 2000ж.

Ұқсас жұмыстар

Трансмиссивтік ауру

Инвазиялық аурулар туралы түсінік

Жұқпалы аурулардың табиғи ошағы, құрылымы, түрлері және олардың шекарасын анықтау

Қоздырғыш тасымалдаушылардың мінездемесі

Топырақ биологиясы ілімінің пайда болуы

БИОЦЕНОЗ БИОГЕОЦЕНОЗ

Медициналық гельминтология

Кенелер, түрлері және жұқпалы аурулар

Қартаю типтері туралы Мечниковтің теориясы және қазіргі заманғы қартаю туралы теориялар

ҚАЗАҚ ЖҮЗДЕРІ ТУРАЛЫ

Пәндер