Нуклеин қышқылдары мен нуклеотидтердің құрылымы және қызметі

Нуклеотидтердің алмасуы

С. Сейфуллин атындағы

Қазақ агротехникалық университеті

Орындаған: 203 топ студенттері

Астана-2017 ж.

Нуклеин кышқылдары - пішіні жіп тәрізді жоғарғы молекулалы, ерітінділерінің тұтқырлығы жоғары қосылыс.

1869ж Австрия биохимігі Фридрих Мишер клетка ядросының құрамынан қышқылдық қасиеттері бар затты бөліп шығарды. Оны нуклеин қышқылы / латын сөзі «нуклеус» - ядро деп атады. Нуклеин қышқылдары - үлкен молекулалы қосылыстар, нуклеотид мономерлерінен тұратын биополимерлер болып келеді. Тірі клеткаларда нуклеин қышқылдарының екі түрі кездеседі - дезоксирибонуклеин /ДНК/ және рибонуклеин /РНК/. өте маңызды роль атқарады.

Мишер Иоганн Фридрих

(1844-1895) .

Адамның 23 жұп хромасомасында ДНҚ ұзындығы 1, 5 м, ал РНҚ-ң молекуласы өте қысқа, ұзындығы 0, 01 мм тең. ДНҚ негізгі бөлігі клетканың ядросында - хроматин негізінде аздаған мөлшері митохондрияда орналаскан. РНҚ жасуша- ның барлық жерінде кездеседі.

Нуклеин компоненттері

Қышқылдық - ДНҚ

Негіздік - ақуыздық

Нуклеин қышқылы- биополимер, мономері - нуклеотидтер.

Әрбір нуклеотид 3 бөліктен тұрады:

Азоттық негіз,

пентоздар - моносахарид,

Фосфор қышқылының қалдығы.

Нуклеин қышқылдары - нуклеотид полимерлерінен құралған:

1) дезоксирибонуклеин қышқылдары (ДНҚ), толық гидролизденгенде аденин, гуанин, цитозин, тимин, дезоксирибоза және фосфор қышқылын;

2) рибонуклеин қышқылы (РНҚ), толық гидролизденгенде аденин, гуанин, цитозин, урацил, рибоза және фосфор қышқылын береді.

Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) - тірі организмдердегі генетикалық ақпараттың ұрпақтан-ұрпаққа берілуін, сақталуын, дамуы мен қызметін қамтамасыз етуіне жауапты нуклеин қышқылы.

Рибонуклеин қышқылы (РНҚ) - жоғары молекулалық байланыс; нуклеин қышқылдарының типі.

ДНҚ

Белгілер

РНҚ

Жіпшелері

Ядрода

Орналасуы

Ядро мен цитоплазмада

ДНҚ-полимераза

Ферменті

РНК-полимераза

А, Т, Г, Ц

Нуклеотидтері

А, У, Г, Ц

Дезоксирибоза

Қанты

Рибоза

Генетикалық ақпаратты сақтап зат алмасу процестерін қадағалау

Қызметі

Генетикалық ақпаратты тасымалдау және нәруыз биосинтезі

РНҚ-ның ДНҚ-дан айырмашылығы

Нуклеин қышқылдарының бірінші реттік құрылымында 3'-5' фосфодиэфирлік байланыстағы мононуклеотидтерден тұрады, молекулаларының орналасуы түзу сызықты полимер.

ДНҚ-ның екінші реттік құрылымында молекула оралым спираль тәрізді тізбек құрады. ДНҚ -ның екіншілік құрылымында пуриндік негіз міндетті тҥрде белгілі бір пиримидиндік негізбен қосылады. Аденин - тимин, гуанин- цитозинмен (А-Т, Г-Ц)