Бюджеттік процесс және оны ұйымдастыру

Презентация қосу

Бюджеттік процесс және оны
ұйымдастыру
Бюджет жүйесі

Бюджет жүйесі - экономикалық қатынастар
мен заңдық нормаларға негізделген түрлі
денгейдегі бюджеттердің жиынтығы, сондай-ақ
оларды әзірлеу, қарау, бекіту, атқару және
атқарылуын бақылау үдерісі.
Бюджет жүйесінің негізгі кағидаттары
б/к қаражаттардың атаулық және нысаналық Толымдылық кағидаты мемлекеттік билік пен
сипаты қағидаты - б/к бағдарламалар әкімшілерінің басқару органдарының барлық кірістері мен
заңнамасын сақтап, қаражаттарды мемлекеттік шығыстарын бюджетке жинақтап,
органдардың стратегиялық жоспарларымен көзделген жұмылдырудың объективтік қажеттігін бейнелеп
нәтижелер көрсеткіштеріне кол жеткізуге бағыттау көрсетеді.
және пайдалану. Жауапкершілік қағидаты - қабылдаған
Сабақтастық қағидаты - өткен кезеңдерде бекітілген шешімдер үшін жауапкершілігін қамтамасыз
әлеуметтік-экономикалық даму, б/к мониторинг етуге бағытталған қажетті әкімшілік және
қорытындыларына, нәтижелерді бағалауға негізделген басқару шешімдерінін қабылдануы.
республикалық және жергілікті бюджеттерді Негізділік қағидаты - бюджет жобасына
жоспарлау. түсімдерді немесе шығыстарды кіріктіру
Тиімділік қағидаты - б/к қаражаттардың бекітілген қажеттігін айқындайтын нормативтік құқықтық
көлемін пайдаланып, ең үздік тура нәтижелерді негізге актілердің және басқа құжаттардың негізінде
алып, бюджеттерді әзірлеу, атқару немесе б/к бюджетті жоспарлау.
қаражаттардың аз көлемін пайдаланып тура нәтижеге Реалистік қағидаты - ең алдымен жеке қаржы
кол жеткізу. жоспарларын, тиісті деңгейдің бюджет жобасын
Бірлік қағидаты бюджет жүйесін ұйымдық- жасау үдерісінде кол жетеді.
экономикалық орталықтандырудың дәрежесін Уақтылық қиғидаты - республикалық және
білдіреді. Ол барлық деңгейдегі бюджеттердің іс- жергілікті бюджеттерге, ҚР-ның Ұлттық
эрекетіне, қаржылық қолдауға,ішінара қайта белудің қорының бақылау шотына түсімдерді есептеу
мақсатты және аумақтық бюджет қорларын жасауға және оларды Ұлттық банктегі Үкімет шотына
негізделген. аудару.
Бюджеттік жүйенің қаржылық
қатынастары
Мемлекеттің кәсіпорындармен орталықтандырылған ақша
қоры қалыптасу процесі жөнінде;
Мемлекеттің өндірістен тыс саласының мекемелерімен
бюджет тарапынан қаржыландыру жөнінде;
Мемлекеттің халықпен бюджет кірісін қалыптасу жәні әр
түрлі өтемақы төлеу мен әлеуметтік жәрдем жаса)
жөнінде;
Қаржы-банк жүйесінің мекемелері арасында (қаржы
министірлігі, ұлттық банк және т.Б.);
Мемлекеттің шетелдік мемлекеттермен.
Бюджет құрылысы
Бюджет құрылысы - бұл бюджет жүйесін құрудың қағидаттары,
оның буындарының өзара байланысының ұйымдық нысандары.
Бюджет жүйесінің құрамы елдің ұлттық-мемлекеттік құрылымымен
анықталады.

Мемлекет құрылымы
Федеративтік мемлекеттерде Унитарлы мемлекеттерде екі
бюджет жүйесі үш буыннан буынды бюджет жүйесі
тұрады: қолданылады:
•мемлекеттік бюджет немесе •орталық (республикалық)
федералдық бюджет немесе бюджет;
мемлекеттің орталық бюджеті;
•федерация мүшелерінің бюджеті; •жергілікті бюджеттер
•жергілікті бюджет.
Мемлекеттік бюджет
Мемлекеттік бюджет – мемлекеттің орталықтандырылған ақша
қорын жасау және оны ұдайы өндіріспен қоғамдық қажеттіліктерді
қанағаттандыру үшін пайдалану жолымен қоғамдық өнімнің құнын
бөлу және қайта бөлу процесінде мемлекет пен қоғам арасында
пайда болған экономикалық қатынастарды білдіреді. Қаржылық
қатынастардың жиынтығы мемлекеттік бюджеттің мәнін құрайды.

Мемлекеттік бюджеттің пайда Қаржылық қорлардың
болуы – мемлекеттің нақтылы, орталануы қорлардың
объективті қажеттіліктеріне үздіксіз айналымын
тікелей байланысты. қамтамасыз ету үшін қажет.

Мемлекеттік бюджет – ерекше Мемлекеттік бюджет – жеке
экономикалық нысан. Ол халық бөлініс саласы түрінде
шаруашылықтарының жеке әрекет етеді. Өйткені оның
салалары арасында пайда болған дамуы орталықтандырылған
құнды бөледі және қайта бөледі. ресурстарды қажет етеді.
Мемлекеттік бюджет функциялары

Мемлекеттік бюджет – бөлу және бақылау
функцияларын орындайды.

Бөлгіштік функция
қоғамдық өнімнің құнын
Бақылау функциясы –
өндіріс салаларында
бюджет қорларын бөлудің
ұлттық шаруашылық
сандық үйлесім табуын
секторларында, аумақтар,
қамтамасыз ету үшін
салалар және
қоғамдық өндірістің
шаруашылық субъектілер
дамуына ақша
арасында бөледі.
қаражаттарының дұрыс
Мемлекеттік бюджет
бөлінуін, жұмсалуын
арқылы Қазақстанда
анықтау үшін
жалпы қоғамдық өнімнің
қолданылады.
10%, ЖІӨ-нің 20%
бөлінеді.
Мемлекеттік бюджетте қоғамдағы барлық экономикалық
процестер бейнеленетіндіктен, сондай-ақ барлық негізгі қаржы
институттары – салықтар, мемлекеттің шығыстары, мемлекеттік
кредит, мемлекеттік қарыздар және т.б. өзінің шоғырланған
көрінісін табатындықтан бюджет мемлекеттің негізгі қаржы
жоспары ретінде сипатталады. Ол нақты кзеңге, әдетте, бір жылға
жасалынады, бюджеттің кірістерін, шығыстарын
орталықтандырылған қаржы ресурстарының шешуші бөлігінің
қозғалысын анықтайды. Бюджетті негізгі қаржы жоспары деп
мойындау оның ұлттық табысты қайта бөлудегі маңызды орнын,
қаржы жоспарларының жүйесіндегі басымдық жағдайын, сондай-
ақ қоғамдық ұдайы өндірістегі айрықша рөлін анықтайды.

Мемлекеттік бюджет – ұлттық табыс пен жалпы ішкі өнімді
қайта бөлудің негізгі құралы. Мемлекетік бюджеттің (шығыс
бөлігінің) көмегімен ұлттық табыстың 30%, жалпы ішкі өнімнің
20%, жалпы қоғамдық өнімнің 10% бөлінеді және қайта бөлінеді
Бюджеттi жоспарлау принциптерiне
келесілерді жатқызамыз:
сабақтастық принципi — бюджеттi алдыңғы кезеңде негiзге алынған
орта мерзiмдi фискалдық саясат бағыттарын сақтап, өткен және ағымдағы
қаржы жылдары бюджетiнiң атқарылу нәтижелерiн ескере отырып
жоспарлау;

басымдық принципi — бюджеттi алдағы орта мерзiмдi кезеңге арналған
әлеуметтiк-экономикалық дамудың басым бағыттарын сақтай отырып
жоспарлау;

негiздiлiк принципi — бюджеттi нормативтiк құқықтық актiлер және
бюджет жобасына белгiлi бiр түсiмдердi немесе шығыстарды енгiзу
қажеттiгiн айқындайтын басқа да құжаттар негiзiнде жоспарлау және
олардың көлемдерiнiң негiздiлiгi бюджеттi жоспарлаудың негiзгi
принциптерi болып табылады.
Орта мерзiмдi фискалдық саясат алдағы
үш жылдық кезеңге арналған салық-
бюджет саясатын, соның iшiнде:
мемлекеттiк, республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң болжамдық
көрсеткiштерiн;
бюджеттiк бағдарламалардың өткен кезеңнiң iшiнде iске асырылу
тиiмдiлiгiн бағалау нәтижелерiн;
бюджет қаражатын жұмсаудың басым бағыттарын;
республиканың немесе аймақтың әлеуметтiк-экономикалық дамуының
негiзгi бағыттарын iске асырудың тәсiлдерiн;
бюджетаралық қатынастардың даму бағыттарын;
мемлекеттiк және мемлекет кепiлдiк берген қарыз алу мен борыш
саласындағы саясатты;
ықтимал фискалдық тәуекелдердi айқындайтын құжат болып табылады .
Орта мерзiмдi фискалдық саясат

Орта мерзiмдi фискалдық саясат республиканың
немесе аймақтың орта мерзiмдi әлеуметтiк-
экономикалық даму жоспары негiзiнде, өткен
қаржы жылы бекiтiлген орта мерзiмдi фискалдық
саясат, мемлекеттiк, салалық (секторлық),
аймақтық бағдарламалар, өткен қаржы жылы
iшiнде бюджеттiң атқарылуын талдау мен бағалау
ескерiле отырып, оның негiзгi бағыттары жыл
сайын түзетiлiп үш жылдық кезеңге әзiрленедi.
Тиiстi қаржы жылына арналған республикалық
бюджет туралы заңның жобасын әзiрлеу бюджеттiк
жоспарлау жөнiндегi орталық уәкiлеттi орган
Республикалық бюджеттiк комиссия қабылдаған
шешiмдердiң негiзiнде алдағы қаржы жылына арналған
республикалық бюджет жобасының түпкiлiктi нұсқасын
жасап, оны Республикалық бюджеттiк комиссияның
қарауына енгiзедi. Алдағы қаржы жылына арналған
республикалық бюджет жобасының түпкiлiктi нұсқасын
қарау және айқындау жоспарланып отырған қаржы
жылының алдындағы жылдың 1 тамызынан
кешiктiрiлмей аяқталады.
Тиiстi қаржы жылына арналған
республикалық бюджет туралы заң
жобасының мәтiнiнде:
1) алдағы қаржы жылындағы республикалық бюджет кiрiстерiнiң, шығындарының,
операциялық сальдосының, таза бюджеттiк кредит беруiнiң, қаржы активтерiмен жүргiзiлетiн
операциялар бойынша сальдосының, тапшылығының (профицитiнiң), тапшылығын
қаржыландырудың (профициттi пайдаланудың) көлемдерi;
2) жалақының, зейнетақының, айлық есептiк көрсеткiштiң ең төменгi мөлшерi;
3) жергiлiктi бюджеттерден республикалық бюджетке бюджеттiк алып қоюлар көлемi;
4) республикалық бюджеттен жергiлiктi бюджеттерге берiлетiн бюджеттiк субвенциялар
көлемi;
5) Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң резервi мөлшерi;
6) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк кепiлдiктерi бойынша мiндеттемелердi орындау
сомасы;
7) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк кепiлдiктер беру лимитi;
8) үкiметтiк борыш лимитi;
9) басқа да ережелер болуға тиiс.

Ұқсас жұмыстар

Салықтар ұғымы мен әлеуметтік-экономикалық мәні

Белоруссия қаржысы

Бюджеттік бағдарламаларды келісуді жеңілдету

Қазақстан Республикасындағы бюджет жүйесі және оның экономикалық мәні

Экономиканы бюджеттік реттеу

КӘСІПОРЫННЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ИННОВАЦИЯЛЫҚ САЯСАТЫ

Бюджеттік бақылауды ұйымдастыру

Бюджеттік бақылау

Салықтық жоспарлау мен салықтық болжауды ұйымдастыру

Қаржы саласындағы мемлекеттік басқару мен жоспарлау

Пәндер