КӘСІПОРЫННЫҢ ЕҢБЕК РЕСУРСТАРЫ. ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРГЕ ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУ

Кәсіпорынның еңбек ресурстары. Қызметкерлерге еңбекақы төлеу.

Орындаған:

Ергеш Гулдана

Шахманова Жансая

Тарғынова Қызғалдақ

Кәсіпорынның еңбек ресурстары

Еңбек ресурсы - қызмет көрсету мен материалдық игілікті өндіру үшін физикалық және интеллектуалдық мүмкіншілігі бар мемлекет халқының жұмысқа қабілетті бөлігінен тұратын қоғамның негізгі өндірістік күші. Еңбек ресурсына жұмыс істеуге қабілетті, бірақ жұмыспен қамтылмаған және экономикаға қатысатын азаматтар жатады.

Еңбек қатынастары

Еңбек қатынастары - тараптардың әдетте жеке еңбек және ұжымдық шарттар негізінде белгілі бір еңбек қызметін жүзеге асыру жӛнінде туындайтын жұмыс беруші мен қызметкер арасындағы қатынастар.

Фирманың еңбек ресурстарының құрылымы

Қызметкерлердің санаттары

Қазіргі кезде кәсіпорнының қызметкерлері санаттарға, категорияларға бӛлінеді. Қызметкерлердің санаттары - негізгі қызметтегі қызметкерлердің міндеттеріне сәйкес бөлінетін топтары.

Қызметкерлер құрылымы

Қызметкерлер құрылымы деп солардың барлық санында жұмысшылардың, мамандардың, қызметкерлердің және басқа да санаттардың үлесін айтады. Қызметкерлер құрамында жұмысшылардың үлесі жоғары, 60% асады.

Нақты (жанды) еңбекті статистика әдістері бойынша зерттегенде оларды үш топқа бөледі:

Қызметкерлер құрамын талдау

Қызметкерлер, қызмет түріне, олардың өндірістік процесіне қатысуына байланысты өнеркәсіптік-өндірістік қызметкерлеріне немесе негізгі қызметтегі қызметкерлерге және кәсіпорын балансында тұрған өндірістік емес шаруашылықтар ұймдарының қызметкерлеріне немесе негізгі қызметке жатпайтын қызметтегі қызметкерлерге ажыратылады.

Кәсіпорын штатында есептелінетін қызметкерлердің жалпы санын (тізімдік құрамы) өндірістік процесті орындау үшін керекті қызметкерлер санына (жұмысқа келетін құрам) қатынасты тізімдік санына келтіру коэффициенті деп атайды. Тізімдік санына келтіру коэффициенті (КТ) немесе тізімдік құрамының коэффициенті былай есептеледі:

КТ = ТА/ТТ,

Жұмыс уақыты және оны пайдалану

Қызметкерлер және еңбек шарттарының талаптарына сәйкес еңбек міндеттерін орындауға міндетті уақыт жұмыс уақыты болып табылады. Қазақстан Республикасында жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауға тиіс. Ауыр дене жұмыстарында істейтін қызметкерлері үшін жұмыс уақытының ұзақтығы аптасына 36 сағаттан аспайтын болып белгіленген.

Жұмыс уақытын пайдалану дәрежесін білу үшін мына әдістер пайдаланады:

Қызметкерлерге еңбекақы төлеу

Әр кәсіпкер өнім өндіру сапасына, нақты технологиялық процесіне, басқару деңгейіне, өткізу рыногіне, сұраныс көлеміне ең жоғары дәрежеге сәйкес келетін еңбекке ақы төлеу жүйесін таңдайды. Еңбекақы нысандары болып тарифтік жүйе, келісім шарт және тарифсіз жүйелер саналады.

Тарифтік жүйе

Тарифтік жүйенің негізгі элементтері болып мыналар саналады: тарифтік-біліктілік анықтамалығы, бірінші разрядтың тарифтік мӛлшері, тарифтік тор, тарифтік мӛлшерлемелер мен қызметақыларға қосымша тӛлемдер мен үстемелері.

Тарифсіз жүйе

Еңбекақы төлеудің тарифсіз жүйесінде қызметкерлердің табыстары ұжым жұмысының соңғы нәтижелеріне толықтай тәуелді. Тарифсіз жүйе еңбекақы қорындағы барлық ұжымның тапқан табысындағы өзінің үлесін көрсетеді