Қазақстандағы когнитивтік лингвистиканың бағыт-бағдары концептерге талдау жасаған зерттеулердің үшінші тобы

Абылай хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар

және Әлем Тілдері Университеті

Қазақстандағы когнитивтік лингвистиканың бағыт-бағдары: Концептерге талдау жасаған зерттеулердің үшінші тобы

Аударма және филология факультеті

306 топ студенттері:

Кадырбаева Айжамал, Болатова Мадина

Ракымгалиева Айдана, Абдиева Айя

Ғалым З. Қ. Ахметжанованың пайымдауынша, салғастырмалы концептология Кеңес заманында етек жайған салғастырмалы тіл білімінің жалғасы іспеттес. Зерттеуші бұл топтағы зерттеуге қазақ және француз тілдеріндегі «өзім»-«өзге» концептерінің ерекшеліктерін көрсеткен зерттеуді атайды.

«Уақыт» концептісі. Бұл концептіні құрауға күрделі атаулар қазақи танымның, ұлттың

болмыс-тың, әлеуметтік-экономикалық тұрмыстың, рухани мәдениеттің ерекшеліктерін кӛрсететін

мынадай күрделі атаулар қатысады: он екі сәт, үш бунақ, бес қонақ және т. б.

1. Он екі сәт - «ұзақ мерзім» дегенді білдіреді, яғни күрделі сөз үстірт мағынада

қолданылса, он екі сәт сөзінің байырғы нақты мағынасын екінің бірі біле бермейді, сондықтан

оның шын мәніде білдірген тілдің мағынасы астырт мағынаға жатады.

2. Үш бунақ. Қазақтарда және түркі халықтары үшін бір жылды үшке бөліп қарастырумен

туындаған уақыт ұғымы. Бұл шаруашылыққа байланысты туындаған ұғым.

3. Бесқонақ. Жаз бен күз мезгілі арасында болатын ызғырық, суық күн. Бес күндік пәни - шектеулі ғұмыр дегенді білдіреді. Бір жағынан бұл күрделі атау «дін» концептісіне «діни уақыт» өлшемі ұғымына

да келеді.