Көшеттік әдіс

ТАҚЫРЫБЫ: Көшеттік әдіс

Алматы 2017

Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті

Казахский Национальный Аграрный Университет

Жеміс-көкөніс және Экология кафедрасы

Кіріспе

Негізгі бөлім

2. 1. Көшеттік әдістің артықшылықтары мен кемшіліктері

2. 2. Көшет қажеттілігі және өсіруге арналған аудан

2. 3. Көшет өсіруге арналған топырақ

2. 4. Тұқымды себу алдында дайындау

3. Қорытынды

4. Пайдаланылған әдебиеттер

Жоспар

Кіріспе

Көшеттік әдіс - көкөніс шаруашылығының негізі. Көкөніс дақылдары алып жатқан ашық танаптағы шамамен алғандағы жарты ауданда және қорғалған топырақ ауданында өсірілетін көкөністердің 90% көшеттік әдіспен өсіріледі.

Көшет өсіру - көкөніс шаруашылылығындағы еңбекті ең көп талап ететін және қымбатқа түсетін үрдістердің бірі: көкөністердің өзіндік құнындағы көшетке жұмсалатын шығынның үлес салмағы 35-40%-ға жетеді.

Негізгі бөлім

Көшет алдын ала дайындалған субстраттарда немесе қоректік кубтарда (құмыраларда) тікелей өсіріледі. Құмырасыз көшеттер құмыралы көшеттерге қарағанда қаражат пен еңбек шығынын аз қажет етеді. Бірақ құмыралы көшеттердің даму жағынан озуы ұзаққа барады, бұл ерте өнім алуда өте маңызды рөл атқарады.

Көшеттік әдіспен өсірудің артықшылығы

Көшетсіз отырғызуға қарағанда ерте өнім алу;

Жеміс беру кезеңінің ұзақтығы;

Жылу сүйгіш өсімдіктерді солтүстік аймақтарда өсіру мүмкіндігі;

Тұқым аз мөлшерде жұмсалады;

Үлкен жер ауданын қажет етпейді;

Көшеттік әдіспен өсірудің кемшіліктері

Қорғалған топырақты дайындауға арналған құралдарға кетітін, көшетті тасымалдауға және отырғызуға арналған материалдық және еңбек шығынан талап етеді.

Көшеттік және көшетсіз әдістерді салыстыру

Көрсеткіш

Өсіру әдісі

Көшеттік

Көшетсіз

Өсіру кезінде қажет ететін жер ауданы

Аз

10-100 есеге дейін көп

1 га жерге кететін тұқым мөлшері

Аз

2-7 есе көп

Вегетацияның екінші кезеңінде қолайсыз жағдайларға төтеп беру қабілеті

Төмен

Жоғары

Өнім жинау уақыты

Ерте

7-30 күннен кейін

Өнімнің мөлшері

Жоғары

Салыстырмалы түрде аз

Өнімнің сапасы

Жақсы күтім болған жағдайда сапалы өнім береді

Еңбек шығыны

Жоғары

Өнімнен түсетін пайда

Жоғары, ерте өнім алуға байланысты

Салыстырмалы түрде аз

Көкөніс шаруашылығының индустриалды негізге ауысуы көшет өсіру шараларын арнайы кешендерге шоғырландыруды талап етеді. Көшеттерді көшеттіктерде және пленкалы типтегі пленкалы жаппаларда өсіруге болады.

Көшет қажеттілігі және өсіруге арналған аудан

Көшет

Көшет өсіру тәсілі

Отырғызу тәсілі

Көшет жасы

Қоректік ауданы, см

Жапырақ саны, дана

Көшет биіктігі, см

1м2 пайдалы алаңнан алынатын көшет шығымы, дана

Жалпы

Жарамды, 80%-

Ерте капуста

Құмыралы сиретіп

Екпе көшет, көшет

50-55

3х1, 5

6х6

7х7

6-6

3-4

18-20

2200

270

238

1760

216

190

Құмырасыз сиретіп

Екпе көшет, көшет

45-50

3х1, 5

6х6

5х5

4-5

3-4

18-20

16-18

2200

270

400

1760

216

320

Орташа пісетін капуста

Құмырасыз сиретпей

Екпе көшет, көшет

35-40

5х5

5х4

03. 04. 14

16-18

400

500

320

400

Ерте қызанақ

Құмыралы сиретіп

Екпе көшет, көшет

60-65

3х1, 5

7х7

4-5

20-22

2200

270

1760

163

Құмырасыз сиретіп

Екпе көшет, көшет

20-50

3х1, 5

6х6

4-5

20-22

2200

270

1760

216

Жаппай отырғызылатын қызанақ

Құмырасыз сиретіп

Көшет

40-45

5х5

5х4

16-20

14-16

400

500

320

400

Ашық танапқа арналған пленкалы жылыжайлардағы көшеттің негізгі сапа көрсеткіштері

Көшетті дайындау мен оны ашық танапқа отырғызу мерзімдері дақылдың биологиялық ерекшеліктері, аймақтың климаттық жағдайлары және өнім түсе бастаудың жоспарлы тапсырмасы бойынша анықталады. Көшет қажеттілігі және оны өсіруге арналған аудан өсімдіктің ашық танаптағыауданы мен отырғызу үлгісіне және қорғалған топырақтың бір өлшемінен алынған топырақ шығынына байланысты болады.

Өсірілетін аймақ, дақыл түрі, себу мерзімдері, құрылыс типіне қарай көшетті құмырада немесе құмырасыз, екпе көшеттерін сиретіп отырғызу немесе сиретпей, сонымен қатар ағаш үгіндісінен жасалған субстраттарда өсіреді.

Құмыралы көшеттерді өсіру үшін пластмассалы құмыралар, арнайы станоктарда жасалған шымтезекті-қарашірікті және қарашірікті-топырақты құмыралар, пленкалы қапшықтар, шымтезекті тақта, шымтезекті блоктар, ағаш үгіндісінен жасалған субстраттар пайдаланылады

Көшет өсіруге арналған топырақ

Көшет отырғызуға арналған топырақтың бойындағы қуыстық 60% және тығыздық 1 г/см3 болуы тиіс. Мұндай қуыстылық пен тығыздыққа қол жеткізу үшін, табиғи сазды ауыр топыраққа 10% құм және 30% қарашірік қосады. Қоректік қабат 12см-ден 18 см дейін болады.