Цитрус дақылдарының карантинді зиянкестері

Презентация қосу

Тақырыбы: Цитрус
дақылдарының
карантинді
зиянкестері
ЖОСПАР:
1.Кіріспе
2.Негізгі бөлім
a) Цитрус аққанаты
b) Цитрустық ұнтақты сымыр
c) Цитрустық күйе
d) Цитрус дақылдарының
бактериалды рагі

3.Қорытынды
Цитрус аққанаты
-Dialeurodes Citri Ashm
Теңқанаттылар (Homoptera) отрядының аққанатылар
(Aleyrodidae)тұқымдасына жатады.
Денесінің ұзындығы 1,6-2мм, мұртшалары 7бунақты,
табаны екі бунақты, денесі ашық сары түсті болады. Екі жұп
қанаттары ақ түсті,тыныштыққа денесін жауып тұрады.
Ұрғашыларының құрсағы қанаттарынан едәуір қысқа, еркектері
ұрғашыларынан біршама кіші, құрсағының ұшы жіңішке және
ұзын.
Жұмыртқасының ұзындығы 0,24-0,32мм, эллипс пішінді,
алғашында құлпырған көкшіл түсті, кейін сарғыштанады.
Жұмыртқасы сағағымен субстратқа орнығады.
Бір жастағы дернәсілі кезбе, ұзындығы 0,21-0,34мм, ашық
сарғыш,сопақ, денесі ұсақ түкті келеді. Көздері акшық қызыл,
мұртшалары екі бунақты, аяқтары үш жұп. Екі жастағы
дернәсілдің ұзындығы 0,57-0,66мм, сопақ жіңішке, жалпақ,
жапырақтың жасыл реңінде мөлдір болып анық байқалмайды,
аяқтары жоқ. Үш жастағы дернәсілдің ұзындығы 0,91-1,1мм,
екі жастағы дернәсілге ұқсас.
Цитрус аққанатының отаны оңтүстік шығыс
Азия (Қытай,Үндістан), Еуропа,Америкада кең
таралған. Цитрус аққанаты Қазақстанда сыртқы
карантиндік нысанға жатады, бірақ көршілес ТМД
елдерінде кездеседі (Ресей,Азербайжан,Гүрстан).
Әсіресе көшеттік өсімдіктермен барлық даму
фазасында таралады. Карантиндік бақылауда
жапырақтарда, демістерде, цитрус көшеттерінде
кездеседі. Дернәсілдері мәңгі жасыл өсімдіктер
жапырақтарында қыстайды. Жазғы ұрпақтары 3-4
апта бойы ұшады. Жұмыртқаларын жас
жапырақтардың астыңғы бетіне салады. Әрбір
жапырақта бірнеше мыңдаған жұмыртқа кездесуі
мүмкін. Эмбриональды дамуы 10-15 күнге
созылады. Дернәсілдер жаз кезінде бір айда дамып
жетіледі. Ресейде 3,Қытайда 6 ұрпақ береді.
Зиянкестің дамуын жоғары температура және
ауаның ылғалдылығы 80-85% болуы қажет. Цитрус
аққанаты көп қоректі. Ол мандарин,
лимон,апельсин, алмұрт зақымдайды. Дернәсілдер
жапырақты сорады, нәтижесінде жапырақ сарғайып,
ширатылады және оларды бөлінген қантты заттар
қаптайды. Мұндай жапырақтар саңырауқұлақ
ауруларына шалдығады.
Цитрустық ұнтақты сымыр
-Pseudococcus gahani green
(Homoptera) (Pseudocicidae) тұқымдасына жатады.
Цитрустық ұнтақты сымырдың отаны Австарлия деп
олжанады. Қазіргі кезде Еуропа,Азия,Африка,Америкада
ең таралған. Қазақстанда кездеспеген сыртқы карантиндік
нысанға жатады.
Ұрғашы сымырдың ұзындығы 4,5мм дейін,денесі
опақ, ашық таңқурай түсті қызыл, үстін ақ ұнтақ тәрізді
алауыз қаптаған. Жотасында салалы 4жұқалау балауызды
жолдар байқалады. Онда осы түрге тән ақ төртбұрыш
ақтар көрінеді. Денесінің жиектерінде 17жұп жуан
алауызды жіптері болады, еркек сымырлар қанатты келеді.
Жұмыртқаларының ұзындығы 0,38мм, ені 0,25мм
опақ,тегіс, қоңырлау, күңгірт сары реңді. Дернәсілдері
рғашыларынан тек көлемі жағынан ғана ажыратылады. 1-
жастағы дернәсілдері және ұрғашы сымыр ағаш діңінің
жапырақшаларында, бұтақтарында, топырақ кесектерінің
стында және топырақ бетіне түскен жапырақтардың
расында қыстайды. Сәуірдің аяғында олар жас жапырақтар
мен өркендерге ауады да, онда қоректене бастайды.
Өсімталдығы 1000 жұмыртқа, 1-3 аптаға созылады. Кезбе
ернәсілдер ағаш бойына таралып, жапырақтарға,
жемістерге орнығады. ТМД аумағында 3сымыр ұрпақ
ереді.
Көп қоректі
зиянкес. Цитрус
сымыры сияқты
ағаштар мен шөптесін
өсімдіктрді де
зақымдайды.
Дернәсілдері мен
ұрғашы сымырлар
жапырақтарды,
жемістерді,
бұтақтарды және
өркендерді сорады,
өсімдік әлсірейді,
қабық жарылады да
жемістер жерге түседі.
Зақымдалған
өсімдіктерді күйе
саңырауқұлақтар
қаптайды.
Цитрустық күйе – Phyllocnistis citrella stainton

Қабыршаққанаттылар (Lepidoptera)
отрядының шырын сорғыштар
(Phyllocnistidae) тұқымдасына жатады.
Күйе көбелектің қанаттарының өрісі 4-
5мм, ақ күміс түсті, жіңішке және үшкір.
Жұмыртқасының ұзындығы 0,27мм
дөңгелек, жалпиған ақ мөлдір келеді.
Жұлдызқұртының ұзындығы 3-6мм дейін,
жасыл сұр,ұшына қарай үшкір. Басының
көпшілік бөлігі сары,басқасы қызыл сары
түсті. Көкірегенің алдыңғы 2 бунағы түзу
бұрышты. Қуыршағы сары, кейін күңгірт
қоңыр,ұршық тәрізді, кремастерінде 4
тікенегі болады. Азия,
Америка,Австралияда кең таралған.
Қазақстанда кездеспеген сыртқы
карантиндік нысанға жатады.
Отырғызылған және телу
материалдарымен таралады.
Цитрус күйесі жылына 6-7 кейде
10 ұрпақ береді. Жұмыртқсаларын
цитрус дақтарының бүршігінде
немесе жапырақтарының үстіңгі
бетінің орталық жүйкелеріне
салады, өсімталдығы 200жұмыртқа.
Эмбрионалдық дамуытоғыз күнге
жапарыққа енеді. Оның дамуы 10-
20күнге созылады. Жұлдызқұрт
дамып жетілгеннен кейін құндақты
піллә ішінде жапырақ жиегінде
қуыршаққа айналады. Жас өркеннің
сүрегі зақымдалады.
Қытай,Жапония,Шри Ланка
елдерінде аса қауіпті зиянкестер
қатарына жатады. Көшеттіктерінде
және жас цитрус плантацияларында
зиянкес өсімдіктерді түгелдей жоюы
мүмкін.
Цитрус дақылдарының
бактериалды рагі
Ауру қоздырғышы –Xanthomonas citri (Hasse)
Dowson псеудомондтар (Pseudomonaceae)
тұқымадсына жататын бактерия.
Азия мен Америка, Австраляида кең тараған,
Қазақстанда кездеспеге сыртқы нысанға жатады.
Өсімдіктің барлық мүшелерінде ісікті пайда
болады. Жапырақтардың астыңғы бетінде ұсақ
майлы,сулы дақтар байқалады. Олар ашық ұлпалар
реңімен қоршалады, жасушалары жетіліп,
эпидермисті жарады да сыртқа шығып жұмсақ
ұлпа құрылысына ұқсас күйде жарылып, жиектері
көтеріңкі кратер тәрізді ойыс түзеді. Дақтардың
диаметрі 3-4 мм жетеді. Жайылған ашық рең бұл
ауруды басқа цитрус ауруларынан айыруға
мүмкіндік береді. Бұтақтардағы дақтарда
жапырақтағы сияқты,бірақ одан ірі болып 15см
дейін жетед де, сабақты және бұтақтарды
айналдыра орайды. Қатты залалданған жас
өркендер қурайды. Бактериялар қозғалмалы қысқа
бір полярлы өскінді таяқша түрінде, олар дара,
жұп немесе тізбекті болады.
Көлемі 0,5-0,75x1,5-2мкм.
Аэробтылар спора түзбейді., етті
пептонды агардағы тобы дөңгелек,
сабанды сары түсті,жылтыр жиектері
көтеріңкі келеді.
Ауру қоздырғыштың сақталу
көздеріне плантациядағы
залалданған үлкен ағаштар жатады.
Жапырақ түскеннен кейін бактериялар
залалданған бұтақтарда сақталады.
Бактериялар залалданып өлі өсімдік
мүшелерінде ұзақ уақыт сақталады.
Жұқпа топырақта сақталмайды, онда
топырақ микроспорасымен жойылады.
Цитрус рагының қоздырғышы бір
елден басқа елдерге және жаңа
аудандарға көшеттік, телу
материалдарымен таралады. Тек
жапондық апельсиннің C.nobilis, тағы
мандариннің C.nobilis deiiciosa
сорттары мүлде залалданбайды.
ы н ы
рл а р
На за ет !!!
р а хм
зға

Ұқсас жұмыстар

Жұмыртқасының ұзындығы

Цитрус дақылдарының карантинді зиянкестері мен аурулары

Цитрус дақылдарының негізгі зиянкестері мен ауруларының түрлері

Жеміс ағаштарының карантинді зиянкестері мен аурулары

Өсімдік карантинінің даму тарихы. Қазақстан Республикасының өсімдік карантині

Өсімдік карантинінің даму тарихы

Арамшөптер

Жеміс жидек дақылдарының зиянкестері мен аурулары

Мақтаның карантинді аурулары

ҚР облыстарының фитосанитария карантиндерінің жағдайы

Пәндер