Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы

Презентация қосу

Кеңестік Социалистік Республикалар
Одағы

Орындаған:Калыбаев Бекболат Ержанулы
Тексерген:
(Кеңес Одағы, КСРО) — Еуропада және Азияда 1922 жылдан
1991 жылға дейiн өмір сүрген мемлекет. КСРО Еуразияның
1/6 бөлiгiнде орналасты және 1917 жылдан дейін Ресейлiк
империя Финляндия, Поляк патшалығының бөлiгiнсiз
орналасатын және (Карстың жерi, қазіргі Түркия) кейбiр
басқа аумақтағы әлемiнiң елдері арасында орналасқан
ауданы бойынша өте iрi болды.
1977 жылғы Конституцияға сәйкес, КСРО бiртұтас одақ,
көп ұлтты және социалистiк мемлекет болып жарияланды.
Ауғанстанмен, Венгриямен, Иранмен, Қытаймен, (1948
жылдың 9 қыркүйегiнен) Солтүстік Кореямен, Моңғол
елмен, Норвегиямен, Польшамен, Румыниямен, Түркиямен,
Финляндиямен, Чехословакиямен және тек қана теңiздегi
АҚШ-тан, Швециямен және Жапониямен КСРО-ның Екiншi
дүниежүзілік соғысынан кейiн жаяу шекарасы болды. КСРО
Ресей КФСР, Украин КСР, Беларусь КСР және Закавказ СФСР
бiрiгуі жолымен 1922 жылдың 30 желтоқсанында құрылды.
Конституциясы бойынша егемендi мемлекет болып табылған (әртүрлi жылдарда 4-пен 16-мен аралығындағы) одақтас
республикалардан тұрды; әрбiр одақтас республиканың одақтан еркiн бөлiнiп шығу мүмкіндігі сақталынды. Одақтас республика
шет мемлекеттермен қатынасқа шығып, келiсiм-шарттарымен тұжырымдап және дипломаттық және консулдық өкiлдермен ауысып,
халықаралық ұйымдардың қызметiне қатысуға құқығы болды. КСРО-мен қатар Біріккен Ұлттар Ұйымының 50 ел-
негiздеушiлерiнiң арасында Беларусь КСР және Украина КСР-лері қатар дауыс құқығына ие болды.
Екiншi дүниежүзілік соғысынан кейiн АҚШ-тан кейінгі екінші жоғарғы держава болды. Кеңес одағы Социализмнің дүниежүзілік
жүйесiнде үстем болды, сонымен бiрге Біріккен Ұлттар Ұйымының қауiпсiздiк кеңесінің тұрақты мүшесі болды.
КСРО-ның ыдырауы орталық одақтық өкiмет және одақтас республикалардың жоғарғы кеңестері, президенттері орындарына жаңа
сайланған өкiмет өкiлдерінiң арасындағы өткiр қарсы тұрумен бейнелендi. Республикалық жоғарғы кеңестер 1989—1990 жылдары
барлығы бірдей мемлекеттiк егемендiк туралы декларацияларын қабылдап, кейбiреулері - тәуелсiздiк декларациясын жариялады.
КСРО-ның 15 республикасының 9-ында 1991 жылдың 17 наурызында азаматтардың үштен екiсi жаңартылған одақтың сақталуын
шешу мақсатында Бүкiлодақтық референдум жүргiзiлдi. Бірақ орталық өкiметке ахуалды тұрақтандырудың сәтi түспедi.
Сәтi түспеген мемлекеттiк төңкерiске Прибалтика республикаларының тәуелсiздiгiнiң ресми мойындауы ердi.
Украина тәуелсiздiгi жарияланған Бүкiл Украиналық референдумнан кейiн КСРО-ны сақтау мүмкiн емес болды. Беларуссия,
Украина және Ресей Федерациясы 1991 жылдың 8 желтоқсан күні қол қойған Тәуелсiз мемлекеттердiң достастығын құру туралы
келiсiмде мәлiмдеген. КСРО ресми түрде 1991 жылдың 26 желтоқсанында өмір сүруін тоқтатты. КСРО-ның барлық халықаралық-
құқықтары, халықаралық қатынастары мен шет елдердегі мүліктері мен ақша капиталына Ресей Федерациясы мұрагер ретінде
мойындалып, БҰҰ қауiпсiздiк кеңесiнің тұрақты мүшесі ретіндегі оның орнына ие болды.
Кеңес Одағы, Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы, КСРО –
бұрынғы Ресей империясы аумағының шегінде 1922 – 91 ж. болған мемлекет
атауы. 1917 жылғы Қазан төңкерісі нәтижесінде коммунистер
(большевиктер) мемл. билікті өз қолдарына алған соң, бұрынғы Ресей
империясы құрамындағы неғұрлым дамыған ұлттық құрылымдар
(Польша, Финляндия, Балтық теңізі жағалауы елдері) дербес мемлекет
болып бөлініп шықты. 1918 ж. қаңтарда өткен Жұмысшы, солдат және
шаруа кеңестерінің (бұдан әрі кеңестер деп аталады) біріккен съезінде
“Еңбекші және қаналған халықтардың декларациясы” жарияланды.
Езілген ұлттарға өз республикаларын құруға мүмкіндік берілді. 1918 ж. 4 –
10 шілдедегі Кеңестердің 5-Бүкілресей съезінде Ресей Кеңестік Федеративтік
Социалистік Республикасының (РКФСР) тұңғыш Конституциясы
қабылданды. 1919 ж. наурызда мемл. билік басындағы Ресей Коммунистік
(большевиктер) партиясының РК(б)П жаңа бағдарламасы қабылданып,
елде социализм орнату жолдары белгіленді. Бағдарламаға сәйкес ішкі және
сыртқы контрреволюциямен күресу үшін 1919 ж. маусымда Ресей, Украина,
Белоруссиядағы кеңестер билігін (қ. Кеңес өкіметі) жақтайтын мемл.
органдардың әскери, саяси, шаруашылық одағы қалыптасты. 1918 ж. 30
сәуірде Түркістан автономиялық кеңестік социалистік республикасы
(Түркістан АКСР-і), 1920 ж. 26 сәуірде Хорезм халық кеңестік республикасы,
1920 ж. 8 қазанда Бұхар халық кеңестік республикасы, 1920 ж. 4 қазанда
Қазақ автономиялық кеңестік социалистік республикасы (Қазақ АКСР-і)
құрылды.
Социалистік Республикалар Одағын (КСРО немесе Кеңес Одағы) құру жөнінде Декларация қабылдады.
Декларацияда КСРО-ға кіру теңқұқылық пен еріктілік негізінде жүзеге асырылады және Одақтан өз еркімен шығу
құқы сақталады, әрі басқа да жаңадан құрылған республикалар одаққа өз еркімен кіре алады деп көрсетілді. Съезд
КСРО-ны құру жөніндегі келісімшартты бекітті. Одақтың жоғарғы органын – КСРО Орталық Атқару Комитетін
сайлады. ОАК-нің тең төрағалары болып М.И. Калинин, Г.И. Петровский, Н.Н. Нариманов, А.Г. Червяков сайланды.
ОАК-нің 2-сессиясында Кеңес Одағының үкіметі – В.И.Ленин бастаған КСРО Халық Комиссарлар Кеңесі құрылды.
1924 ж. 31 қаңтарда 2-Кеңестер съезі КСРО-ның алғашқы
Конституциясын бекітті. 20 ғ-дың 20-жылдарының бас
кезінен бастап, әсіресе, Ленин қайтыс болғаннан кейін,
Кеңес Одағында билік үшін талас-тартыс басталды. Бұл
күресте И.В.Сталин жеңіске жетті де, елде өзінің
авторитарлық жеке билігін орната бастады. 1925 ж.
Өзбекстан Кеңестік Социалистік Республикасы (Өзбек
КСР-і), Түрікменстан Кеңестік Социалистік
Республикасы (Түрікмен КСР-і), құрылды. 20 ғ-дың 20-
жылдарының ортасынан бастап Кеңес Одағы жаңа
экономикалық саясаттан бас тартып, елді күшпен
индустриализациялау және ауыл шаруашылығын
күшпен ұжымдастыру саясатын жүргізді. Коммунистік
партия мемлекеттік билікті толық қолына алды. Елде
қатты орталықтандырылған әрі милитаризацияланған
тоталитарлық режим орнады. Бұл жүйе елді жедел түрде
модернизациялауға және басқа мемлекеттердегі рев.
қозғалыстарды қолдауға қызмет етті. Ауыл
шаруашылығында шаруаларды зорлықпен ұжымдастыру
және ұсақ меншік иелерін (кулактарды, орта
шаруаларды, ауыл байларын, т.б.) тәркілеу халықты
жаппай ашаршылыққа ұшыратты. Оған қоса зорлықпен
отырықшыландырылған қазақ шаруалары айрықша
қатты шығынға ұшырады (қ. Көшпелі және жартылай
көшпелі қазақ шаруаларын отырықшыландыру).
1991 ж. желтоқсанда Минск қаласында
КСРО-ның бастапқы құрылтайшылары
болған одақтас республикалар Беларусь,
Ресей, Украина басшылары өздерінің КСРО-
ны тарататындықтарын жариялады (қ.
Беловеж келісімі). Сөйтіп, КСРО өзінің өмір
сүруін тоқтатты. 1991 ж. 21 желтоқсанда
бұрынғы КСРО республикалары Армения,
Әзірбайжан, Беларусь, Қазақстан,
Қырғызстан, Тәжікстан, Түркменстан,
Өзбекстан, Украина Алматы қаласында
өздерінің Тәуелсіз мемлекеттер Достастығын
құратындықтары жөніндегі декларацияға қол
қойды.
Назарларыңызға
Рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Кеңес Одағының ыдырауы

ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ДӘСТҮРЛІ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

Туған күні

Тауарларды сатып алу және сату

М. С. Горбачев реформасы тұсындағы Қазақстан (1985–1991 жж. )

Қазақтан шыққан батыр

ҚР Тәуелсіздігі туралы Конституциялық заңының қабылдануының тарихи – құқықтық алғышарттары

Ленин съезді дайындауға тек Искра мен Зарядағы мақалаларымен ғана емес, 1901 жылдың жазынан бастап

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ТӘУЕЛСІЗДІГІ

МӘНШҮК МӘМЕТОВА

Пәндер