Күннің зениттік қашықтығы бойынша ендікті анықтау

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

География және табиғатты пайдалану факультеті

Картография және геоинформатика кафедрасы

Тақырыбы: Дәріс № 13. Күннің зениттік қашықтығы бойынша ендікті анықтау

Орындаған: Құдайберген С. А.

Тексерген: Мадимарова Г. С.

Алматы - 2018

Жоспары:

І. Кіріспе бөлім

ІІ. Негізгі бөлім

2. 1. Жердің айналуы . . . 4

2. 2. Күннің зениттік қашықтығы бойынша ендікті анықтау . . . 5

ІІІ. Қорытынды бөлім

ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер

26. 04. 2018

Геодезиялық астрономия

І. Кіріспе бөлім

Аспан сферасы геометриясьшаи (7- сурет) мьшандай ұғым шығады. Ф географиялық Формуланы (3) - ті (9) -ға бөліп, А азимутын анықтаймыз.

26. 04. 2018

Геодезиялық астрономия

ендігі, NS меридианының бағыты жэне S жергілікті жұлдыздың уакыты. кейбір сəтте Т жер бетінің қандайда бір пунктінде анықталуы мүмкін, ал осы сəт кезіжзе аспан сферасындағыz зенитінің жағдайы анықгалуға тиіс.

ІІ. Негізгі бөлім

2. 1. Жердің айналуы Күн мен түннің алмасуы табиғаттағы тәуліктік ырғақтылықты туғызады, ол жарық пен жылудың өзгерісіне байланысты жүзеге асады. Адамның әлеуметтік өмірі де тәуліктік ырғақтылыққа сәйкес келеді. Күн жүйесінің барлық басқа ғаламшарлары тәрізді Жер де Күнді эллипстік орбита бойымен айналады.

26. 04. 2018

Геодезиялық астрономия

Былайша алғанда, зенитгің аспан сферасындағы жағдайы тағы да ұшінші эдіопен анықталуы мүмкін, атап айтқанда- қандай ьолмасын шырақтьщ зенитті қашықтығы мен азимутын бір мезгілде өлшеу жолымен болады. Осыдан келіп, астрономиялық анықгау тəсілдерінщ үшішяі зенитгік- азимуггық (біріктірілген) тобы туындауы мүмкін. Алайда, түтікшемен көру өрісінде орын ауыстыратьш шьфақтьщ зенитгік қашықгығы мен азимутьш бір мезгілде бақылауды іс жүзінде юкүзеге асыру жалпы алғанда өте қиын шаруа, Сонықтанмеридианның ендігін, уақыты мен бағытын дэл анықтау үшін үшінші топтың тэсілдері эдеттегідей қолданьшмайды. Белгілі болғанындай, пунктің географиялық ұзақгығы бастапқы бакылау пунктерінен де, сондай- ақ меридианьшен салыстырғанда бастапқы, яғни z- s- s= m-

26. 04. 2018

Геодезиялық астрономия

26. 04. 2018

Геодезиялық астрономия

Зениттің жағдайын өлшенген зенитгік қашықтық немесе екі шырақтың азимутгары бойынша неғұрлым дəл анықгау үшін олардьщ азимуттарының айырьшы90 градусқа жақын болганы, яғни шырақтар екі өзара перпендикуляр вертикальдардан байқалуы қажет екендігін 6- суреттен көреміз. Байандалғандарға сэйкес меридианның ендігін, уақьггы мен бағьггьш астрономиялық анықтаудьщ барлық тэсілдері елшеудің екі негізгі қағидаларынан құралады:

1. Шырақтардың зеииттік қашықтықгары, осы қағидаға негізделген тəсілдер зенитальдік деп аталады; 2. Шырақгардьщ азимуттары (дэлірек айтқанда, шыраққа карай горизонталь бағыттар), осы топтын. тэсіддері азимутальдык деп аталады.