КӘСІПОРЫННЫҢ НЕГІЗГІ ЖӘНЕ АЙНЫМАЛЫ ӨНДІРІСТІК ҚОРЛАРЫ

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
«Стандарттау және Биотехнология» кафедрасы

КӘСІПОРЫННЫҢ НЕГІЗГІ ЖӘНЕ
АЙНЫМАЛЫ ӨНДІРІСТІК
ҚОРЛАРЫ

Тексерген: Нуралина К.С.
Орындаған: Мырзагалиева А.Е.
Топ: БТ-507
Семей 2018 жыл
Жоспар:

1 Кіріспе

2 Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары

3 Кәсіпорынның айнымалы өндірістік қорлары

4 Қорытынды

5 Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Кәсіпорынның бірқалыпты функционалды
жұмыс істеуі, ең алдымен, қолда бар керекті еңбек
құралдары мен көздерінің болуымен тығыз
байланысты. Осындай құралдардың көзі ретінде
негізгі қорларды жатқызуға болады. Өнеркәсіптік
кәсіпорынның өндірістік үрдісінің үзіліссіз жүзеге
асырылуы тек қана негізгі қорлардың іс жүзінде
ықпалыменен болады.
Негізгі қор пайдалану мақсатына
байланысты:

Өндірістік емес негізгі қаржылар:
өнім өндірісіне тікелей
қатыспайтын, тұтыным
өндірісінде пайдаланылатын
қаржылар (тұрғын үй, халық
ағарту, мәдени денсаулық, спорт
және әлеуметтік қамтамасыз ету
қорлары).
Өндірістік негізгі қаржы:
өнім өндіруге тікелей
қатысты қатысады
Кәсіпорынның негізгі өндірістік
қорлары

Кәсіпорынның негізгі өндірістік
қорлары – еңбек құралдарының
құндылық белгісі. Негізгі қорларды
басты белгісі сыртқы нысанын
өзгертпейді және өнімге өзінің құнын
біртіндеп ауыстырады: өндірістік
циклдардың қатарының өтуімен
немесе бөліктермен, тозу мөлшеріне
қарай ауыстырады.
Кәсіпорынның негізгі өндірістік
Өндірістік үдеріске қатысу дәрежесіне, қолданылып
жүрген топтастыруына қарай негізгі қорлардың
құрамына өндірістік және өндірістік емес объектілер
кіреді.
Өндірістік бағыттағы негізгі Өндірістік емес қорларға:
қорларға:
• Өнеркәсіп, • Тұрғын-үй,
• Құрылыс, • Коммуналдық шаруашылық,
• Ауыл шаруашылығы, • Денсаулық сақтау,
• Автомобиль көлігі,
• Білім беру,
• Байланыс,
• Мәдениет,
• Сауда,
• Спорт салаларына бөлінеді.
• Ғимараттар,
Олар өндірістік процеске
• Құрылыстар,
тікелей қатыспайды, бірақ
• Машиналар, олар жұмысшы күшін ұдайы
• Жабдықтар мен басқа да еңбек өндіруге қажетті жағдай
құралдары жатады. жасай отырып, оның
Олар өндіріс процесіне ұзақ уақыт нәтижесіне жанама әсер
қатысады. етеді
(қызмет ету салалары бойынша құрылымы)
Негізгі қорлар

Өндірістік Өндірістік емес

Негізгі қорлар

Активті бөлігі Пассивті бөлігі

Негізгі қорлар
(экономика секторлары бойынша)

Нарықтық және нарықтық емес қызмет
Тауар өндіретін салалар
көрсетумен айналысатын салалар
Негізгі қорларды базалық бағалау

Бастапқы құны(толық) Бастапқы құны(толық)
көтерме бағасын, жеткізу қайта бағалау кезінде,
шығынын және монтаждау
қайта қалпына келтіру
және құруға жұмсалған
шығандарды бағасын көрсетеді

Қайта қалпына келу құны
(толық)
бастапқы құны мен
есептелген тозудың
айырмашылығы ретінде
анықталады
Кәсіпорынның негізгі өндірістік
қорлары өндірістік ауыспалы
айналымын жасайды. Ол мынадай
сатылардын тұрады:
Өндіріс процесіне қатысуымен негізгі қорлардың кез
келген объектілері:

Негізгі қорлардың тозуы;

Амортизация;

Негізгі қорларды толық қалпына келтіру үшін
қаражаттың қорлануы;
Негізгі қорларды күрделі қаржы жұмсау арқылы
ауыстыру.

Табиғи;

Сапалық тозуға ұшырайды.
Негізгі қорлардың тозуы

Негізгі қорлар кәсіпорын қызметіне бірнеше ұзақ жылдар
бойы қызмет етеді де, физикалық және моральдық тозу
процесіне ұшырайды.
Негізгі қорлар адам күшімен, жылдар мерзімдерінің
әсерімен, техникалық және экономикалық факторлардың
ықпалы арқылы олар өзіндік ерекшелігін, үлгісін
бірте-бірте жояды, жарамсыздыққа әкеледі, сөйтіп
алдағы кезде өз бернелерін орындауға мүмкіндіктері
болмайды.
Негізгі қорлардың тозуы –құндылықтарының пайдалану
кейпінде не болмаса жұмыс істемейтін күйінде негізгі
қорлардың тұтынушылық ерекшеліктері мен бөліктік
немесе толық ысырапқа ұшырауы.
Негізгі қордың табиғи тозуы – олардың өндірістік
тұтыну барысында және табиғат күшінің әсерінен
тұтыну құнын бірте-бірте жоюы. Табиғи тозған негізгі
қорларды біртіндеп жөндеу, қайта құру немесе
жаңалау жұмыстары арқылы бұрыңғы қалпына
келтіруге болады.
Негізгі қордың сапалық тозуы – қор түрлерінің
конструкциясы, өнімділігі, үнемділігі, сапалы өнімдер
шығаруы жағынан жаңа үлгіден кейін қалуы. Демек,
экономикасы дамыған елдерде негізгі қорды
ауыстыруда сапалық тозу қажеттілік ретінде басты
айқындаушы фактор болып табылады.
Амортизация
Амортизация – негізгі қорлардың құнын сол арқылы
өндірілетін өнімдер мен қызметтерге бірте-бірте көшіру:
ақша қаражаттарын мақсатты шоғырландыру және тозған
негізгі қорлардың орнын толтыру, пайдалану процесінде
олар тозады, өзінің тұтыну құнын жоғалтады.
Нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық
аударымның мөлшері кәсіпорынның экономикасына елеулі
қосылысын білдіреді. Бірінші жағына, амортизациялық
аударымның тым жоғары деңгейі өндіріс шығындарының
мөлшерін көбейтеді, осыған орай өнімнің бәсекеге
жарамдылығы төмендейді, алатын пайдасының мөлшері
де азаяды. Сол себепті кәсіпорынның экономикалық
дамуының ауқымды деңгейі қысқарады.
Кәсіпорынның айнымалы
өндірістік қорлары

Айнымалы қорлар-бұл өндіру кезінде толығымен
тұтынылатын, өзінің құнын дацын өнімге бірден
өткізетін еңбек заттары.
Қорлардың ауыспалы айналымы дегеніміз-
қорлардың біртіндеп 3 функционалды формасының
1-1-імен алмасуын қамтитын үздіксіз қозғалысын
айтамыз.
Ауыспалы айналым кезінде қорлар 3
сатыны қамтиды, яғни 1 формадан 2-ші
формаға ауысуын көрсетеді.
1 саты, қорлардың өндірістік
формадан тауарлы формаға
ауысуы.

2 саты, тауар қорларының ақша
қорларына ауысуы.

3 саты, қорлардың ақшалай
формадан өндірістік формаға
ауысуы.
Қорытынды
Кәсіпорындар өзінің өндірістік-шаруашылық қызметті
жүзеге асыру үшін керекті еңбек құралдарды және
материалдық жағдайларды қамтамасыз ету керек. Олар
өндірстік күштердің маңызды элементтері болып табылады
және олардың дамуын анықтайды.
Еңбек үрдісінде негізгі құралдар өте жоғары орын алады,
өзінің жиынтығында олар өндірістік-техникалық базасын
құрастырады және кәсіпорынның өндірістік күш-құатты
анықтайды. Ұзақ уақыт бойы пайджалану барысында негізгі
құралдар кәсіпорынға келіп және пайдалануға жіберіледі;
тозады; жөндеуге ұшырау арқылы физикалық қасиеттері
қалпына келеді; кәсіпорынның ішінде ауысады; ескіріп
қалғанына байланысты немесе әрі қарай пайдалануды
тиімдету үшін кәсіпорыннан шығарылып алынады.
Үздіксіз ғылыми-техникалық прогрес негізінде еңбек
Пайдаланған әдебиеттер
I. Мәуленова С.С., Бекмолдин С.Қ.,
Құдайбергенов Е.Қ. Экономикалық
теория . Алматы Экономика,2003ж.
II. Шеденов У.К., Сағындықов Е.Н.,
Байжомартов У.С., Жұнiсов Б.А., Комягин
Б.И. Жалпы экономикалық теория. Проф.
Шеденов У.К. редакциясымен. Алматы-
Ақтөбе, 2002
III.Шеденов Ө.К. Жалпы экономикалық
теория. Ақтөбе, 2004ж.
IV. Темірбекова А.Б.,Байжоланова
К.С.Экономикалық теория негіздері.
Алматы Экономика,2008ж.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанның қаржылық институттары және олардың инвестициялық процесті кеңейтудегі ролі

Кәсіпорын және оның негізгі өндірістік қорлары

Кәсіпорынның өндірістік қорлары жайлы

Кәсіпорын. Кәсіпорынның өндірістік қорлары

Кәсіпорынның материалдық қорлары

Кәсіпорын және оның өндірістік қорлары

КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ ҚАРЖЫСЫ

Кәсіпорынның өндірістік қорлары туралы ақпарат

Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары туралы

АКТИВТЕРІН БАСҚАРУ

Пәндер