Қазақстандағы және дамыған мемлекеттердегі тұтыну себетін, күнкөріс минимумын, ең төменгі еңбекақыны талдау

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Қазақстандағы және дамыған
мемлекеттердегі тұтыну себетін,
күнкөріс минимумын, ең төменгі
еңбекақыны талдау

Орындаған: Мухамедярова С.Р
Тобы: БТ-507
Тексерген: Нуралина К.Т
КІРІСПЕ
Күнкөрістің ең төмен деңгейі- бұл бір адамға қажетті ең
төмен ақшалай кіріс, ол ең төмен тұтынушы қоржынының
құнына тең. Ең төменгі күнкөріс деңгейінің мәні мен мөлшерін
анықтауда халықаралық практикада адамның ең төмен
қажеттіліктерін қанағаттандыруда қажет ететін
тауарлар мен қызметтердің бірер ең төмен деңгейін
белгілеуге негізделген тәсілдеме - тұтыну себеті кеңірек
таралған.
Қазақстандағы ең төменгі күнкөріс деңгейі азық-түлік,
тауар және қызмет түрлерінің мемлекет тағайындаған
минималдық жиынтығынан тұратын тұтыну қоржынының
құнымен шамалас.
Күнкөріс минимумы деп адамның өмір сүруін және
оның жұмыс үшін қалпына келтіруді сүйемелдеуге қажетті
ақшалай қаржы деңгейін айтамыз.
Еңбекақының ең төменгі мөлшерінің критерийінің екі
тәсілдері бар. Біріншісі - бұл азық - түлікке, киімге, тұрғын
үйге, білімге, медициналық қызметке, қарым - қатынас арқылы
жалпы мәдени деңгейін сақтауға, белгілі бір қызметтерді
қолдануға (көлік, байланыс және т.с.с.) және т.б. жұмыс
істейтін отбасыларының негізгі қажеттіліктерінен шыға
отырып оның есебі. Осы мақсаттарда мемлекет
тұтынушылық себетін құрастырады, олардың құндың мәні
анықталады, еңбекақының ең төменгі мөлшерінің
критериясының қызметін атқаратын ең төменгі
тұтынушылық бюджет немесе ең төменгі күнкөріс деңгейі
бекітіледі.
Жалақы – бұл еңбек өлшемі мен тұтыну өлшеміне
бақылау жасауды жүзеге асыруға көмектестін маңыздық
экономикалық құрал.
Шаруашылық субъектісінің түріне қарамастан әрбір
қызметкердің кірісі субъект жұмысының түпкілікті
нәтижелерін ескергенде, оның жеке үлесімен анықталады
және салықтармен реттелінеді. Жалақы тұтынушы кіріснің
үлкен бөлігін құрайды, сондықтан да сұраныстың мөшеріне,
тауардың тұтасына және олардың бағасына елеулі әсер етеді.
Жалақы

Номиналды жалақы
дегеніміз -жалдамалы Шынайы жалақы – алған
еңбектің қызметкері өзінің ақшаға сатып алуға болатын
күндік, апталық, айлық өмірлік игіліктер мен
еңбегі үшін алатын ақша қызметтердің жиыны. Ол
сомасы. Номиналды номиналды жалақыға
жалақының мөлшеріне тікелей қатынаста және
қарап табысының деңгейі тұтыну заттары мен ақылы
жайында айтуға болады, қызметтердің бағасы
бірақ тұтынудың деңгейі деңгейімен кері қатынаста
мен адамның әл – ауқаты болады.
жайлы айту мүмкін емес.
ТҰТЫНУ СЕБЕТІ

Тұтыну
Тұтыну себеті
себеті ең
ең төменгі
төменгі күн-көріс
күн-көріс деңгейін
деңгейін есептеу
есептеу
үшін
үшін қажет.Қазақстанда
қажет.Қазақстанда тұтынушы
тұтынушы қоржынының
қоржынының
парметрлері
парметрлері қайта
қайта қаралмағанына
қаралмағанына жеті
жеті жылдан
жылдан асты,
асты, ал
ал
қоржынның
қоржынның ақшамен
ақшамен өлшегендегі
өлшегендегі құны
құны ғана
ғана инфляцияның
инфляцияның
беталысына
беталысына қарай
қарай өзгертіліп
өзгертіліп келді.
келді.
Соңғы
Соңғы уақытта
уақытта қоғамда
қоғамда бұл
бұл қоржынның
қоржынның жұтаңдығы
жұтаңдығы менмен
оны
оны қайта
қайта қарау
қарау қажеттігі
қажеттігі жиі
жиі айтылып
айтылып жүр.
жүр.
КҮНКӨРІС ДЕҢГЕЙІ
Қазақстандағы ең төменгі күнкөріс деңгейінің құны қазіргі таңда 28284
теңге құрайды. Қарапайым қазақстандықтар үшін ең төменгі күнкөріс
деңгейі деген нақты өмірге қатысты шамалы термин болып көрінгенімен,
іс-жүзінде бұл- саяси өлшем. Осы өлшемге сәйкес кедейлік шегі
белгіленіп, жалақы,зейнетақы және жәрдемақылардың минималдық
мөлшері анықталады.
ТМД елдерінде азық - түлік себетін қалыптастыру
әдістемесінің жалпы кемшілігі тамақтану өнімдерінің ең төмен
тұтыну нормаларына негізделу болып табылады.
ТМД кейбір елдерінде тұтыну нормалары КСРО - да 1991
жылы ең төменгі тұтынушылық бюджетте көрсетілген
нормалармен салыстырғанда ет және ет өнімдерінің жеке түрлері
бойынша 1,2 - 2,2 рет, балық өнімдері бойынша - 1,3 - 4 рет, сүт
өнімдері бойынша - 1,2 - 3 рет төмендеген. ТМД барлық
мемлекеттері халықтың әртүрлі әлеуметтік - демографиялық
топтары үшін тамақтарға физиологиялық қажеттіліктер
нормаларын қолданады. Нормалар денсаулық сақтау саласында
сәйкес ұлттық органдармен құрастырылады, ал Әзірбайжанда,
Ресейде, Украинада сондай - ақ Халықаралық денсаулық сақтау
ұйымының ұсыныстарын пайдаланылады.
Талдай көрсеткендей мемлекеттердегі тұтынушылық
себеттерінде тамақ өнімдерінің жиынтығында ассортимент
бойынша да, тұтыну нормаларында да айырмашылық бар.
Тұтыну себетінің құны нормативтік, статистикалық
және құрамдастырылған әдістермен айқындалады.
Дамыған елдерде ең төменгі күнкөріс деңгейін халықтың
медициналық (орташа) табыстарын есепке ала отырып
анықтаудың практикасы кең дамыған. Шығыс еуропалық
елдердің көбінде есеп-қисаптарда нормативтік әдіс
пайдаланылады. ТМД елдерінде ол басымырақ
пайдаланылады және ең аз тұтыну себетінің құнына тең
келеді.
Ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасы тағамдық азық-
түліктерді тұтыну нормасы мен азық-түліктік және азық-
түліктік емес шығыстар арасындағы ара қатынасты
белгілеуге байланысты болған кезде практика
құрамдастырылған әдісті пайдаланудың артықшылығына
сендіреді.
ТҰТЫНУ ҚОРЖЫНЫ
Тұтыну қоржыны - азық-түлік және оған жатпайтын тауарлар,
ең қажетті ақылы қызмет түрлеріне жұмсалатын шығындардың
жиынтығы.Қоржынның азық-түлік бөлігін Қазақ тағамтану
академиясы үкімет бекіткен тізім бойынша құраған. 2005 жылы
бекітілген бұл тізімге 43 тағам енді.
Тұтыну себетін денсаулық сақтау бойынша өкілетті орган
анықтайтын азық-түлікті тұтынудың ғылыми негізделген
физиологиялық нормасын статистика бойынша есептеледі.
Азық-түліктік емес тауарлар мен қызметтердің белгіленген
шығын үлесін, ең төменгі тұтыну себетінің бағасына белгілі бір
арақатынаста Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.
ЖАЛПЫ, САЛЫҚТАР МЕМЛЕКЕТ ТАБЫСЫНЫҢ НЕГІЗГІ
ҚАЙНАР КӨЗІ БОЛҒАНДЫҚТАН, МЫНАДАЙ НАҚТЫ
ТАЛАПТАРҒА САЙ БОЛУЫ ҚАЖЕТ:

Салық жүйесінің тұрақты - фискалдық болуы және оның мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық мәселелерін
шешуді қамтамасыз етіп түруы;

Салық жүйесі салық төлеушіге түсінікті және түрақты болуы керек. Салық қүрылымына өзгерістерді жыл
басынан енгізу, яғни тауар өндірушілер осы өзгерістерге байланысты қалыптастыруына уақыт беруі;

Салық салу механизмі барлық меншік түрлерінің шаруашылық субъектілері үшін, олардың қүқықтық-
үйымдастырылу формасына қарамастан, бірдей болуы;

Салық жүйесі әділетті, ал салық жүктемесін салық төлеушілер арасында бірдей бөлу қажет. Біріне көптеп салык
салу есебінен, екіншісіне салық жеңілдігін беруге де болмайды;

Салық жүктемесін төмендету, яғни салық төлеушілердің пайда түсіруіне, ғылыми-техникалық прогресті
дамытуына, инвестициялық қызметті жылдамдатуымен байланысты қажетті шығындарды салық салудан босату;

Салық төлеушілердің мүддесін қорғауды қамтамасыз ету, яғни салықты төлеуші әрдайым дүрыс және заңды түрде
салық тәлкегінен қорғалуы қажет;

Салық салудан қашқақтаудың жариялық және жариялық емес тәсілдерін жою, салық төлемдерінің дүрыстығын
тексеретін бақылаудың тиімді жүйесін қүру.

Өңірдің және жергілікті басқару органдарының бюджетінің кіріс бөлімінің көздері нақты көрсетілуі қажет.
Ең төменгі күнкөріс деңгейі санаттарына және жалпы белгілеріне
байланысты жеке-жеке есептеледі де (кәмелетке толмаған балалары
бар, жұмыс істейтін азаматтар, зейнеткерлер және т. б.).
Әлемнің түрлі елдеріндегі ең төменгі күнкөріс деңгейі осындай
факторларға байланысты:
• Елдегі экономикалық жағдай.
• Ұлттық валютаның жай-күйі.
• Тұтыну тауарларының бағасы.
Қазіргі уақытта, Құрама Штаттарда халықтың шамамен
12-15%-ы кедейілік шегінен төмен деңгейде өмір сүреді,
бірақ-та олардың сол төмен деңгейлі табысының өзі,
адамның өмір сүруінің негізгі қажеттіліктерін
салыстырмалы түрде қамтамасыз ете алады. Осы жерде
Дж. Стилицтің халықтың әлеуметтік жағдайына
байланысты әділеггі пікірін айта кетуге болады. Ол:
кедейілік индексі халықтың қаншасы одан төмен немесе
жоғары екендігін анықтайтын көрсеткіш емес... Кедейілік
индексін пайдалану, үкіметтің назарын кедейілік шегінен
төмен және одан жоғары түратындарға аударуына мүқтаж
етеді
Англияда
тұтыну себетінің
тізіміне шарап
пен шампан
сусыны енгізілген.

сұлулық салондарына бару

косметикалық құралдар сатып алу
Франция
үкіметі тұтыну
бала күтушінің еңбекақысы себетіне тіпті үй
жануарларының
тамағында
көлік жалдау
енгізген.

таксимен жүру
Тұтыну қоржынын жасау үшін
Тамақтану институтының екі профессоры
түрлі азық-түлік өнімдерінің
құрамындағы дәрумендер,калория және
пайдалы заттардың мөлшерін анықтай
отырып, үш жыл бойы еңбектенген
болатын. Әсіресе олар дәрумендерге
ерекше назар аударды. Дегенмен, біздің
қоржынымыздың құрамын Еуропа
елдерінің қоржынымен салыстыруға
болмайды.
Біздің тұтыну қоржынымыз - ет,
нан, шай, картоп сияқты негізгі азық-
түлік өнімдерінен ғана тұрады. Тамақтану
академиясы мамандарының пікірінше,бұл
өнімдер адамның тіршілік әрекетін
қамтамасыз етіп,ағзасын қажетті
мөлшерде дәрумендермен байыту үшін
жеткілікті екен.
ҚОРЫТЫНДЫ
Тұтыну себетін ұлғайту мен азық-түлік және оған
жатпайтын бөліктердің ара салмағын қайта қарау
мәселесі әзірше талқыланып жатыр. Қазақстан
президенті Нұрсұлтан Назарбаев 2013 жылғы
жолдауында үкіметке жаңа әлеуметтік стандарттар
құрып, тұтыну қоржынына білім алуға жұмсалатын
шығынның төменгі мөлшерін енгізуді тапсырды.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
I. Экономика предприятия: Учебник / Под ред. Н.А.
Сафронова – М.: Юрист.2005 г.
II. Бухалков М. И. Внутрифирменное планирование:
Учебник. – М.: Инфра – М, 2000.
III. Егоров Ю. Н., Варакута С. А. Планирование на
предприятии. – М.: Инфра – М, 2001
IV. Қазақстан Республиасы Агенттігінің статистика
бойынша үкімі 28.05.1999 ж. №17: «Негізгі
қорлардың бар болуы және қозғалысы және
материалды емес активтердің статистикалық
есептемелерді құру бойынша нұсқаулар».

Ұқсас жұмыстар

Қазақстандағы және дамыған мемлекеттердегі тұтыну себетін, күнкөріс минимумын,төменгі еңбекақыны талдау

Қазақстандағы және дамыған мемлекеттердегі тұтыну себетін, күн көріс минимумын, ең төменгі еңбекақыны талдау

Қазақстандағы тұтыну себебін, күнкөріс минимумын, ең төменгі еңбекақыны талдау

Қазақстандағы және дамыған мемлекеттердегі тұтыну себебін, күнкөріс минимумын, ең төменгі еңбекақыны талдау

Халықтың өмір сүру сапасы жөнінде мемлекеттік саясат

Кәсіпорында еңбекақыны төлеуді ұйымдастыру

Түркістан облысы

Жұмыссыздық және халықты жұмыспен қамту

МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘРДЕМАҚЫЛАР. ҚР ӘЛЕУМЕТТІК САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАСЫМДЫҚТАРЫН ТАЛДАУ

Өндіріс факторларының табыстары

Пәндер