1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс туралы

Презентация қосу

1837-1847 жылдардағы
Кенесары Қасымұлы бастаған
көтеріліс

Орындаған: Манасов М
БЖД-14-1
Тексерген: Шамшиева Г
Ашық сабақтар
Қазақстанда отаршылдық
езгінің күшеюі
• 1.Жаңаелек шебі қашан құрылды?
• 2.Жоламан Тіленшіұлы бастаған көтеріліс қашан болды?
• 3.Жаңаелек шебін жасауда қазақтар қанша жерлерінен
айырылды?
• 4.Патша үкіметі Ғұбайдулланы қайда,қандай қызметке
тағайындады?
• 5.Қандай ережеге сай қазақтар тағыда 4млн десятина жерінен
айырылыды?
• 6.1825ж жазалаушы экспедиция қай өзендердің бойындағы
қазақтарды аяусызбқырып жойды?
• 7.Жаңаелек шебі құрылғанға дейін Елек өзені бойында қандай
рулар көшіп-қонып жүрді?
• 8.Елек өзені бойында негізі қаланғанбекініс-қорғандарды ата.
• 9.Саржан Қасымұлының жасағы қашан патша үкіметінің әскеріне
ашық шабуылға шықты?
• 10.Жаңаелек шекара шебінің құрылысы қашан аяқталды?

Ашық сабақтар
Дұрыс жауаптар:

• 1.1810ж
• 2.1822-1825жж
• 3.600 мың десятина
• 4.Көкшетау округі,аға сұлтан
• 5.1835ж8-наурыз «Орынбор губернисыныңқырғыз (қазақ)даласы
мен шекарасында жаңа шекара шебін құру туралы»
• 6.Бұлдырты.Шиелі,Тамды
• 7.тама,табын
• 8.Изобильная,Боранды,Жаңаелек,Линев,Көмірлі,Вятлянская,Бе
рдянская
• 9.1826ж31-қаңтар
• 10.1822ж

Ашық сабақтар
Білімділік: Оқулықтан тыс қосымша тарихи шығармалар, тарихи
құжаттар мен деректерден ұлт-азаттық қозғалыстың алғы шарттарын,
сипатын, ерекшелігін, мақсатын ашып көрсете отырып, Кенесары
Қасымұлы өзі батыр, өзі хан, өзі көсем, өзі дипломат халқының
бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен мемлекет қайраткері
екендігін, “ұлт-азаттық қозғалыс”, “тәуелсіздік” ұғымын
қалыптастыру, жан-жақты талдай білуге баулу.
Дамытушылық: 1837–1847 жылдары Кенесары бастаған ұлт-азаттық
қозғалыс тақырыбын қортындылай келіп, түйіткілдерді сұраққа жауап
беру барысында оқушыларды әлеуметтік – экономикалық және саяси
дамудың тарихи құбылыстардың күрделі кешендері талдай білуге
және олардың арасындағы байланыстарды айқындай білуге,
идеологиялық құбылыстардың таптық мәнін аша білуге баулу.
Тәрбиелік: Халқының бостандығы мен тәуелсіздігі үшін күрескен
Кенесарыдай батырдың ерлігін дәріптей отырып, оқушылардың
ұлттық сана – сезімін жеріне, еліне деген сүйіспеншілігін арттыру,
патриоттық тәрбие беру, өз көзқарасын дәлелдей алатын қоғамның
саяси дамуын түсінетін, демократикалық қоғамның мүшесін
тәрбиелеу.

Ашық сабақтар
Әбілқайыр
(1680-1748)
Ашық сабақтар
1726 жылы Ордабасындағы халық жиналысында қазақ
жасақтарының қолбасшысы болып сайланады. Ашық сабақтар
Абылай хан (1711-1781)

Ашық сабақтар
Абылай хан, Әбілмансұр – қазақ халқының ұлы ханы,
қолбасшы және дипломат. Абылай – Жәңгір ханның бесінші
ұрпағы. Абылай 20 жасында хан майданда ерлігімен
танылады. 1730 -1733 жылдар аралығында болған бір
ұрыста үлкен әкесінің аруағын шақырып, жауға
“Абылайлап” шапқан Әбілмансұр жеңісті ұрыстан соң, Орта
жүздің сұлтаны деп танылады, қазақ даласындағы ең
беделді әміршілердің біріне айналады. Әбілмансұр есімі
ұмытылып, Абылай атанады. 1771 жылы Абылай
Түркістанда бүкіл Қазақ Ордасының ханы ретінде ақ киізге
көтерілді. Қытай императоры, Жоңғария хандығы, Орта
Азия мемлекеттері Абылайды бүкіл қазақ халқының ханы
деп ресми түрле таныса, оның беделінен сескенген Ресей
мемлекеті Орта жүз ханы ретінде ғана құрмет көрсетіп
отырған. Қазақ Ордасын бөлшектеуді көздеген. Бұл кезеңде
Абылай Қазақ хандығының күшін біріктіріп, әскери
жағынан қуатты мемлекетке айналдырады. Ашық сабақтар
Абылай хан кім?
• қазақтың тәуелсіздігін
• нығайтты
• ағаш үйлер салғызды Мәмілегер
• Хан
• елін қорғады
• Абылай
•

• қолбасшы
• Не істеді? Кім?

• саясаткер
• халықты біріктірді күйші қайраткер
• егіншілікті дамытты
•

Ашық сабақтар
Сырым Датұлы
(1712-1802)

Ашық сабақтар
Ашық сабақтар
Кенесары Қасымұлы

Кенесары Қасымұлы –(1802-1847)
хан, қазақтардың патшалық Ресей
мен Қоқан хандығына қарсы ұлт-азаттық қозғалысының
басшысы. Ашық сабақтар
Жоспары
1.Көтерілістің себептері,мақсаты және қозғаушы
күштері.
2.Көтерілістің басталуы.
3.Қазақ хандығының қалпына келтірілуі.
4. Қарулы күштердің құрылуы.
5. Кенесары Қасымұлының Қоқан хандығымен
күресі
6. Көтерілісшілердің Қырғызыстан аумағындағы
қимылдары
7. Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің жеңілу
себептері мен салдары.Көтерілістің тарихи
маңызы.

Ашық сабақтар
Көтерілістің себептері:

• ХІХ ғ. 20-30 жылдарында Қоқан бектері мен
Хиуа хандары Қазақстанның оңтүстігіндегі
қазақтарды билігінде ұстап, оларды алым-
салықпен және тонаумен қинады.
• 1836 ж. Қоқан ханы оңтүстікке қоныс аударған
Сержан Қасымұлын өлтіреді
• 1822 жылғы жарғы бойынша бұрынғы
дәстүрлі басқару түрі өзгертіп, жаңа округтер,
приказдар құрыла бастайды

Ашық сабақтар
Көтерілістің мақсаты:
• Қазақ елінің патшалы Ресейдің
құрамына қосылып үлгермеген
өңірлерінің дербестігін сақтау
• Қазақ жерлерін бекіністер мен округтік
билеу арқылы отарлауды тоқтату
• Қоқандықтардың тепкісіндегі қазақтарды
азат ету

Ашық сабақтар
ақсүйектер

Қозғаушы күштер сұлтандар

үстем тап өкілдері

қарапайым қазақ
шаруалары

Ашық сабақтар
орыстар
башқұрттар
өзбектер
Ұлттық құрамы қарақалпақтар
түркімендер
поляктар

Ашық сабақтар
Кенесары хан туралы не
білеміз?
Атақты Шыңғыс ханның 27 –інші ұрпағы. Абылай ханның немересі, Абылайдың ең кенже
30-ыншы ұлы Қасым сұлтанның бел баласы. Қазақ халқының ең соңғы ханы. 1802
жылы Көкшетау өңірінде дүниеге келді. Кенесарымен бірге туған бауырлары:
1.Ағатай
2.Саржан
3.Көшек
4.Есенгелді
5.Наурызбай- екінші әйелінен туған
6. Бопай- қарындасы
Кенесары кішкентай кезінен ат құлағында ойнаған, құралайды көзге атқан мерген
болған. Кенесары ханның бойында әділдік, ерлік,жігерлік, батылдық, қайсарлық,
қаһармандық мінез қалыптасқан. 1847 жылы Қырғызстанның жетіжал жотасының
оңтүстік алабында Кекілі- Сеңгір аңғарында қайтыс болды.

Ашық сабақтар
Көтерілістің басталуы.
• Кенесары көтерілістегі шабуылды кімдерден
бастады?- деп ойлайсыңдар.
• Кезеңдері

1.Патша үкіметіне 2.Шекара шебіндегі
жағынған сұлтандар
мен билердің
ауылын шауып алудан 3.Патша үкіметінің әскери
жасақтарына шабуыл
жасады

Ашық сабақтар
Сұрақтардың жауабын тап
• Сұрақтардың жауабын тап.(оқулықпен
жұмыс)
• 1.Көтерілісті тезірек бастаудың себебі
неде?
• 2.Қоңырқұлжа Құдаймендіұлы деген
кім?
• 3.Көкшетау округіндегі ауылдарға
шабуыл жасаған кім?
• Ақмола бекінісіне басып кіру

Ашық сабақтар
Патша үкіметі осы әрекеттерді шешу үшін қандай
амалдар қолданды деп ойлайсыңдар?

• Орынбор губернаторы – Батыс Сібір
• В.Перовский губернаторы-
П.Горчаков

Уақытша бейбіт келісім жасалды

Ашық сабақтар
Қазақ хандығының қалпына
келтірілуі басталды
1841 жыл Кенесары Қасымұлы хан сайланды

Бір орталықтан басқарылатын мемлекет
құрды

Оны ханның өзі басқарды.

Кеңесші орган құрамы
? ? ? ? ? ?

Ашық сабақтар
• Сот ісімен дипломатиялық
жұмыстарымен

Хандықты жасауылдар арқылы
басқарды

Шаруашылық алып салық
мәселелерімен жинаумен

әскери істермен айналысты

Ашық сабақтар
Қарулы күштердің құрылуы.

• -20 мың сарбаз
• -Жүзбасылар
• -Мыңбасылар
• -Айырым

Ашық сабақтар
Ашық сабақтар
Кенесары Қасымұлының Қоқан хандығымен күресі.
Кенесары мен Қоқан хандығы қарым-қатысының
шиеленісіп кетуінің өзіндік себебі де бар еді. Өйткені, Қоқан
хандығының билеушілері 1836 жылы оның бірге туған
бауыры Саржан сұлтанды, 1840 жылы әкесі Қасым төрені
өлтірген болатын. Мұның өзі оның Қоқан хандығының
билеушілеріне деген ыза-кегін өршіте түсті. Қоқан хандығына
қарсы күресте Кенесары Жанқожа Нұрмұхамедұлы батырдың
көмегіне сүйенді. 1845 жылы Кенесары хан Қоқан
хандығының Жаңақорған, Жүлек және Созақ сияқты
бекіністерін тартып алды. 1846 жылы Қоқанның және бір
мықты бекінісі Меркіні де қолға қаратты. Содан бастап Қоқан
хандығының қазақтарға озбырлық жасауы уақытша болса да
тыйылды. Бірақ Кенесары өзіне Қоқан мемлекеті сияқты және
бір қатерлі дұшпан тауып алды.
Ашық сабақтар
Деңгейлік тапсырмалар

Ашық сабақтар
I деңгей
1. Кенесары қашан хан болып сайланды?
Жауабы: 1841 жыл.
2. XIX ғасырдың 20-30 жылдары Хиуа хандығы қандай руларға
қысым көрсетті?
Жауабы: Шекті, табыл, төртқара, байұлына
3. Отаршылдық қанауға қарсы, қазақтардың күресін кім
басқарды?
Жауабы: Абылай ханның немерелерінің бірі сұлтан Саржан
Қасымұлы басқарған.
4. Кенесары Қасымұлының көтерілісі қай уақытта, қай
аймақты қамтыды?
Жауабы: 1837-1847 жылдары, бүкіл Қазақстанды қамтыды.

5. Көкшетау өңірінен көтеріліске қатысқан сұлтандарды ата.
Жауабы: Шеген, Қанқожа Уәлиұлы, Таны Тортайұлы, Айғаным ханым.
Ашық сабақтар
II деңгей. “Даталар сөйлейді”
1. 1803, 1805, 1841 жылдары –
Жауабы: Кенесары қолы Ташкентке аттанды.
2. 1838 жылы –
Жауабы: Кенесары отрядтары Ақмола бекінісін тұтқиылдан
шабұлдады.
3. 1835, 1842 жылдары –
Жауабы: Сібір әскери шебінен жіберілген Сотников тобы
Кенесары жасақтарына қарсы шабұлды бастады.
4. 1843 жылы тамыз айы –
Жауабы: 17 тамыз күні полковник Бизановтың қарұлы тобы
көтерілісшілерге қарсы ешқандай тойтарыс бере алмай, “Ор”
бекінісіне қайтып оралды.
5. 1844 жылы шілденің 20-нан 21-не қараған түні -
Жауабы: Кенесары Қасымұлы ірі жеңіске жетті.
Ашық сабақтар
Сөзжұмбақ “Кенесары”
1. Абылай ханның ісін
жалғастырушы ұлттық батыр
тұлғаны ата.
2. Сырым батыр басқарған
2. көтерілістің аумағы.
3. Кенесары көтерілісін қолдаған
3. рулар.
4. 4. “Ақтабан шұбырынды,
алқакөл сұлама, ақ мешін”
5. апаты қандай әнді туғызды?

5. Кенесары тобы Ұлы жүзге қай 6.
жақтан келді?
6. Көкшетау өңірінен көтеріліске 7.
қатысқан ханым.
7. Туған жерді азат етуге біріккен
қазақ батырларының бірі.
8. Патша үкіметі отарлауды
жалғастыру үшін, қай
өзендердің бойына бекіністер
салды?
Ашық сабақтар
1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы
бастаған көтеріліс

Көтерілістің басталу себептері

Көтерілістің мақсаты

Көтерілістің басты қозғаушы
күші

Көтеріліс қамтылған аймақ

Көтерілістің тарихы маңызы

Ашық сабақтар
Сырым мен Кенесары көтерілісінің салыстырмалы сипаты.
“Венн диаграммасы”
Кенесары Қасымұлы бастаған Сырым Датұлы бастаған
көтерілістің көтерілістің

Кіші жүзді - Еділ-Арал
Феодалдық топтардың
теңізін қамтыған
Кенесарыны қолдамауы
Отаршылдық Қазақ феодалдарының
Қоқандықтардың езгіге қарсы арасындағы алауыздық
тепкісіндегі қазақтарды бағытталған және ру аралық
азат ету. Қазақ шаруалары, қайшылықтар
билер, старшындар
Бүкіл Қазақстанды Қазақ өлкесіндегі Еділдің шығысындағы ірі
қамтыған ұлт-азаттық ең ұзақ халықтық сипаттағы
қозғалыс көтерілістер қозғалыс.

Қазақ өлкесіндегі ең Қазақ өлкесіндегі ең ұзақ
ұзақ көтеріліс 10 жылға көтеріліс 14 жылға
созылды созылды.

Ашық сабақтар
Қорытынды

1847 ж. қырғыз
манаптарының
әскерімен
Ашық сабақтар
Назарларыңызға рахмет!

Ашық сабақтар

Ұқсас жұмыстар

1837-1847жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс

1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс туралы ақпарат

Көтерілістің басталу

Кенесары Қасымұлының Қоқан хандығымен күресі

1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс

XVIII-XIX ғ. ұлт-азаттық көтерілістер

Көтерілістің басты Қазақ шаруалары

Көтерілістің себептері

КІШІ ЖҮЗДЕГІ ЖОЛАМАН ТІЛЕНШІҰЛЫ БАСТАҒАН ҚОЗҒАЛЫС

Патша үкіметі

Пәндер