Көзге арналған дәрілік түрлер

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі Е. А Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Жоспар:

Көз-оптикалық жүйе;

Көз аурулары мен жарақаттары;

Офтальмологиялық дәрілік түрлерге сипаттама;

Көз тамшылары;

Көзге арналған зауыттық дәрілік түрлерінің технологиялық ерекшеліктері;

Көзге арналған жақпа майлар

Көз - оптикалық жүйе.

Жарық адамдардың айналадағы нәрселерді көруіне мүмкіндік беретін энергияның бір түрі. Алайда көру арқылы ғана біз қоршаған әлемді танимыз. Көру мүшесі - біздің көзіміз. Көз өзінің құрылысы жағынан оптикалық жүйе ретінде фотоаппаратқа ұқсас, бірақ көздің оптикалық жүйесі әлдеқайда күрделі. Адам көзінің пішіні шар тәрізді, шамалы қысыңқы, диаметрі 23-25 мм. Көз сыртқы жағынан үш қабықтан қапталған . Сыртқы ақ түсті қатты және мықты қабығы склера немесе ақ қабық деп аталады. Ол көздің ішін механикалық зақымданудан сақтайды. Склераның алдыңғы мөлдір бөлігі - қасаң қабықша деп аталады. Көздің қалған бөліктеріндегі склера мөлдір емес, ақ түсті, ол белок деп аталады.

КӨРУ МҮШЕСІ-КӨЗ

КӨЗ АЛМАСЫ

Көз аурулары - көздің көруінің нашарлауынан, оның сәуле сындыру күшінің ақауларынан (алыстан көргіштік, алыстан көрмеушілік, астигматтық, дальтонизм) пайда болатын және іштен туа біткен аурулар. Кейінгі жылдары іштен туа біткен ауру - су қараңғы (глаукома) мен көз жарақаттары жиі кездеседі. Көз ауруларының пайда болуына мехникалық (әр түрлі жарақаттар алу, т. б. ), физикалық (шаң-тозаң, үшнитротолуол тозаңдары мен булары, т. б. ), химиялық (күкіртті сутек, мышьяк, т. б. әсері) және физикалық-химиялық (ультракүлгін, инфрақызыл сәулелер, жарық, т. б. ) факторлар әсер етеді. Көз ауруларының жиі кездесетін түрлері: басыр, бленнорея, катаракта, коньюктивит, көзге ақ түсу, т. б

Көзге ақ түсу, лейкома (leu coma corneae) - көздің қасаң қабығының ауруы. Бұл, көбінесе, жарақаттанудан, қабынудан, көзге шыққан түрлі жарадан болады. Қызылша, шешек, туберкулез ауруларының асқынуынан қасаң қабықта ақ дақ пайда болып, ол кейде беріштеніп бітуі мүмкін. Мұның салдарынан көздің көруіне нұқсан келеді (қраңыз [1] ) . Көздің көруі қасаң қабықтың қай жеріне ақ түскеніне, оның көлеміне байланысты. Егер ақ қарашыққа түссе, адам көрмей қалады. Көзге түскен ақ дәрі-дәрмекке жазылмаса, оған хирургиялықоперация жасалады. Ішкі органдар мен жүйелердің аурулары да Көз ауруларына әкеледі. Мысалы, қоян көз, бадырақ көз, Аргайлл Робертсон белгісі, т. б. Емделмеген Көз аурулары көздің көруін нашарлатып, соқырлыққа да әкелуі мүмкін.

Көзді емдеу жолдары:

Шипалы дәрумендер.

А дәрумені. Көздің көргіштігі мен түсті ажыратуына қажет. А дәруменінің жетіспеушілігінен көз жанары кешкілік әлсірейді, яғни ақшам соқыр (куриная слепота) болады. Оны каротинге бай көкністерден (сәбіз, асқабақ т. б. ) алуға болады.

В дәрумендерінің тобы. В дәруменінің жетіспеушілігінен көз жанары жарыққа аса сезімтал болады. Жарық жерде көздің көрмей қалуы мүмкін. В2 дәруменінің жетіспеушілігі катарактаға әкеп соқтырады. В дәрумендері күнбағыс шемішкесінде және барлық жаңғақ түрлерінде кездеседі.

С дәрумені. Көздің көргіштігін төмендететін ультракүлгін сәулесінен сақтайды. Сол сияқты аскорбин қышқылы бұлшық ет тарамдарының қайта қалыптасуына көмектеседі. Ол цитрустық жемістердің және тәтті бұрыштың құрамында болады.

Офтальмологиялық дәрілік түрлер апликация түрінде көздің қабақ терісіне, конъюктивит қапшығына, инъекция түрінде көз айналасындағы ұлпаларға қолданылады.

Офтальмологиялық дәрілік түрлер:

Көзге енізілуге арналған препараттар шығарылуы кезінде зарарсыз болуы керек. Мүмкіндігінше бір реттік контейнерлерді қолданған дұрыс; көп қолданылатын дәрілік түрлер құрамына микробтарға қарсы заттар кіруі керек және құрамның былғануынан болдырмас үшін аса сақтықпен қолданылуы тиіс; аппликатордың көзбен және басқа да беткеймен қатынаста болмауы керек. Көз тамшыларын төменгі конъюнктивальды қапшыққа тамызады, ол үшін астыңғы қабақты жай төмен тартып, пайда болған қалтаға бір тамшы тамызады. Тамызғаннан кейін көзді мүмкіндігінше ұзақ жабық ұстау керек, 1-2 минут. Осындай жолмен көз майлары да жағылады, ол көзді ашып-жұмғанда еріп, бүкіл көзге жағылады. Егер бір мезгілде екі түрлі дәріні көз тамшысында тамызу керек болса, олардың араласуы немесе бірден тамызғаннан ағып кетуі мүмкін, сол себепті екі дәріні тамызу кезінде 10 минуттық аралықпен жасау керек. Жүйелік қан айналымға сіңірілуін азайту үшін, көз тамшысын тамызғаннан кейін, көздің медиальды бұрышындағы жас қапшығын бір минутқа саусақпен басып тұру керек. Бұл тамшының мұрын жас түтікшесі арқылы ағуын жабуға көмектеседі.

Офтальмлогиялық заттар:

Офтальмологиялық дәрілік түрлер диагностикалық және емдік мақсатына қарай:

Антибиотиктер (аминогликозидтер, амфеникол, пенициллин, трациклин)

Бактерияға қарсы синтетикалық амалдар(сульфаниламид, фторхинолон)

Вирусқа қарсы, зеңге қарсы;

антисептиктер

Қолданылуы

- көз ішілік қысымның көтерілуінде (көз гипертензиясында)

- ашық бұрышты глаукомада

- афакиялы көздегі глаукома мен екінші рет қайталанған глаукоманың басқадай түрлерінде

- жабық бұрышты глаукома кезінде көз ішілік қысымды қосымша төмендетуге арналған дәрі ретінде (миотиктермен біріктіріп)

- іштен туа біткен глаукомада (өзге де емдік шаралардың жеткіліксіздігінде) .

Саудалық атауы

Норматин

Халықаралық патенттелмеген атауы

Тимолол

Дәрілік түрі : Көз тамшылары

Құрамы :1 мл препараттың құрамында

белсенді зат - тимолол малеаты 3, 42 мг немесе 6, 83 мг

бұл 2, 50 мг немесе 5, 00 мг тимолол құрамына сәйкес келеді, қосымша заттар: мононегізді натрий фосфаты, екі негізді натрий фосфаты, бензалконий хлориді, натрий гидроксиді, инъекцияға арналған су.

Сипаттамасы

Пластик құтылар - стерильді офтальмологиялық ерітінді бар 5 мл-лік тамшылатқыштар. Офтальмологиялық ерітінді - түссізден ашық-сарыға дейінгі өзіне тән әлсіз исі бар мөлдір сұйықтық

Көз тамшылары:

Дәрілермен өзара әрекеттестігі

Жүйелік бета-адренобөгегіштерді бір мезгілде қолдану әрбір препараттың фармакологиялық белсенділігінің өзара күшеюін туындатуы мүмкін.

Құрамында адреналин бар көз тамшыларын бір мезгілде қолдану қарашықтың ұлғаюын туындатуы мүмкін.

Норматин миорелаксанттардың әсерін күшейтеді, сондықтан жалпы наркозбен хирургиялық араласуларға дейін 48 сағат бұрын препаратты тоқтату қажет.

Препаратты кальций өзекшелерінің бөгегіштерімен және бета-бөгегіштермен біріктіріп қабылдау артериялық гипотензия мен брадикардияның күшеюін туғызады.

Норматинді ішетін және көк тамыр арқылы енгізетін кальций агонистерімен біріктіріп қолдану атриовентрикулярлық өткізгіштің бұзылуын, гипотензия мен сол жақ қарыншалық жеткіліксіздікті туындатуы мүмкін.

Жағымсыз әсерлері

- көз жасы сұйықтығы сөлінісінің азаюы

- конъюнктивиттің, блефариттің, кератиттің өршуі

- көз конъюнктивасының тітіркенуі, көзден жас ағуы, жарықтан жасқану, эпителидің ісінуі мен мүйізгек гиперемиясы, диплопия

Жүйелік реакциялар сирек кездеседі

- брадикардия, брадиаритмия, артериалық қысымның төмендеуі, коллапс, атриовентрикулярлық бөгет

- демігу, бронх түйілуі, өкпе жеткіліксіздігі

Қолдануға болмайтын жағдайлар

- препараттың кез-келген компонентіне асқын сезімталдықта

бронхитық демікпеде

- мұрын шырышты қабығының ауыр аллергиялық қабынуында

- жүктілік пен бала емізу кезеңінде

Фармакологиялық қасиеттері

Фармакокинетикасы

Жергілікті қолданғанда тимолол малеаты мүйізгекке жылдам өтеді. конъюнктива тамырлары, мұрын шырышы және көз жасы жолы арқылы сіңу жолымен елеулі мөлшерде жүйелі қан ағысына өтеді. Тимолол метаболиттерінің шығарылуы негізінен бүйрек арқылы жүзеге асады.

Жаңа туған балларда және кішкентай балаларда белсенді заттың концентраиясы ересектердің плазмасындағы концентрациядан елеулі түрде жоғары болады.

Фармакодинамикасы

Тимолол бета-1 және бета-2 адренорецепторлардың селективті емес бөгегіші болып табылады. Жергілікті қолданған кезде препарат қалыпты және қалыпты емес көз қысымын төмендетеді. Препаратты бір тамызудан кейін 30 минут өткенде көз ішілік қысымның төмендеуі басталады. Барынша жоғары тиімділігі 1-2 сағат өткенде басталады, ал әсер ету ұзақтығы 24 сағатты құрайды.

Тимололдың гипотензивтік әсер ету механизмі анықталмаған. Зерттеулер ең алдымен ол әсер сулы ылғалдың азаюуымен байланысты екенін көрсетті. Дегенмен кейбір жағдайларда көзішілік сұйықтықтың ағып шығуы аздап жақсарғаны байқалған. Миотиктерден айырмашылығы тимолол аккомодация мен қарашықтың көлеміне іс жүзінде әсер етпестен көзішілік қысымды түсіреді.

Қолдану тәсілі мен дозалары

Препараттың бастапқы дозасы күніне 2 рет 0, 25% ерітіндінің 1 тамшысы. Егер көзішілік қысымның төмендеуі жеткіліксіз болса, дозаны күніне 2 рет 0, 5% препараттың 1 тамшысына дейін арттырады. Көзішілік қысымның қалпына келуі тимололды қолдануды бастағаннан кейін бірнеше аптада байқалатындықтан емдеу тиімділігін бағалауды 4 аптадан кейін жүргізу керек.

Бұрын бета-адренбөгегіштермен жергілікті ем алған науқасты тимололмен емдеуге көшіруді бета-адренбөгегіштердің тиісті тәуліктік дозасын қабылдаудан кейін келесі күні зақымданған көзге күніне 2 реттен капле 0, 25% препараттың 1 тамшысын қолдану арқылы жүргізу керек. Егер клиникалық әсері жеткіліксіз болса, дозаны күніне 2 рет 0, 5% препараттың 1 тамшысына дейін арттыруға болады.

Бета-адренобөгегіштер тобына жатпайтын глаукомаға қарсы жергілікті дәрілердің бірімен монотерапия кезінде бірінші тәуліктің ішінде зақымданған көзге күніне 2 рет 0, 25% ерітіндінің 1 тамшысынан тамызу арқылы емді тимололмен толықтырады. Келесі күні бұрын қолданылған глаукомаға қарсы препаратты тоқтатады және емдеуді тимололмен жалғастырады. Қажет болғанда тимолол дозасын күніне 2 рет капли 0, 5% препараттың 1 тамшысына дейін арттыруға болады.

Балаларға 6 апта бойы (одан асырмай) күніне 1-2 рет 0, 25%−0, 5% ерітіндінің 1 тамшысын тағайындайды.

Көзішілік қысымның тұрақтануынан кейін - тәулігіне 1 рет 1 тамшыдан.

Көзге арналған тамшылар, шаюға арналған офтальмологиялық ерітінділер, көзге арналған тамшыларды дайындауға арналған концентрацияланған ерітінділер

№

Дәрілік препараттың атауы мен құрамы

Жарамдылық мерзімі тәулікпен t кезінде

Сақтау шарттары

25оС -тен жоғары емес

3-5оС

2% Амидопирин ерітіндісі Құрамы: Амидопирин 0, 2 г Натрий хлориді 0, 06 г Тазартылған су 10 мл дейін

Жарықтан қорғалған жерде

0, 25%; 0, 5%; 1% Атропин сульфат ерітіндісі Құрамы: Атропин сульфаты 0, 025 г; 0, 05 г; 0, 1 г Натрий хлориді 0, 088 г; 0, 085 г; 0, 08 г Тазартылған су 10 мл дейін

Жарықтан қорғалған жерде, жабылатын шкафта