Көзге арналған дәрілік түрлер

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Е.А Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті

Көзге арналған дәрілік
түрлер
Жоспар:
• Көз-оптикалық жүйе;
• Көз аурулары мен жарақаттары;
• Офтальмологиялық дәрілік түрлерге
сипаттама;
• Көз тамшылары;
• Көзге арналған зауыттық дәрілік
түрлерінің технологиялық ерекшеліктері;
• Көзге арналған жақпа майлар
Көз - оптикалық жүйе.
Жарық адамдардың айналадағы
нәрселерді көруіне мүмкіндік беретін
энергияның бір түрі. Алайда көру
арқылы ғана біз қоршаған әлемді
танимыз. Көру мүшесі – біздің көзіміз.
Көз өзінің құрылысы жағынан
оптикалық жүйе ретінде фотоаппаратқа
ұқсас, бірақ көздің оптикалық жүйесі
әлдеқайда күрделі. Адам көзінің пішіні
шар тәрізді, шамалы қысыңқы ,
диаметрі 23-25 мм. Көз сыртқы жағынан
үш қабықтан қапталған . Сыртқы ақ
түсті қатты және мықты қабығы склера
немесе ақ қабық деп аталады. Ол көздің
ішін механикалық зақымданудан
сақтайды. Склераның алдыңғы мөлдір
бөлігі – қасаң қабықша деп аталады.
Көздің қалған бөліктеріндегі склера
мөлдір емес , ақ түсті, ол белок деп
аталады.
КӨРУ МҮШЕСІ-КӨЗ
КӨЗ АЛМАСЫ
ТАМЫРЛЫ
АҚ ҚАБЫҚ ТОРЛЫ ҚАБЫҚ
ҚАБЫҚ

НҰРЛЫ
ҚАБЫҚ ТАЯҚША
ҚАСАҢ
ҚАБЫҚ

ҚАРАШЫҚ ҚҰТЫША
Көз аурулары – көздің көруінің нашарлауынан, оның сәуле
сындыру күшінің ақауларынан (алыстан көргіштік,
алыстан көрмеушілік, астигматтық, дальтонизм) пайда
болатын және іштен туа біткен аурулар. Кейінгі жылдары
іштен туа біткен ауру – су қараңғы (глаукома) мен көз
жарақаттары жиі кездеседі. Көз ауруларының пайда
болуына мехникалық (әр түрлі жарақаттар алу, т.б.),
физикалық (шаң-тозаң, үшнитротолуол тозаңдары мен
булары, т.б.), химиялық (күкіртті сутек, мышьяк, т.б. әсері)
және физикалық-химиялық (ультракүлгін, инфрақызыл
сәулелер, жарық, т.б.) факторлар әсер етеді. Көз
ауруларының жиі кездесетін түрлері: басыр, бленнорея,
катаракта, коньюктивит, көзге ақ түсу, т.б
Көзге ақ түсу, лейкома (leu coma corneae) – көздің қасаң
қабығының ауруы. Бұл, көбінесе, жарақаттанудан,
қабынудан, көзге шыққан түрлі жарадан болады.
Қызылша, шешек, туберкулез ауруларының асқынуынан
қасаң қабықта ақ дақ пайда болып, ол кейде беріштеніп
бітуі мүмкін. Мұның салдарынан көздің көруіне нұқсан
келеді (қраңыз [1]). Көздің көруі қасаң қабықтың қай
жеріне ақ түскеніне, оның көлеміне байланысты. Егер ақ
қарашыққа түссе, адам көрмей қалады. Көзге түскен ақ
дәрі-дәрмекке жазылмаса, оған хирургиялықоперация
жасалады. Ішкі органдар мен жүйелердің аурулары да
Көз ауруларына әкеледі. Мысалы, қоян көз, бадырақ көз,
Аргайлл Робертсон белгісі, т.б. Емделмеген Көз аурулары
көздің көруін нашарлатып, соқырлыққа да әкелуі мүмкін.
Көзді емдеу жолдары:

Шипалы дәрумендер.
А дәрумені. Көздің көргіштігі мен түсті ажыратуына қажет.
А дәруменінің жетіспеушілігінен көз жанары кешкілік
әлсірейді, яғни ақшам соқыр (куриная слепота) болады. Оны
каротинге бай көкністерден (сәбіз, асқабақ т.б.) алуға болады.
В дәрумендерінің тобы. В дәруменінің жетіспеушілігінен көз
жанары жарыққа аса сезімтал болады. Жарық жерде көздің
көрмей қалуы мүмкін. В2 дәруменінің жетіспеушілігі
катарактаға әкеп соқтырады. В дәрумендері күнбағыс
шемішкесінде және барлық жаңғақ түрлерінде кездеседі.
С дәрумені. Көздің көргіштігін төмендететін ультракүлгін
сәулесінен сақтайды. Сол сияқты аскорбин қышқылы бұлшық
ет тарамдарының қайта қалыптасуына көмектеседі. Ол
цитрустық жемістердің және тәтті бұрыштың құрамында
болады.
Офтальмологиялық дәрілік түрлер апликация түрінде көздің қабақ терісіне,конъюктивит қапшығына,инъекция түрінде көз
айналасындағы ұлпаларға қолданылады.
Офтальмологиялық дәрілік түрлер:
Офтальмлогиялық заттар:
Көзге енізілуге арналған препараттар шығарылуы кезінде зарарсыз
болуы керек. Мүмкіндігінше бір реттік контейнерлерді қолданған
дұрыс; көп қолданылатын дәрілік түрлер құрамына микробтарға
қарсы заттар кіруі керек және құрамның былғануынан болдырмас
үшін аса сақтықпен қолданылуы тиіс; аппликатордың көзбен және
басқа да беткеймен қатынаста болмауы керек.

Көз тамшыларын төменгі конъюнктивальды қапшыққа тамызады,
ол үшін астыңғы қабақты жай төмен тартып, пайда болған қалтаға
бір тамшы тамызады. Тамызғаннан кейін көзді мүмкіндігінше ұзақ
жабық ұстау керек, 1-2 минут. Осындай жолмен көз майлары да
жағылады, ол көзді ашып-жұмғанда еріп, бүкіл көзге жағылады.

Егер бір мезгілде екі түрлі дәріні көз тамшысында тамызу керек
болса, олардың араласуы немесе бірден тамызғаннан ағып кетуі
мүмкін, сол себепті екі дәріні тамызу кезінде 10 минуттық
аралықпен жасау керек.

Жүйелік қан айналымға сіңірілуін азайту үшін, көз тамшысын
тамызғаннан кейін, көздің медиальды бұрышындағы жас
Офтальмологиялық дәрілік түрлер
диагностикалық және емдік мақсатына қарай:

• Антибиотиктер
(аминогликозидтер,амфеникол,пенициллин,т
рациклин)
• Бактерияға қарсы синтетикалық
амалдар(сульфаниламид,фторхинолон)
• Вирусқа қарсы,зеңге қарсы;
• антисептиктер
Көз тамшылары:
• Саудалық атауы

Норматин
• Халықаралық патенттелмеген атауы
Тимолол
• Дәрілік түрі : Көз тамшылары
• Құрамы :1 мл препараттың құрамында
белсенді зат — тимолол малеаты 3,42 мг
немесе 6,83 мг
Қолданылуы
бұл 2,50 мг немесе 5,00 мг тимолол
- көз ішілік қысымның көтерілуінде (көз
құрамына сәйкес келеді,қосымша
гипертензиясында)
заттар: мононегізді натрий фосфаты, екі
негізді натрий фосфаты, бензалконий - ашық бұрышты глаукомада
хлориді, натрий гидроксиді, инъекцияға - афакиялы көздегі глаукома мен екінші
арналған су. рет қайталанған глаукоманың басқадай
• Сипаттамасы түрлерінде
Пластик құтылар — стерильді - жабық бұрышты глаукома кезінде көз
офтальмологиялық ерітінді бар 5 мл-лік ішілік қысымды қосымша төмендетуге
тамшылатқыштар. Офтальмологиялық арналған дәрі ретінде (миотиктермен
ерітінді — түссізден ашық-сарыға дейінгі біріктіріп)
өзіне тән әлсіз исі бар мөлдір сұйықтық - іштен туа біткен глаукомада (өзге де
емдік шаралардың жеткіліксіздігінде).
• Дәрілермен өзара әрекеттестігі
• Жағымсыз әсерлері Жүйелік бета-адренобөгегіштерді бір
- көз жасы сұйықтығы сөлінісінің азаюы мезгілде қолдану әрбір препараттың
- конъюнктивиттің, блефариттің, фармакологиялық белсенділігінің өзара
күшеюін туындатуы мүмкін.
кератиттің өршуі
Құрамында адреналин бар көз
- көз конъюнктивасының тітіркенуі,
тамшыларын бір мезгілде қолдану
көзден жас ағуы, жарықтан жасқану,
қарашықтың ұлғаюын туындатуы
эпителидің ісінуі мен мүйізгек
мүмкін.
гиперемиясы, диплопия
Норматин миорелаксанттардың әсерін
Жүйелік реакциялар сирек кездеседі күшейтеді, сондықтан жалпы наркозбен
- брадикардия, брадиаритмия, артериалық хирургиялық араласуларға дейін 48
қысымның төмендеуі, коллапс, сағат бұрын препаратты тоқтату қажет.
атриовентрикулярлық бөгет Препаратты кальций өзекшелерінің
- демігу, бронх түйілуі, өкпе бөгегіштерімен және бета-
жеткіліксіздігі бөгегіштермен біріктіріп қабылдау
• Қолдануға болмайтын жағдайлар артериялық гипотензия мен
брадикардияның күшеюін туғызады.
- препараттың кез-келген компонентіне
асқын сезімталдықта Норматинді ішетін және көк тамыр
арқылы енгізетін кальций агонистерімен
-бронхитық демікпеде
біріктіріп қолдану
- мұрын шырышты қабығының ауыр атриовентрикулярлық өткізгіштің
аллергиялық қабынуында бұзылуын, гипотензия мен сол жақ
- жүктілік пен бала емізу кезеңінде қарыншалық жеткіліксіздікті туындатуы
мүмкін.
• Фармакологиялық қасиеттері
Фармакокинетикасы
Жергілікті қолданғанда тимолол малеаты мүйізгекке жылдам өтеді.
конъюнктива тамырлары, мұрын шырышы және көз жасы жолы арқылы сіңу
жолымен елеулі мөлшерде жүйелі қан ағысына өтеді. Тимолол
метаболиттерінің шығарылуы негізінен бүйрек арқылы жүзеге асады.
Жаңа туған балларда және кішкентай балаларда белсенді заттың
концентраиясы ересектердің плазмасындағы концентрациядан елеулі түрде
жоғары болады.
Фармакодинамикасы
Тимолол бета-1 және бета-2 адренорецепторлардың селективті емес бөгегіші
болып табылады. Жергілікті қолданған кезде препарат қалыпты және
қалыпты емес көз қысымын төмендетеді. Препаратты бір тамызудан кейін 30
минут өткенде көз ішілік қысымның төмендеуі басталады. Барынша жоғары
тиімділігі 1-2 сағат өткенде басталады, ал әсер ету ұзақтығы 24 сағатты
құрайды.
Тимололдың гипотензивтік әсер ету механизмі анықталмаған. Зерттеулер ең
алдымен ол әсер сулы ылғалдың азаюуымен байланысты екенін көрсетті.
Дегенмен кейбір жағдайларда көзішілік сұйықтықтың ағып шығуы аздап
жақсарғаны байқалған. Миотиктерден айырмашылығы тимолол аккомодация
мен қарашықтың көлеміне іс жүзінде әсер етпестен көзішілік қысымды
• Қолдану тәсілі мен дозалары
Препараттың бастапқы дозасы күніне 2 рет 0,25% ерітіндінің 1 тамшысы. Егер
көзішілік қысымның төмендеуі жеткіліксіз болса, дозаны күніне 2 рет 0,5%
препараттың 1 тамшысына дейін арттырады. Көзішілік қысымның қалпына келуі
тимололды қолдануды бастағаннан кейін бірнеше аптада байқалатындықтан емдеу
тиімділігін бағалауды 4 аптадан кейін жүргізу керек.
Бұрын бета-адренбөгегіштермен жергілікті ем алған науқасты тимололмен емдеуге
көшіруді бета-адренбөгегіштердің тиісті тәуліктік дозасын қабылдаудан кейін келесі
күні зақымданған көзге күніне 2 реттен капле 0,25% препараттың 1 тамшысын
қолдану арқылы жүргізу керек. Егер клиникалық әсері жеткіліксіз болса, дозаны
күніне 2 рет 0,5% препараттың 1 тамшысына дейін арттыруға болады.
Бета-адренобөгегіштер тобына жатпайтын глаукомаға қарсы жергілікті дәрілердің
бірімен монотерапия кезінде бірінші тәуліктің ішінде зақымданған көзге күніне 2 рет
0,25% ерітіндінің 1 тамшысынан тамызу арқылы емді тимололмен толықтырады.
Келесі күні бұрын қолданылған глаукомаға қарсы препаратты тоқтатады және
емдеуді тимололмен жалғастырады. Қажет болғанда тимолол дозасын күніне 2 рет
капли 0,5% препараттың 1 тамшысына дейін арттыруға болады.
Балаларға 6 апта бойы (одан асырмай) күніне 1-2 рет 0,25%−0,5% ерітіндінің 1
тамшысын тағайындайды.
Көзішілік қысымның тұрақтануынан кейін — тәулігіне 1 рет 1 тамшыдан.
Көзге арналған тамшылар, шаюға арналған офтальмологиялық
ерітінділер, көзге арналған тамшыларды дайындауға арналған
концентрацияланған ерітінділер

№ Дәрілік препараттың атауы мен Жарамдылық мерзімі тәулікпен t Сақтау
құрамы кезінде шарттары
25оС -тен жоғары 3-5оС
емес

2% Амидопирин ерітіндісі
Жарықтан
Құрамы:
қорғалған
Амидопирин 0,2 г 30 30
жерде
Натрий хлориді 0,06 г
Тазартылған су 10 мл дейін

2 Жарықтан
0,25%;0,5%;1% Атропин сульфат қорғалған
ерітіндісі жерде,
Құрамы: жабылатын
Атропин сульфаты 0,025 г; 0,05 г; шкафта
30 30
0,1 г
Натрий хлориді 0,088 г;
0,085 г; 0,08 г
Тазартылған су 10 мл дейін
3
0,25%; 0,5%; 1% Дикаин
ерітіндісі
Құрамы: Жабылатын
Дикаин 0,025 г; 0,05 г; 0,1 г 30 шкафта
Натрий хлориді 0,085 г;
0,081 г; 0,072 г
Тазартылған су 10 мл дейін

Дикаин 0,05 г
Мырыш сульфаты 0,05 г Жабылатын
30 30
2% Бор қышқылының шкафта
ерітіндісі - 10 мл

Мезатон 0,02 г 2% Бор Жарықтан
қышқылының ерітіндісі - 10 7 30 қорғалған
мл жерде
6

1% Мезатон ерітіндісі
Құрамы:
Мезатон 0,1 г Жарықтан
Натрий хлориді 0,056 г 30 30 қорғалған
Натрий метабисульфиты 0,01 жерде
г
Тазартылған су 10 мл дейін

Жарықтан
Пилокарпин гидрохлориді 0,1 қорғалған
г 30 жерде,
2% Бор қышқылының жабылатын
ерітіндісі - 10 мл шкафта

3% Эфедрин гидрохлорид
ерітіндісі Жарықтан
Құрамы: 30 30 қорғалған
Эфедрин гидрохлориді 0,3 г жерде
Тазартылған су 10 мл дейін
Шаюға арналған офтальмологиялық ерітінділер

Тұзды Көзге
офтальмологиялы микрохирурги
ерітінді ялық
Құрамы: 30 120оС – 8 мин. операциялар
Натрийя хлориді 5,3 г жасағанда
Калий хлориді 0,75 г пайдаланылад
ы
Тұзды
офтальмологиялық
Көзге
ерітінді (магний
микрохирур
хлоридімен)
гиялық
Құрамы: 120оС – 8
30 операцияла
Натрий хлориді 5,3 мин.
р жасағанда
г
пайдаланыл
Калий хлориді 0,75
ады
г
Көзге арналған жақпа майлар:
•Саудалық атауы
Флоксимед
•Халықаралық патенттелмеген атауы
Ципрофлоксацин
•Дәрілік түрі
Көзге арналған 0,3% жақпа май
•Құрамы
1 г препараттың құрамында
белсенді зат – 3,0 мг ципрофлоксацин
(гидрохлорид түрінде),
қосымша заттар: сусыз ланолин,
хлорбутанол, сары жұмсақ парафин
•Сипаттамасы
Сарғыш-ақ түсті, жақпа май түріндегі біртекті
препарат
• Фармакологиялық қасиеттері
• Фармакокинетикасы
Препаратты екі көзге әрбір 2-4 сағат сайын инстилляциялағанда
ципрофлоксациннің қандағы ең жоғары қанығу деңгейі 5 мг/мл-
ден аспайды. Қазіргі таңда көзге инстилляция жасаған кезде
ципрфлоксациннің ана сүтіне енетіндігі анықталған жоқ, алайда бір
реттік 500 мг дозаны реr os енгізген кезде ол ана сүтінен табылады.
•Фармакодинамикасы
Флоксимед бактерияларға қарсы (бактерицидті) әсер етеді: ДНҚ-
гиразаны бөгейді және ДНҚ репликациясын кедергі жасайды,
бактериялардың өсуін және бөлінуін бұзады, морфологиялық
өзгерістер (оның ішінде жасуша қабырғасын және мембранасын)
тудырады және жасушаны тез өлтіреді: микроорганизмдердің өсу
және тыныштық кезеңінде әсер етеді. Флоксимедтің микрбқа
қарсы әсер ету әсері ауқымды, грамтеріс бактерияларға өте
белсенді, анаэробтарға ықпалы аз білінеді.
• Қолданылуы
• Қолдану тәсілдері және дозасы
- көздің және оынң қослақыларының
препаратқа сезімтал бактериялардан Препаратты емделушіге тағайындар
болған әр түрлі ауруларын: жедел және алдында науқастың аурын тудырған
жеделалды конъюнктивиттерін, микрофлораның оған сезімталдығын
блефаконъюнктивиттерін, анықтап алу керек.
блефариттерді, көздің қасаң қабығының Көзге арналған 0,3% Флоксимед жақпа
гипопионды/гипопионсыз бактериялық майын конъюнктивальды қалтаға
ойық жараларын, бактериялық (қабақтың артқы беті мен көз
кератиттерді және алмасының алдыңғы бетінің арасындағы
кератоконъюнктивиттерді, созылмалы қуысқа) салады.
дакроциститтерді және мейбомииттерді Жұқпаның ауыр түрлерінде көзге
жергілікті емдеуге арналған жақпа майды тәулігіне 3-4 рет
- офтальмохирургияда операция қолданады; ауру белгілерінің
алдында жұқпаның алдын алуда бәсеңдеуіне қарай қабылдау саны
- операциядан кейін жұқпалы қысқартылуы мүмкін.
асқынуларды емдеуге •Жағымсыз әсерлері
- көз алмасының ждәне оның қосалқы - Аллергиялық реакциялар, қышу,
аппаратының жарақатынан (бөгде заты күйдіру, жеңіл ауырушылық және
бар немесе онсыз) жұқпалы
конъюнктив гиперемиясы, жүректің
асқынуларын емдеуге жіне алдын алуға.
айнуы
Салмақ бойынша дайындау кезіндегі сұйық дәрілік препараттар
және жақпа майлар құрамына енетін жекелеген дәрілік заттар массасындағы
рұқсат етілген ауытқулар:

Жазылып берілген масса, г. Ауытқулар, %
1 2
0,1-ге дейін ±20
0,1-ден жоғары 0,2-ге дейін ±15
0,2-ден жоғары 0,3-ке дейін ±12
0,3-тен жоғары 0,5-ке дейін ±10
0,5-тен жоғары 0,8-ге дейін ±8
0,8-ден жоғары 1-ге дейін ±7
1-ден жоғары 2-ге дейін ±6
2-ден жоғары 10-ға дейін ±5
10-нан жоғары ±3
Жақпа майлардың жалпы массасындағы
рұқсат етілген ауытқулар:
Жазылып берілген масса, г Ауытқулар, %
1 2

5-ке дейін ±15
5-тен жоғары 10-ға дейін ±10
10-нан жоғары 20-ға дейін ±8
20-дан жоғары 30-ға дейін ±7
30-дан жоғары 50-ге дейін ±5
50-ден жоғары 100-ге дейін ±3
100-ден жоғары ±2

20%-ға дейін болғанда белгіленген пайыздан ± 2%-дан жоғары емес; 20%-дан жоғары
болғанда белгіленген пайыздан ± 1%-дан жоғары емес.
Осы тармақта концентраттарда оларды масса-көлем тәсілімен, сонымен қатар масса
бойынша тәсілімен дайындағанда концентраттарды (пайыз бойынша) рұқсат етілген
ауытқулар көрсетілген.

Ұқсас жұмыстар

Көз майларының ыдыстарына қойылатын талаптар

Бейсу еріткіштер

Көз тамшылары

ДӘРІЛІК ҮЛГІЛЕРДІҢ МЕДИЦИНАДА

ЖАҒАР МАЙ

Жағар майлар

Фармакологияның даму тарихы

Нәрестенің дене салмағы

Педиатрияда қолданылатын дәрілік препараттар

Қазақстандағы дәрілік интродукциялау жолдары өсімдіктердіөсімдіктерді интродукциялау жолдары

Пәндер