ЛАТВИЯ МЕМЛЕКЕТІ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫМЕН БАЙЛАНЫСЫ

Латвия мемлекеті. Қазақстан республикасымен байланысы.

Латвия, Латвия Республикасы (латынша Latvija, Latvijas Republika) - Еуропаның солтүстік-шығысында, Балтық теңiзi жағалауындағы мемлекет. Ол Эстония, Литва, Ресей, Беларусь және теңіз арқылы Швециямен шекаралас. Жер аумағы - 64, 589 мың км². Халқы - 1 997 500 адам. Мемлекет қоңыржай белдеуде орналасқан.

Латвия Республикасы Latvijas Republika

Ұран: «Dievs, Svētī Latviju»

Әнұран: «Dievs, Svētī Latviju (Латвия Латвияға батасын беріңіз) » (тыңдау (ақп. ) )

Латвияның орналасуы (қара-жасыл) : - Еуропада (ашық-жасыл және қара-сұр) - ЕО-да (ашық-жасыл)

Тәуелсіздік күні

18 қараша 1918 жыл 4 мамыр 1990 жылы (Кеңесттік Ресей ден КСРО-дан)

Мемлекеттік құрылымы

Ресми тілі

Латыш

Елорда

Рига

Ірі қалалары

Рига, Даугавпилс, Лиепая, Елгава, Юрмала Вентспилс

Үкімет түрі

Парламенттік республика

Президенті Премьер-Министрі

Раймондс Вейонис Марис Кучинскис

Географиясы

Жер аумағы • Барлығы • % су беті

Әлем бойынша 124-ші-орын 64 589 км² 1, 5

Жұрты • Сарап (2017) • Санақ (2017) • Тығыздығы

1, 997, 500 [1] адам (148-інші) 2, 070, 371 [2] адам 34, 3 адам/км² (166)

Экономикасы

ЖІӨ • Қорытынды (2017) • Жан басына шаққанда

42, 947 млрд. [3] $ (90-шы) 19 046[3] $

АДИ (2017)

▬ 0, 805[4] (жоғары) (43-ші)

Мемлекеттік құрылысы

Латыш - КСРО Одағына кіретін советтік социалистік одақтас республика, жұмысшылар мен шаруалардың социалистік мемлекеті. Латыш КСР-інің қазіргі конституциясын 1940 жылы 25 тамызда Латыш Халық сеймі қабылдаған. Жоғары өкімет органы - 10 мың адамнан 1 депутат есебімен халық 4 жылға сайлайтын Латыш КСР-інің бір палаталы Жоғары Советі. Жоғары Совет сессиялары аралығындағы жоғары мемоекеттік өкімет органы - Латыш КСР Жоғары Советінің Президиумы. Жоғары Совет республика үкіметі - Мин. Советін құрады, Латыш КСР-інің заңдарын қабылдайды. Аудандар мен қалаларда, поселкелер мен селоларда жергілікті өкімет органдарын - еңбекшілер депутаттарының тиісті Советтерін халық екі жылға сайлайды. КСРО Жоғары Советінің Ұлттар Советінде Латыш КСР-інің 32 депутаты бар. Жоғары сот органы - республиканың Жоғары соты. Оны Жоғары Совет 5 жылға сайлайды. Құрамында екі коллегия және Пленум бар. Мұның сыртында Жоғары соттың Президиумы құрылады. Латыш КСР прокурорын КСРО Бас прокуроры 5 жылға тағайындайды.

Экономикасы

Латыш КСР-і өнеркәсібі жоғары дәрежеде дамыған, механикаландырылған ауыл шаруашылық бар республика, Латвияның экономикасы - Совет Одағының халық шаруашылық комплексінің ажырамас бөлігі, басқа одақтас республикалармен территориялық еңбек бөлісу жүйесінде, туысқан республикалардың орасан зор көмегімен дамиды. Өнеркәсіп жалпы қоғамдық өнімінің 66%-ін, ұлттық табыстың 55%-ін береді. 1940 жылғымен салыстырғанда еңбек өнімділігі 9, 1 есе артты. Өнімнің 200-ден астам түріне мемлекеттік сапа белгісі берілген (1972) . Ауыл шаруашылығының негізінен етті-сүтті мал өсіруге және шошқа өсіруге бейімделген, 1940 жылғымен салыстырғанда оның жалпы өнімі 1, 9 есе артты. Өнеркәсібі көп салалы және негізінен өңдеу өнеркәсібінің комплексі болып саналады. Жалпы одақтық маңызды салалар: транспорт машиналары, электротехника, радиотехника, прибор жасау, трикотаж, химия, ет-сүт, балық өнеркәсібі.

Өнеркәсібі

Машина жасау мен металл өңдеуде жұмысшылардың 33%-і, жеңіл өнеркәсіпте - 23%-і, тамақ өнеркәсібінде - 11, 7%-і істейді. Жалпы өнімнің 22, 7%-ін машина жасау мен металл өңдеу, 25, 2%-ін жеңіл, 29, 1%-ін тамақ өнеркәсібі береді(1972) . Республикада бірқатар реконструкцияланған және жаңадан салынған шымтезек кәсіпорындары - «Седа», «Зилайскалнс», «Стружаны», «Баложи» бар. Өнеркәсіп отынның 75%-і басқа республикалардан тасылады. Басты металлургиядлық кәсіпорны - Лиепаяның «Сарканайс металургс» зауыды.

Ауыл шаруашылығы

Совет өкіметі тұсында Латвияның ауыл шаруашылығында орасан зор социалистік қайта өзгерістер жасалып, ол жоғары дәрежеде механикаландырылған интенсивті салаға айналды. Ірі күрделі қаржы жұмсаудың арқасында материалдық техникалық базасын нығайту, механикаландыру, электрлендіру, ғылыми әдістерді енгізу нәтижесінде ауыл шаруашылығында еңбек өнімділігі 1940 жылғымен салыстырғанда 3, 3 есе өсті(1972) . Латвияда 595 колхоз, 236 совхоз бар. 1972 жылы ауыл шаруашылығында 30, 4 мың трактор, 6, 1 мын астық комбайны, 16, 4 мың жүк машинасы жұмыс жасады. Мал шаруашылығы басым өркендеген, бүкіл ауыл шаруашылығының жалпы өнімінде оның үлесі 66, 4%, колхоздардың табысында - 74%. Мал шаруашылығының басты бағыты - етті - сүтті мал өсіру. Республиканың батыс бөлігінде омарта шаруашылығы дамыған. Кей шаруашылықтарда күзен, ақсұр түлкі, көгілдір түлкі өсіріледі

Транспорты

Темір жолының ұзындығы 2484 км одан электрлендірілгені 247 км . Маңызды темір жолдары: Рига - Москва ( Даугавпилс - Орёл тармағы бар), Рига - Псков - Ленинград; Рига - Вильнюс; Рига - Калининград; Псков - Резекне - Даугавпилс - Вильнюс. Автомобиль жолдарының ұзындығы 24, 2 мың км, оның ішінде асфальт төселгені 12 мың км. Автотранспорттың жүк айналымы 1940 жылғыдан 44 есе артты . Сауда флоты ең жаңа конструкциялы кемелермен, танкерлермен, газ, жеміс таситын кемелермен толықтырылған. Жүк тасымалы 1950 жылғыдан 18 есе өсті . Басты порттары: Рига және Вентспилс. Ішкі кеме жолдарының ұзындығы 358 км (Лиелупе, Вента өзендері; Даугавының кейбір учаскесі) . Рига қаласы еліміздің 56 ірі қалаларымен авиалиниялар арқылы байланысады. Латвияның барлық одақтас республикалармен, ірі аудандармен экономикалық байланыс орнаған. Латыш КСР-інің република аралық айналымында Қазақ КСР-інің үлесі 2, 5%. Қазақстаннан мақта, жүн, мал терісін алады; өзі электротехника бұйымдарын береді. Өнеркәсіп өнімдері 100-ден астам шетелге экспортқа шығарылады. Латвия экономикалық -географиялық жағдайына байланысты Орталық, Видзем Латгаль, Курзем аудандарына бөлінеді.

Латвияның ЖІӨ 2017ж

Инфляцияның орташа деңгейі

Өзге де салықтар-1, 76%

Кеден салығы-0, 78%

Көлік құралдарын пайдалануға салық-1, 58%

Мемлекеттің баж-2, 66%

Салықтық емес түсімдер -2, 88%

Кәсіпорындардың табыс салығы-7, 66%

Акциздер-15, 91%

Латвия бюджеті

2018 (Жоба) : түсімдер - 8, 75 млрд еуро, шығындар - 8, 95 млрд еуро (болжам бюджет тапшылығы - ЖІӨ-нің 1%, мемлекеттік борыш төбе (жыл соңына) - EUR 10, 25 млрд) .

2017 (қабылданған) : табыс - 8, 066 млрд еуро, шығыстар - 8, 367 млрд еуро (болжам бюджет тапшылығы - ЖІӨ-нің 1, 1%)

2016 (қабылданған) : түсімдер - 7, 4 млрд еуро, шығындар - 7. 69 млрд евро (бюджет тапшылығы болжам EUR 290, 0 млн (ЖІӨ-нің 1%) )

2015 (қабылданған) : табыс - 7, 253 млрд еуро, шығыстар - 7, 471 млрд еуро (бюджет тапшылығы болжам EUR 217, 9 млн (ЖІӨ-нің 1%) )

2014 (қабылданған) : табыс - 8, 4241 млрд еуро, құны - 8. 790. 200. 000 еуро (бюджет тапшылығы: болжам 138 миллион еуро (ЖІӨ-нің 0, 6%) ; нақты 366, 1 млн евро (ЖІӨ-нің 1, 5%) )