Қазаққа Абай – дана, Абай – дара

Қазаққа Абай - дана, Абай - дара

“Абай - қазақтың бас ақыны” Ы. Алтынсарин

Өлең - сөздің патшасы сөз сарасы. Қиыннан қиыстырар ер данасы. Тілге жеңіл, жүрекке жеңіл тиіп, Теп-тегіс, жұмыр келсін айналасы.

Ұлы ақынның өлеңге берген анықтамасы

Жасымда ғылым бар деп ескермедім, Пайдасын көре тұра тексермедім. Ер жеткен соң түспеді уысыма, Қолымды мезгілінен кеш сермедім.

Бес нәрсеге асық бол Бес нәрседен қашық бол

Талап

Еңбек

Терең ой

Қанағат

Рақым

Өсек

Өтірік

Мақтаншақ

Еріншек

Бекрек мал шашпақ

Әсемпаз болма әрнеге Өнерпаз болсаң арқалан. Сен де бір кірпіш дүниеге Кетігін тап та бар қалан.

Абай өнер-білім алуға, өмірде өз орнын тауып, пайдалы әрекет жасауға үндейді. “Орысша оқу керек, хикмет те мал да, өнер де, ғылымда бәрі - орыста тұр” Жиырма бесінші сөз

Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады. Біреуі - ішсем, жесем, ұйқтасам деп туады. Біреуі білсем екен демеклік. Жетінші сөз

Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы-жаманды таниды-дағы, сондайдан көргені, білгені көп болған адам білімді болады. Естілердің сөзін ескеріп жүрген адам өзі де есті болады. Он сегізінші сөз

Ой кеселдері: уайымсыз, салғырттық, ойыншы-күлкішілік, я бір қайғыға салыну, я бір нәрсеге құмарлық пайда болу. Бұл төрт нәрсе күллі ақыл мен ғылымды тоздыратұғын мәселелер.

Абай - өмірінің соңына дейін халық мүддесін қорғап, олардың халін өлеңдерінде бейнелеген. Қалың елім, қазағым, қайран жұртым, Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың. Жақсы менен жаманды айырмадың Бірі қан, бірі май боп енді екі ұртың.