Лексикология және фразеология: негізгі ұғымдар, бөлімдер және сөздік түрлері

Лексикология

Лексика- тілдегі сөздердің тұтас жиынтығы (грекше лексикос - сөздік) .

Лексикологияның сөздің мағыналық құрылымын зерттейтін саласы семасиология (гр. семасиа - мән, мағына+ логос- ілім) деп аталады.

Лексикология - тілдің сөздік құрамын тексеретін ғылым (грекше лексикос - сөздік, логос - ілім) .

Тарихи лексикология - сөздердің қалыптасу, өзгеру, тарихи даму заңдылықтарын тексереді

Этимология - сөздер мен жекеленген тұлғаларының тарихын, шығуын, дамуын зерттейді (гр. этимон- шындық+ логос- ілім) .

Ономастика - тілдегі жалқы есімдерді зерттейді (гр. ономастика - ат беру өнері) .

Лексикография - тілдегі сөздерді жинастырып, сөздік жасау ісімен айналысатын сала. (гр. графос - жазамын)

Түсіндірме сөздік

Этимологиялық сөздік

Орфографиялық сөздік

Аударма сөздіктер

Орфоэпиялық сөздік

Терминологиялық сөздік

Синонимдік сөздік

Омонимдік сөздік

Сөз дегеніміз - заттың, түрлі құбылыстың, қимыл-әрекеттің атауы. Сөз білдіретін мағына бірдей, біркелкі бола бермейді

Сөздің лексикалық мағынасы

Сөздің грамматикалық мағынасы

Алыс-жақын

Ірі-ұсақ

Үлкен-кіші

Түзу-қисық

Кең-тар

Фразеология - тілдегі тұрақты тіркестерді зерттейтін тіл білімінің бір саласы. Оған тән: даяр қалпында жұмсалуы мағына тұтастығы тіркес тиянақтылығы

Ұйытқы сөз - бірнеше фразеологизмде қайталанып отыратын сөз. Қазақ фразеологизмдеріне көбінесе сөздік қордағы сөздер ұйытқы болады. Мақал-мәтелдер - халықтың ғасырлар бойғы өмір тәжірибесінің қорытындысы, тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні. Сөздіктер - сөз тізбелерінің жиынтығы. Ол мақсатына қарай түсіндірме, екі тілді, терминологиялық, фразеологиялық, этимологиялық, т. б. түрлерге жіктеледі.

Лексикология жайлы зерттеулер С. Кеңесбаев, Ғ. Мұсабаев - Қазіргі қазақ тілі. Алматы 1975 ж. К. Аханов - Тіл білімінің негіздері. Алматы 1993 ж. Ә. Болғанбайұлы, Ғ. Қалиұлы - Қазіргі қазақ тілі лексикологиясы мен фразеологиясы. Алматы1997 ж. Ш. Сарыбаев - Қазақ тіл білімінің мәселелері. Алматы 2000 ж. Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Морфология. Алматы 1974 ж.

Ұқсас жұмыстар

Лексикология: ұғымы, негізгі салалары және зерттеу әдістері

Фразеология және фразеологизмдердің құрылымы, түрлері мен сөйлеммен арақатынасы

Лексикология: ұғымы, зерттеу нысаны және диахрониялық-синхрониялық тәсілдері

Фразеология және фразеологиялық семантика: теориясы, жіктелуі және зерттеу әдістері

Қарым-қатынас: негізгі ұғымдар, құрылымы, түрлері және құралдары

Конфликт: негізгі ұғымдар, түрлері, пайда болу себептері және шешу жолдары

Қазақ тілінің негізгі сөздік қоры мен сөздік құрамының құрылымы және тарихи арналары

Негізгі грамматикалық ұғымдар және грамматикалық мағынаны беру тәсілдері

Сұйық қозғалысының түрлері және негізгі гидравликалық ұғымдар

Таным процестерінің психологиясы: негізгі ұғымдар мен түрлері

Пәндер