Сұраулы сөйлемдердің түрлері мен қолданылу ерекшеліктері

Скачать

Сұраулы сөйлем

Басқа біреуден, негізінде, жауап күту мақсатымен (кейде сөйлеушінің, жазушының өзі жауап беру үшін де) айтылған сөйлемдер сұраулы болады.

Ашық сұрақ. Біреудің ойын немесе біреудің я бірдеңенің жайын, бар-жоқтығын білу мақсатымен айтылған сұраулы сөйлемдерде сұрақ ашық қойылады:

- Атың кім? - деді ересек бала.

- Қайырғали… Өзіңнің атың кім?

- Шеген…

Қарсы сұрақ. Бірқатар сұраулы сөйлемдерге ашық жауап берілмей, сұраққа сұрақ түрінде де жауап беріледі де, қарсы сұрақ қойылады.

- Біздің ауылға барасың ғой, қызым?

- Бармағанда қайтем?

Сұраулы сөйлемдер мазмұнына қарай бірнеше түрге жіктеледі

Күмәнді сұрақ. Бірқатар сұраулы сөйлемдер бірдеңенің жайын білуге ғана көзделмей, айтушының бірдеңеге күмәнданғандығын да білдіреді:

- Сен жаққа мен де барсам ба екен?

Таңырқаулы сұрақ. Баяндаушының құрылысы күмінді сұрақ формаларында немесе деймісің деген сөзбен келетін сұраулы сөйлемдер кейде бірдңеге таңдану, таңырқау мағынасында да айтылады. - Ойбай-ау, мен кеше осылай деп пе едім?

Айналайын, Ақ Жайық! Ат салмай өтер күн қайда? Еңісі биік боз орда Еңкейе кірер күн қайда? (Доспамбет) Арудан асқан жар бар ма? Жылқыдан асқан мал бар ма? Қымыздан асқан дәм бар ма? (Ақтамберді)

Риторикалық сұрақ. Кейбір сұраулы сөйлемдер жауап күту мақсатымен айтылмай, бірдеңенің жайын хабарлау мақсатымен де айтылады.

- Халық ұстазынан айрылса не таппақ?

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс